Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2003, Page 9

Formáli
Helsta nýmæli í háskólastarfi á íslandi á síðari árum er tvímælalaust uppbygging
meistara- og doktorsnáms við Háskóla íslands. Hér hefur þróunin orðið örari og
öflugri en nokkurn óraði fyrir þegar hafist var handa við mótun þessara nýju
námsteiða fyrir nokkrum árum. Ég nefni fáeinar tötur og staðreyndir þessu til
staðfestingan Árið 2003 lögðu 984 nemendur stund á meistara- og doktorsnám
við Háskóla íslands og námsleiðir sem þeim stóðu til boða voru um 80. Af þess-
um 984 framhaldsnemum voru um 902 meistaranemar og hvorki meira né minna
en 82 doktorsnemar. Á aðeins fimm árum eða frá 1998 hafði framhaldsnemum
því fjölgað um u.þ.b. 170% og brautskráðum meistara- og doktorsnemum um
u.þ.b. 130%. Námsaðstaða þeirra hefur einnig tekið stakkaskiptum. Tvennt skiptir
þar mestu máli. annars vegartilkoma Öskju. nýs náttúrufræðahúss Háskólans í
Vatnsmýrinni þar sem eru vinnustöðvar og skrifstofuaðstaða fyrir um 80 fram-
haldsnema og hins vegar Háskólatorgið sem Háskólinn hyggst reisa á allranæstu
árum. Þar er gert ráð fyrir fjötmörgum les- og vinnustofum fyrir háskólanema.
Vöxtur meistara- og doktorsnámsins jafngildir því að innan vébanda Háskóla fs-
lands hafi orðið til nýr háskóli sem kalla mætti „Rannsóknar-Háskóla íslands."
Þessi þróun öll er vafalaust eitt mesta heiltaspor í sögu Háskóla ístands og æðri
menntunar á íslandi vegna þess að hún stuðlar markvisst að því að stórhækka
menntunarstig þjóðarinnar og gera hana hæfari til að takast á við lífsvandamál
sín. Hér skiptir höfuðmáti að attur almenningur og stjórnvötd geri sér grein fyrir
einni mikitvægri staðreynd: „Rannsóknar-Háskóli íslands" verður ekki til vegna
duttlunga eða löngunar Háskóla íslands til að þenja sig út og gína yfir rannsókn-
um og háskólamenntun í landinu. Hann verður að veruleika vegna brennandi
áhuga fjölda íslendinga á eflingu vísinda og fræða og þar með á æðri menntun í
þágu íslensks þjóðfélags - og vegna þess að atlt starf Háskóta íslands hefur frá
öndverðu verið fólgið í því að svara af fullum krafti þörf þjóðfélagsins fyrir fræði-
lega menntun og rannsóknir. Allt skipulag Háskótans. kröfur hans um hæfni
kennara sinna og sérfræðinga. þátttaka í alþjóðlegu samstarfi. náin tengsl við
fjötda starfsgreina í þjóðfélaginu, stofnanir þess og fyrirtæki - altt hefur þetta
stuðtað að því að gera Háskótann að kraftmikitli og lifandi menntamiðstöð sem
leikur lykilhtutverk í efnahags- og menningarlífi þjóðarinnar.
Páll Skúlason háskólarektor