Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2003, Síða 222

er um í ritgerðinni sýna að psoriasis er flóknari sjúkdómur en áður hefur verið
talið. og að erfðaþættir hans hafa töluverð áhrif á birtingu sjúkdómsins og mis-
munandi tengsl við þekkta umhverfisþætti eins og streptókokkasýkingar í hálsi. í
framsýnni rannsókn er sýnt fram á mikilvægi streptókokkasýkinga í versnun á
psoriasis og sýnt er fram á að ákveðin klínísk einkenni sjúkdómsins virðast hafa
mismunandi erfðaþætti. Þannig var t.d. staðsettur sérstakur erfðaþáttur sem
virðist ráða uppkomu psoriasis-liðagigtar. Á sama hátt voru staðsettir aðrir erfða-
þættir fyrir önnur mismunandi birtingarform sjúkdómsins.
Chen Huiping læknir
10. mars 2003
Heiti ritgerðar: Genetic Defects in Breast and Gastric Cancer. Andmælandi var
doktorStefan Imreh frá Karolinska sjúkrahúsinu í Stokkhólmi.
Lýsing ritgerðar
Krabbamein eru sjúkdómar af vötdum genabreytinga. Tatið er að í sjúkdómsferli
æxlisvaxtar verði undantekningataust breytingar á genum og litningum í líkams-
frumum. Einnig hefur verið sýnt fram á að kímlínubreytingar geta verið mikilvæg-
ar í tilurð og framgangi æxla. Tveir meginflokkar gena sem koma við sögu í æxl-
isvexti eru æxlisgen (oncogenes) og æxtisbæligen (tumor suppressor genes). Þau
eru skitgreind með frumu- og dýralíkönum og mörg þeirra greinast með breyt-
ingar sem tengjast æxlisvexti í mönnum. Líffræðiteg eða lífefnafræðileg virkni
sumra afurða æxlisgena og æxlibæligena er vel skilgreind en virkni annarra er
lítt þekkt.
CDH1 genið skráir viðloðunarsameindina E-cadherin og er þokkalega velskil-
greint sem æxlisbæligen. Stökkbreytingum í CDH1 hefur verið lýst í krabbamein-
um í kirtilbotnum brjósta og í sporadískum og ættlægum magakrabbameinum.
Afurð FHIT gens er adenosín dífosfat hydrotasi og ýmislegt bendir til að um æxt-
isbæligen sé að ræða. þótt margt sé enn ótjóst í því sambandi. Sérstakt er að
FHIT situr á brothættu svæði í erfðamenginu. sem kallast FRA3B. Umhverfisáhrif
eru talin skipta máli og því er athygtisvert að bera saman nokkrar æxtisgerðir
m.t.t. breytinga í þessu geni. Markmið doktorsverkefnisins var að nota erfða-
markagreiningu, stökkbreytingagreiningu (SSCP og DNA raðgreiningu). mRNA
greiningu með RT-PCR og ónæmislitanir til að kortleggja litningasvæði m.t.t. taps
á arfblendni. skima óstöðugleika í erfðaefninu og greina breytingará CDH1 og
FHIT í brjósta- og magaæxlum.
Tap á arfblendni greindist víða á mismunandi litningum í brjóstaæxlum og sýnir
það að litningar brjóstakrabbameinsfruma eru óstöðugir. Hins vegar greindist
eingöngu 1.7% brjóstaæxta með óstöðugleika í stuttum endurteknum röðum sem
bendir til að viðkomandi DNA sé frekar stöðugt í brjóstakrabbameinsfrumum.
Víða fannst marktækur munurá tapi á arfblendni mismunandi litningasvæða í
tveimur vefjagerðum brjóstakrabbameina. þ.e. í kirtilgöngum og kirtilbotnum. Tap
á arfblendni ákveðinna litningasvæða sýndi fytgni við tap á arfbiendni annarra
litningasvæða í brjóstaæxlum og bendir það til uppsöfnunar á fjötgena breyting-
um í æxtisvextinum.
Breytingar á CDH1 voru atgengar í brjóstakrabbameini í kirtilbotnum og í dreif-
krabbameini í maga, en það er vísbending um að breytingarnar hafi áhrif á fram-
þróun títt sérhæfðs æxlisvaxtar. Einnig bendir það til að E-cadherin geti virkað
sem bælirá ífarandi vöxt. Stökkbreytingar greinast í CDH1 geninu og tap verðurá
arfbtendni á litningasvæðinu sem ber genið. Því má átykta að CDH1 hegði sér
sem dæmigert æxlisbætigen í brjóstaæxlum í kirtilbotnum.
Tap á arfbiendni innan FHIT getur valdið afbrigðiiegri og minnkaðri tjáningu bæði
í brjóstaæxlum í kirtilbotnum og í kirtitgöngum. Há tíðni á FHIT genagöllum og
minnkuð tjáning greindist í magaæxlum. Óstöðuteiki í stuttum endurteknum röð-
um greindist í 27% magaæxla og bendir það til galla í DNA mispörunarviðgerðum.
Álykta má að tap á arfblendni. óstöðugteiki í stuttum endurteknum röðum og
breytingar í CDH1 og FHIT taki þátt í tilurð og framvindu brjósta- og magaæxla og
að tap á arfblendni og óstöðugleiki í stuttum endurteknum röðum geti leitt til þess
að starfsemi CDH1 og FHIT raskist.
218