Ægir - 01.09.1991, Síða 12

456
ÆGIR
9/9'
Guðmundur Friðjónsson:
Hlutdeild kaupskipaútgerðar
í þjóðarbúskapnum
Inngangur
í þjóðhagsreikningum Þjóðhags-
stofnunar flokkast kaupskipaút-
gerð undir atvinnugreinina Flutn-
ingar á sjó samkvæmt atvinnu-
greinaflokkun Hagstot'u íslands.
Auk kaupskipaútgerðar flokkast
undir þessa atvinnugrein strand- og
ferjuflutningar innanlands. Hlut-
deild kaupskipaútgerðar vegur þó
þyngst í atvinnugreininni eða um
75% ef miðað er við launa-
greiðslur árið 1989. Þessi atvinnu-
greinaflokkun gerir það að verkum
að erfitt er að fjalla um kaup-
skipaútgerð sérstaklega og verður
því fjallað um atvinnugreinina í
heild sinni, flutninga á sjó, við
mat á hlutdeild kaupskipaútgerðar
í þjóðarbúskapnum.
Þegar hlutdeild atvinnugreinar
er metin í þjóðarbúskapnum er
enginn einn mælikvarði sem gefur
rétta niynd af mikilvægi hennar.
Til þess að nálgast rétta mynd þarf
að líta á umfang atvinnugreinar-
innar í víðu samhengi við þjóðar-
búskapinn í heild. Þeir mæli-
kvarðar sem til greina koma eru
eftirfarandi:
1. hlutdeild atvinnugreinar í
heildarútflutningi;
Greinin er í aðalatriðum sam-
hljóða erindi sem höfundur flutti
á ráðstefnu um mönnun, skrán-
ingar og rekstur kaupskipa þann
31. maí 1991.
2. vinnuaflsnotkun atvinnugrein-
arinnar í hlutfalli við heildar-
vinnuaflsnotkun í þjóðarbú-
skapnum;
3. hlutdeild atvinnugreinarinnar í
vergum þáttatekjum, þ.e. vægi
atvinnugreinarinnar lands-
framleiðslunni;
4. fjármunaeign atvinnugreinar-
innar í hlutfalli við þjóðarauð
atvinnuveganna.
I þessari umfjöllun er horft fram
hjá fyrsta liðnum. Þrátt fyrir
umfangsmikinn útflutning í grein-
inni lýsir hann meira eðli starfsem-
innar frekar en að um eiginlega
útflutningsframleiðslu sé ræða.
Flutningsþjónusta í millilanda-
flutningum flokkast undir útflutn-
ing á þjónustu þegar þjónustan er
seld erlendum aðilum en hún
flokkast undir innflutning ef hún er
keypt af erlendum skipafélögum.
Tölur um umfang slíkra viðskipta
þó liggja ekki fyrir.
Umfjölluninni er skipt í þrjá
megin hluta. í fyrsta lagi er fjallað
um vinnuaflsnotkun í greininni,
hvernig hún hefur þróast undan-
farin ár og hver hún er í hlutfalli
við heildarvinnuaflsnotkun í þjóð-
arbúskapnum. í öðru lagi vergar
þáttatekjur greinarinnar, hlutfall
þáttatekna í þjóðarbúskapnum í
heild og afkomu greinarinnar
undanfarin ár. í þriðja lagi fjárfest-
ingu og fjármunaeign í kaup-
skipum og hlutfall fjármunaeignar
í kaupskipum af þjóðarauði
atvinnuveganna. Litið er á þroLl
þessara stærða undanfarin tíu a ’
eða frá árinu 1980. KaupskipaLV
gerð hefur nefnilega tekið rne^
breytingum á síðasta áratug
nokkurn tíma áður.
Vinnuaflsnotkun
Samkvæmt upplýsingum
Hagstofu íslands jókst vinn°a ^
notkun á landinu öllu um 19 "
árinu 1980 til 1989, úr 106 þrlT
und ársverkum í 126 Þ051"^,
ársverk, eða um 2% á ári að m°
altali. Þetta er nokkru meiri au ^
ing en þróun mannfjöldans
vinnualdri (15-64 ára) á tfmam" p
sem jókst um 14%. Mannfi® ' ^
í heild jókst hins vegar um
tímabilinu. Þessar tölur 5-^
glöggt aukna atvinnuþáttt0 ^
umfram fjölgun landsmanna
tímabilinu. Ekki Iiggja fyrn en
um vinnuaflsnotkun árið 19- ' »
bráðabirgðatölur gera ráð tVr'r
vinnuaflsnotkun hafi elt n.
dregist saman á meðan n1
fjöldinn hafi vaxið um 1°/°- ,
Frá árinu 1980 til 1989 var ^
vöxtur á íslandi að meðalta 1
2,5% á ári sem er 0,5 Pr°^inlj-
stigum meira en aukning VJ
aflsins. Þetta þýðir í raun a -
leiðniaukning, eða hagvö*^ j
hvert ársverk, var rétt um s;
ári að meðaltali á tímabiIinLI• ^
þróun sýnir glöggt þá st?ð.r^[Lan
aukin atvinnuþátttaka átti ’ $
þátt i hagvextinum. Ljóst [
öllu lengra verður ekki gen