Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Blaðsíða 5

öðrum ber að greiða bæturnar. Sumum ber að vera dæmdir í sektir eða fang-
eisi, öðrum ber að vera sýknaðir af slíkum kröfum. Niðurstaðan sjálf segir
eingöngu að einhver eigi að fá bæturnar eða sektardóminn, en hún segir ekki
hvort honum ber það, það gerir rökstuðningurinn. Rökleiðslan er því aðferð
réttarrikisins til þess að menn geti séð hvort réttlætinu sé fullnægt eða ekki.
Hún er það sem gerir það að verkum að málsaðilar sjá hvort þeir áttu að
tapa málinu eða ekki. Án hennar verður það ekki vitað.
Mikil sannindi eru fólgin í þeim orðum að dómarinn skrifi forsendurnar fyrir
sjálfan sig. Vilji dómari dæma réttan dóm þá vandar hann sig og kveður
hann ekki upp fyrr en rökleiðslan hefur bundið hann sjálfan. Þá er ekki um
smekksatriði, geðþóttaákvörðun, pólitískt mat eða eiginhagsmuni að ræða.
Dómarinn er laus við allt slikt ef hann hefur látið lögin ráða gerðum sínum.
Þá er dómarinn sáttur við niðurstöðuna, og aðilarnir líka. Þá getur dómarinn
óhræddur rætt niðurstöðuna við hvern sem er. í starfi mínu hefi ég sannfærst
um að þegar dómari getur ekki rætt niðurstöðu sína eftir á hefur hann óljósa
hugmynd um að hann hafi ekki farið að lögum og gætt réttra aðferða. Lögin
eru nefnilega ópersónuleg að því leyti að þau eru sameign margra og byggja
á grunnreglum skynseminnar. En dómur dómarans er persónulegur fyrir
hann að því leyti að þar kemur fram hvort dómarinn beitti réttum aðferðum
lögfræðinnar. Dómari sem það gerði getur horft framan í þann sem tapaði
málinu, en dómarinn sem ekki fór að lögum getur það ekki. Réttlætið er
ópersónulegt og kalt í þessum skilningi, en óréttlætið er persónulegt og heitt.
Menn æsa sig út af óréttlæti en ekki út af réttlæti.
Garðar Gíslason
Lögmenn við Austurvöll
Skarphéðinn Þórisson, hrl.
Gísli Baldur Garðarsson, hrl.
Sigmundur Hannesson, hdl.
Tómas Þorvaldsson, hdl.
Pósthússtræti 13. Pósthólf 476
121 Rvík. S. 28188. Telefax 623424
LÖGFRÆÐISTOFAN LÖGVÍSI SF.
Jón Finnsson, hrl.
Skúli J. Pálmason, hrl.
Sveinn Haukur Valdims., hrl.
Kristinn Hallgrímsson, hdl.
Ármúla 3. Rvík. Sími 689870
Lögmenn:
Eyjólfur Konráð Jónsson
Hjörtur Torfason
Sigurður Hafstein
Sigtúni 7. Sími 29600. Simn.: JUS
Telex 2328. Telefax 689512
147