Ægir - 01.01.1995, Blaðsíða 26

Karitas Pálsdóttir formaöur fiskvinnslu-
deildar Verkamannasambands íslands:
Verðum að fá
atvinnuöryggi
Karitas Pálsdóttir er formaöur fiskvinnsludeildar Verka-
mannasambands íslands. Hún hefur áratuga starfs-
reynslu af verkalýbsmálum af starfi sínu fyrir Verkalýðs-
félagib Baldur á ísafirði. Samningar verkafólks í fisk-
vinnslu eru lausir og samningaþreifingar þegar hafnar.
Ægir spurbi Karitas um hvab væntanlegar samningavib-
ræbur mundu einkum snúast.
„Helsta baráttumál fiskverkafólks er atvinnuöryggi. Viö
viljum fá kauptryggingarsamning. Vib erum eina starfsstétt-
in í landinu sem er launalaus þegar vinnuveitendur segja:
Það er enginn fiskur í dag," segir Karitas og líkir ástandinu
vib það aö stigið sé skref áratugi aftur í tímann.
„Það getur verið gild ástæða fyrir því ab enginn fiskur er
en í allt of mörgum tilfellum fara menn ekki eftir leikregl-
unum sem settar eru í þjóöfélaginu."
Menn ganga á lagið
Hverjar eru þessar leikreglur sem lúta að atvinnuöryggi
fiskverkafólks?
„Þaö er inni í okkar kjarasamningum ab fiskverkafólk á
rétt á kauptryggingarsamningi eftir ákveðinn tíma. Stór
hluti af fiskverkendum gengur á lagið og neitar fólki um að
gera þennan samning. Þetta á að vera tryggt meb reglugerð
en menn komast upp með þetta því refsiákvæði eru ekki í
reglugerðinni.
Auðvitaö eru margir alvöru fiskverkendur sem fara eftir
leikreglunum og lögunum nr. 19 frá 1979, um uppsagnar-
ákvæbi og veikindarétt launamanna. Núverandi kauptrygg-
ingarsamningur byggir á samningum frá 1986 þar sem
hann er tengdur námskeiðum í fiskvinnslu.
Þó samdráttur í bolfiskafla sé mikill og mörg fyrirtæki
standi illa þá hafa sem betur fer mörg þeirra lagað sig að
breyttum aðstæðum og breytt sinni vinnslu og hafa allar
aðstæður til ab skipuleggja sína vinnslu meira en þau gera.
Mér finnst þetta vera afturhvarf til þeirra tíma sem voru
fyrir tíma skuttogaranna þegar fiskvinnsla í frystihúsum
var árstíöabundin stopul vinna en ekki alvöru atvinnu-
grein."
Getum ekki byggt á hlaupafólki
Er þá einhver hluti fiskverkenda að ganga á lagið og nýta
sér bágt atvinnuástand og skort á refsiákvœðum til þess að
ganga á rétt verkafólks?
„Ég tel að almenningur í landinu viti minnst um það hve
verkafólk í fiskvinnslu er í raun réttlaust. Þú þarft eiginlega
að hafa unnið í greininni til þess að þekkja þennan veru-
leika.
Það er ekki hægt að byggja upp þessa atvinnugrein með
hlaupafólki. Þetta er undirstöðuatvinnuvegur þjóöarinnar
og þarf á sérþjálfuðu og vel menntuðu fólki ab halda.
Þannig getum við saman byggt upp greinina. En þetta verð-
ur ekki gert með þeim vinnubrögðum sem nú tíökast.
Ástandiö er misjafnlega slæmt í fjórðungnum. Á ísafirði
eru stór og öflug fyrirtæki sem hafa staðið sig vel í kaup-
tryggingarsamningum. Á Þingeyri hefur öllum veriö sagt
upp og eina fiskvinnslufyrirtækiö er í greiðslustöðvun. Á
Suðureyri og á Suburfjörðunum er enginn á kauptryggingu.
Veruleiki þess fólks sem áöur vann við fisk er að vera að
hluta í íhlaupavinnu og hluta á atvinnuleysisbótum."
Verður harkalega tekist á um launalið samninganna?
„Krónutala launanna vill verða afstæð. Fiskverkafólk býr
við þann veruleika að lágmarkslaunin eru 43 þúsund krón-
ur sem svarar til hæstu atvinnuleysisbóta. Þó mjög margir
búi við einhvers konar launahvetjandi kerfi er alltaf einhver
hópur sem veröur að sætta sig við taxtakaupið.
Það er alltaf til eitthvaö af „smáfyrirtækjum" sem vinna
fisk þegar markaðurinn leyfir og vantar kannski fólk tvo til
þrjá daga í viku. Þessi fyrirtæki eru sem betur fer fá, en ná
oft inn fólki á lágum launum vegna þess hve atvinnu-
ástandið er erfitt."
26 ÆGIR JANÚAR 1995