Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Síða 57

ærumeiðandi svívirðingar (234. og 235. gr. hgl.) eða alvarlegar hót-
anir (233. gr. hgl.). Verður ákvæðum þessum að líkindum beitt sam-
hliða (brotasamsteypa).
3) Lögregluáminning sem refsiskilyrði. Áskilja ber formlega (bók-
aða, skjalfesta) áminningu, en munnleg viðvörun nægir ekki. Þetta
er stjórnsýsluákvörðun (stjórnarathöfn), sem ekki verður skotið
til dómstóla nema til úrskurðar um lögmæti. Þótt ákvæðið tiltaki
áminningu lögregiu, þarf vafalaust atbeina yfirmanns lögreglunnar
eða fulltrúa hans. Leiðir það ef eðli máls, þótt ekki verði þess krafist,
að um löglærðan starfsmann sé að ræða. Sennilega verður áminning
ekki kærð til ráðherra. Um það má þó deila. Áminning þessi er ekki
refsing sem slík, en hún er skilyrði refsiábyrgðar, þ.á m. skilyrtra
refsiákvarðana. Rétt er að íhuga, hvaða réttaráhrif hún hefur gagn-
vart ósakhæfum mönnum. Er áminning t.d. skilyrði þess, að öryggis-
gæsla verði dæmd vegna brota á 232. gr. ? Lagarök mæla með því að
gera sömu kröfur um viðurlög gagnvart ósakhæfum mönnum. Áminn-
ing verður afturkölluð hvenær sem er, annaðhvort af þeim, sem ákvörð-
un tók um áminninguna, eða af yfirmanni hans. Auk þess er talið, að
áminning falli brott við sættir aðila. Gildistími áminningar er nú 5 ár,
sbr. 4. gr. 1. nr. 16/1976, en var áður ótiltekinn. Óvíst er, hvort áminn-
ing heldur gildi sínu út þennan tíma, þótt búið sé að fella dóm á grund-
velli hennar einu sinni. Getur hún orðið grundvöllur annars dóms, eða
þarf nýja áminningu með sjálfstæðum fresti? Bæði almenn ítrekunar-
sjónarmið og önnur efnisrök mæla með fyrri niðurstöðunni. Dómstól-
ar geta við meðferð máls fjallað um réttmæti áminningar og metið
hana ógilda, ef hún var ólögmæt eða bersýnilega ósanngjörn.
4) Saknæmi. Samkvæmt 18. gr. hgl. er ásetningur áskilinn sem
saknæmisskilyrði. Gildir það um háttsemina sjálfa, en ekki áminning-
una. Áminning verður ekki talin efnisþáttur brots og því ekki andlag
ásetnings (sjálfstætt hlutrænt refsiskilyrði). Þess verður þó að krefj-
ast, að áminning hafi verið birt sökunaut innan hæfilegs tíma frá
bókun eða skjalfestingu. Það skiptir hins vegar ekki máli, þótt hann
hafi gleymt henni.
5) Ákærureglur. Ríkissaksóknari höfðar opinbert mál út af brotum
gegn 232. gr., en málshöfðun er háð kröfu þess, sem misgert var við,
sbr. 2. tl. a. 242. gr. hgl.2)
2) Jónatan Þórraundsson: Brot gegn friðhelgi einkalffs. Tímarit lögfr. 1976, bls. 153—154.
199