Tímarit lögfræðinga - 01.10.1989, Blaðsíða 37

eldri geti beitt hitt foreldrið þrýstingi í þessum efnum. 1 öðru lagi
stuðla þau að því að halda kröfu um meðlag utan við annan ágreining
sem kann að rísa milli hjóna eða sambúðaraðila, t.d. um eignaskipti
eða greiðslu framfærslueyris hvort með öðru. Þá leiða þau til þess
að meðlög verða hvorki notuð til skuldaj afnaðar við skuldir for-
sjárforeldris, né standa þau skuldum þess til fullnustu.22
3.5. Málskot
f 3. mgr. 16. gr. bl. segir að þeir aðilar sem greinir í 2. mgr. 23. gr.
geti skotið úrskurði valdsmanns til dómmálaráöuneytis innan þriggja
mánaða frá því að úrskurður gekk. Þá segir að úrskurður ráðuneytis-
ins sé fullnaðarúrskurður um fjárhæð meðlags. Þeir úrskurðir, sem hér
um ræðir, eru auðvitað fyrst og fremst úrskurðir samkvæmt 15. gr.,
en jafnframt hefur verið talið að ákvæðið eigi við um úrskurði sam-
kvæmt 2. mgr. 17. gr. og 19. gr. bl.23 Þótt gert sé ráð fyrir að málskot
til dómsmálaráðuneytisins sé meginreglan fjallar ráðuneytið stundum
um ágreiningsefni er lúta að greiðslu meðlags á fyrsta stigi. Þetta
má e.t.v. orða svo að með orðinu „valdsmaður“ í 15. gr. sé í sumum
tilfellum átt við dómsmálaráðuneytið, eins og áður er vikið að. Þetta
á við þegar úrskurða þarf um meðlag í tilefni af skilnaði eða sam-
búðarslitum. I slíkum tilfellum úrskurðar valdsmaður (í Reykjavík
yfirborgardómari) ekki í málinu heldur sendir það beint til dómsmála-
ráðuneytisins, sem úrskurðar um ágreininginn og verður úrskurðinum
ekki skotið til æðra stjórnvalds.
Ekki verður skýrlega ráðið af lagatextanum að ætlunin hafi verið
að hafa mismunandi hátt á, eftir því hvaða tilefni kallar á úrskurð. f
því sambandi hefur þó verið bent á 24. gr. bl., þar sem segir að ákvörð-
un um framfærslueyri með börnum við skilnað foreldra fari eftir
ákvæðum IV. kafla, eftir því sem við geti átt. Með þessu skapi lögin
svigrúm til þess að hafa þennan háttinn á. Engu að síður eru efnis-
rök fyrir þessu óljós.
Sú spurning vaknar hvort þau ákvæði barnalaga sem fela valds-
manni eða dómsmálafáðuneyti úrskurðarvald um meðlagsgreiðslur séu
því til fyrirstöðu að dómstólar geti fjallað um mál af þessu tagi. Gera
verður ráð fyrir að hér sem endranær geti dómstólar dæmt um lög-
mæti aðgerða valdsmanns í þessum efnum, og eftir atvikum fellt
22 Alþt. 1980 A, s. 528-529.
23 í lögunum kemur ekki skýrt fram að úrskurðum um menntunarmeðlag samkvæmt 17.
gr. megi skjóta til ráðuneytisins. Engu að síður hefur þetta verið talið heimilt samkvæmt
meginreglu 3. mgr. 16. gr., sbr. Armann Snævarr: Barnaréttur, Reykjavík 1987, s. 85.
179