Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2003, Page 129

Jöklarannsóknir
Haldið var áfram mælingum á afkomu. hreyfingu íss og afrennsli vatns frá Vatna-
jökli og Langjökli. mati á orkuþáttum sem valda leysingu jökla. könnun á stærð
jökta á íslandi á síðustu öld og þeirri hættu sem af þeim stafar. Unnið var að gerð
líkana af afkomu og flæði jökla sem síðan var beitt til þess að kanna viðbrögð
Hofsjökuls og Vatnajökuls við breyttu toftslagi og hvernig afrennsli frá þeim gæti
breyst á komandi áratugum. íssjármælingar voru gerðar til þess að kanna lands-
lag undir austanverðum Vatnajökli og Skaftárjökli og hæð mæld víðsvegar á
Vatnajökli með GPS-tækjum til endurbæta jöklakort. Stafrænt hæðarkort var gert
af eystra gosbeltinu frá Eyjafjallajökti yfir norðanverðan Mýrdatsjökul. Tindfjalta-
jökul, Torfajökul og vesturhluta Vatnajökuls norður fyrir Bárðarbungu.
Samsætumælingar og aldursgreiningar
Stöðugar samsætur súrefnis og vetnis auk kolefnissamsætna voru mældar í yfir-
borðsvatni á Austurlandi og heitu og kötdu grunnvatni víða um tand. Einnig var
haldið áfram að mæla mánaðarúrkomusýni frá Hveravöllum og Rjúpnahæð. Haf-
straumakerfi norðan ístands voru könnuð með samsætumælingum og fornveður-
far lesið úr Grænlandskjörnum. Lífræn sýni voru aldursgreind auk grunn-
vatnssýna og sýna úr jökulám.
Háloftadeild jarðeðlisfræðistofu
Háloftadeitd jarðeðlisfræðistofu sér um rekstur einu segulmælingastöðvar tands-
ins. í Leirvogi í Mosfellsbæ. Deildin hefur einnig umsjón með rekstri þriggja stöðva
til norðurljósarannsókna sem Pólrannsóknastofnun Japans hefur komið upp hér
á landi. Almanak Háskólans er reiknað og búið tit prentunar á Háloftadeild. Tals-
verð vinna var lögð í vefsíðu almanaksins á árinu, sérstaklega í sambandi við
hinn óvenjulega sótmyrkva sem sást hértendis í maí. Áfram var unnið að íðorða-
smíð. einkanlega á sviði tötvutækni og stjörnufræði.
Verkefni stofunnar eru unnin í samvinnu við ýmsar rannsókna- og þjónustustofn-
anir. Atmannavarnir ríkisins. Ftugmálastjórn. Hafrannsóknastofnunina. ístenskar
Orkurannsóknir, Jöklarannsóknafélag ístands. Landhelgisgæsluna. Landsvirkjun,
Náttúrufræðistofnun, Norrænu eldfjallastöðina, Orkustofnun. Orkuveitu Reykja-
víkur. Vatnamælingar. Veðurstofu Islands, Vegagerðina og rannsóknastofnanir í
Evrópu. Bandaríkjunum og Japan. Auk fastra fjárveitinga úr ríkissjóði. voru ofan-
greindar rannsóknir kostaðar af aukafjárveitingum frá fjártaganefnd Alþingis og
styrkveitingum úr Rannsóknasjóði Háskólans. vísinda- og tækniráði (Rannís). Vís-
indasjóði Evrópusambandsins. norrænu ráðherranefndinni og Orkusjóði. Starfs-
menn birtu (einir eða með öðrum) um 22 greinar í ritrýndum tímaritum á atþjóða-
vettvangi á árinu 2003. kafta í bókum. fjötda af skýrslum og greinará íslensku.
auk ráðstefnukynninga. Starfsmenn stofunnar veittu og Almannavörnum og
Vegagerð ráðgjöf um náttúruvá af ýmsum toga ásamt upplýsingum til fjölmiðla
um ýmis stjörnu- og jarðeðtisfræðileg efni.
Nánari upptýsingar um verkefni og ritaskrá starfsmanna jarðeðlisfræðistofu má
finna á vef stofunnará stóðinni: www.raunvis.hi.is/Jardedtisfr/Jardedlisfr.htmt.
Jarð- og landfræðistofa
Rannsóknir við jarð- og landfræðistofu spanna mjög vítt svið. frá tilraunaberg-
fræði til mannvistarlandafræði, frá steingervingum til eldsumbrota. Árið 2003
störfuðu á stofunni 14 sérfræðingar. þar af sex verkefnaráðnir og einn með rann-
sóknastöðustyrk. einn tækjafræðingur og átta kennarar í jarð- og landafræði
höfðu rannsóknaraðstöðu við stofuna. Atls höfðu 12 nemendur í framhatdsnámi
rannsóknaraðstöðu við stofuna. í doktors- og meistaranámi voru 17. þar af sex í
umhverfisfræðum. alts 38.
Rannsóknir í eldfjaltafræði beindust einkum að gjóskulagarannsóknum. bæði
gossögu ýmissa eldstöðva og notkun gjóskutaga til tímasetninga. Áfram var hald-
ið umfangsmiktum rannsóknum um sögu loftslagsbreytinga á síðkvarter og fram
á okkar daga sem rakin er úrsetkjörnum af landgrunninu og úr stöðuvötnum.
Unnið er að því að tímasetja loftlagsgögn af hafbotni með gjóskulögum frá Islandi
og fá með því upplýsingar um breytingar á hafstraumum. Unnið er að athugunum
á jökulhörfun. tandrisi og myndunar fjörumarka í lok síðasta jökulskeiðs. einkum
á norðurströnd Breiðafjarðar og við austanverðan Öxarfjörð. Rannsóknir þessar.
og aðrar þeim tengdar. eru þverfaglegar í eðli sínu og samþættast í þeim greinar
eins og steingervingafræði. setlagafræði. bergsegulfræði. gjóskutagafræði. lofts-
lagsfræði o.ft.