Ægir - 01.01.1981, Qupperneq 59

spá. Og það má til sanns vegar færa að vindaspá sé
mun mikilvægari að vetrarlagi en á sumrin fyrir
sjómenn, og að úrkomuspá skipti bændur meira
máli um heyskapartímann en ella.
Þrátt fyrir slíka erfiðleika þarf að gefa rann-
sóknum af þessu tagi meiri gaum en verið hefur og
er reyndar aðeins hafinn undirbúningur að því. A
hinum Norðurlöndunum vinna menn um þessar
mundir að því að samræma orðalag í veðurspám í
því skyni að auðvelda meðferð í rannsókn á gæð-
um þeirra. Ljóst er að slíkar rannsóknir sýna ekki
aðeins hvernig spárnar reynast og hvernig gæðin
breytast ár frá ári, heldur eru þær um leið ábend-
ing um þá hluta spánna sem helst bregðast, og
stuðla þar með í sjálfu sér að betri spám.
Nú er það svo, að mjög getur verið misjafnt,
hversu erfitt er að spá veðri. Jafnvel hér á okkar
órólega svæði koma stundum tímabil sem staðið
geta svo vikum skiptir, þegar svo háttar til að
veðurkerfin standa nánast í stað og veður breytist
því lítið sem ekkert. Dag eftir dag er þá spáð nær
óbreyttu veðri með góðum árangri. Spurningin er
bá gjarnan sú, hvort takast muni að sjá fyrir á
réttum tíma, hvenær þessu veðurlagi linni.
Á móti koma svo tímabil, þegar lægðir koma
hver af annarri með umhleypinga og illviðri.
Oftast sjást lægðirnar með góðum fyrirvara og
veðurspáin gerir ráð fyrir veðurbreytingum í sam-
ræmi við stefnu þeirra og hraða. Oft kemur þá
hins vegar fyrir að tímasetning í spánum stenst illa.
Það hvessir fyrr eða þá að úrkoma byrjar fyrr en
gert var ráð fyrir. Má þakka fyrir að sjá fyrir
breytingu í smáatriðum með nokkurra klukku-
stunda fyrirvara þegar mest gengur á.
Það er þó ekki ætíð svo, að erfiðast sé að spá,
begar djúpar lægðir nálgast. Að mínu mati er t.d.
°ft erfitt að spá um skýjafar og þar með sólskin,
begar hægviðri ríkir á landinu og svæði umhverfis
bað að sumarlagi. Einmitt vegna hægviðrisins þarf
bá ekki nema ofurlitlar breytingar í loftþrýstingi á
afmörkuðu svæði til þess að ákveðin vindátt verði
ráðandi og skýjafar taki talsverðum breytingum.
Skúrahættu að sumarlagi er einnig erfitt að spá af
nákvæmni.
Loks er rétt að geta um tilvik sem segja má um
að aldrei verði spáð svo fullnægjandi geti talist.
^ar á ég við mjög öra og óvænta dýpkun lægðar
N ið strendur íslands eða jafnvel yfir landinu. Horf-
ast verður í augu við þá staðreynd að gerist slíkt,
Versnar veður mjög skyndilega, og í veðurspánni er
ekki unnt að gera ráð fyrir slíkri breytingu fyrr en
veðrið er skollið á þar sem það kemur fyrst fram.
Aðrir landshlutar fá svo í framhaldi af þeim upp-
lýsingum spá um versnandi veður, þó með stuttum
fyrirvara sé.
Rétt er að menn átti sig á því að ranga spá af
þessu tagi er engan veginn unnt að skýra eða af-
saka með strjálum veðurathugunum á hafinu.
Breytingin til hins verra á sér stað hér á landinu
sjálfu eða við það. Dýpki lægð hins vegar snögg-
lega í talsverðri fjarlægð frá íslandi, og komi slíkt
fram í veðurathugunum frá skipum, njótum við
þess að það tekur lægðina nokkurn tíma að berast
til landsins og því má með allgóðum fyrirvara spá
versnandi veðri.
Yfirleitt má segja að veðurfræðingar viti hvar á
veðurkortinu helst megi vænta þess að lægð dýpki
eða jafnvel að lægð myndist. Þeir hafa hins vegar
ekkert í höndunum sem segir þeim, hvenær slíkt
muni gerast, og geta því ekki með vissu spáð
veðurbreytingu af þessum sökum fyrr en merki um
dýpkun fara að sjást á einhverri veðurstöð.
Notkun veðurspáa
Margt mætti segja um túlkun eða notkun veður-
spár, og verð ég hér að láta nægja að nefna örfá
atriði.
Fyrst er rétt að undirstrika að veðurspáin er gerð
fyrir allstórt spásvæði, en innan þess getur veður
verið talsvert breytilegt, mun breytilegra en svo að
veðurspáin geti nokkurn tíma lýst þvi í smáat-
riðum. Þannig fer vindátt mjög eftir landslagi og
veðurhæð er meiri við strendur og til fjalla en í inn-
sveitum. Skúrir leggjast oft með fjöllum, og til eru
svæði sem tíðum sleppa við úrkomu í slíku veður-
lagi. Á miðunum er breytileiki ekki eins mikill að
þessu leyti.
Dæmi sem þessi sýna að full þörf er góðrar
þekkingar á staðháttum til þess að hafa sem best
not af veðurspánni. Ég vil því hvetja menn til að
halda við þeim góða og gamla sið að gá til veðurs,
og nýta eigin reynslu með veðurspánni. Reyndar
hefur veðurfræðingurinn sem semur spána í
Reykjavík um 40 pör af augum úti um land sem af
samviskusemi gá til veðurs og skrá niðurstöður í
veðurskeyti og senda Veðurstofunni. Hann hefur á
hinn bóginn hvorki næga þekkingu né aðstöðu til
að lýsa veðurhorfum í smáatriðum innan einstakra
spásvæða, enda hætt við að það yrði langur lestur.
ÆGIR — 47