Ægir - 01.12.1926, Blaðsíða 5

ÆGIR.
MÁNAÐARRIT FISKIFJELAGS ÍSLANDS.
19. árg.
Reykjavik, Desember 1926.
Nr. 12.
Eggert Ólafsson.
1726 — 1. desember — 1926.
Fyrsta dag mánaðarins, sem stendur yfir
þessu tbl. „Ægis“, 1. desbr. síðastliðinn,
voru liðin 200 ár frá fæðingu Eggerts Ól-
afssonar, náttúrufræðingsins, skáldsins,
hugsjónamannsins og umbótamannsins,
eins hins ágætasta íslendings síðustu alda,
mannsins, sem með sanni má telja föður
íslenskrar náttúrufræði, mannsins sem var
vakinn og sofinn í því, meðan hans naut
við, að kynna sér landið sitt og háttu þjóð-
arinnar og færa henni heim sanninn um
það, að' fsland væri eins gott og mörg önn-
ur Iönd og að volæði það, sem hún var þá
komin í, væri ekki guði og náttúru lands-
ins að kenna, heldur fáfræði, vesaldómi og
getuleysi hennar sjálfrar.
Eggerts hefir nú verið minst að mak-
legleikum bæði i ræðu og riti á þessum
merkisdegi og vill „Ægir“ ekki verða al-
gerður eftirbátur annara í því, að halda
minningu hans á lofti og geta hans að
nokkru, enda þótt það verði aðeins með
örfáum orðum.
Hér er ekki þörf að rekja æfiferil Egg-
erts, það hefir verið gert bæði i „blöðun-
Um“ og í hinni nýútkomnu bók „Eggert
Ólafsson“ eftir Vilhjálm Þ. Gíslason, mag.
art. Aðeins skal minst litillega á þá hlið
vísinda- og vakningastarfsemi hans, sem
vissi að fiskifræði og fiskveiðum.
í vísindalegri fiskifræði íslenskri má með
sanni segja að Eggert hafi verið brautryðj-
andinn. Þó er það fremur litið, sem liggur
eftir hann á því sviði1). Hann telur upp
alla þá fiska í sjó og vötnum, sem þá voru
kunnir hér, og talar um þá eftir lands-
hlutum, en segir lítið um flesta hina al-
gengari og nytsamari og vísar (útlending-
um), hvað þá snertir í bók Horrebows.
Aftur á móti lýsir hann, og það all-ítar-
lega, lítt þektum fiskum, eins og vog-
meyju og dvalfiski, og er fyrstur náttúru-
fræðinga til að sýna, að hlýrinn, sem þá
var hér vel þektur af fiskimönnum, væri
áður óþekt tegund, og nefnir hann lat-
neska nafninu Anarrhicas minor, þ. e.
steinbítinn síðar þekta. Annars lýsir hann
nokkuð lífsháttum steinbíts, hrognkelsa,
„maurungsins" í Ólafsfjarðarvatni o. fl.
háfiska, en fer tíðast eftir sögusögn annara,
því að sjálfur hafði hann eðlilega lítil tök
á eða tíma til, að gera fiskirannsóknir sjálf-
ur. Einnig gefur hann oft gaum af selum
og hvölum og að ýmsum óæðri sjávardýr-
um, einkum hinum nytsamari, krabba-
dýrum og lindýrum, og finnur þar ýmis-
Iegt nýtt eða lítið þekt. Frá ýmsu segir
hann fróðlegu, eins og því, að steinbítur
hafi aukist, en þorski fækkað við Vestur-
land allan fyrri helming 18. aldar, án þess
þó að gefa nokkra skýringu á því. Hann
segir frá hvalveiðum Vestfirðinga, frá bein-
hákalaveiðum Innnesjamanna á Skerjafirði
og Hafnarfirði, er þeir stunduðu þar litið
1) Hér er aðalle^a um það að ræða, sem birt
er í Ferðabók hans; því að annarsstaðar liefir
liann lítið ritað um það atriði.