Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2003, Blaðsíða 224

Áhrif ræktunarstefnu yfirgrindarinnar á varmafræðilega hegðun vetnis í Mo/Nb
yfirgrindum sem ræktaðarvoru í mismunandi stefnurvoru rannsakaðar og born-
ar saman. Víxlverkun milli vetnisfrumeindanna reyndist mun hærri í Mo/Nb
grindum sem ræktaðar voru í stefnu þar sem minni orku þarf til að þenja grind-
ina.
Mikil aflögun Mo/V yfirgrindar og áhrif hennar á eiginleika vetnisins var einnig
könnuð með viðnámsmælingu og röntgenbognun. Þensla yfirgrindarinnar horn-
rétt á planið var mæld. Breytingar á vermi og óreiðu voru ákvarðaðar fyrir báðar
mælingarnar og niðurstöðurnar bornar saman. Grindarþenslan var lægri en í
kerfum með meiri aflögun. Þá voru áhrif mismunandi aflögunar í Mo/V yfirgrind á
varmafræðilega eiginleika vetnisins rannsökuð. Meginniðurstöður voru þær að yf-
irgrindin með mestu aflögunina var gerólík yfirgrindum með minni aflögun.
Að lokum voru varmafræðilegir eiginleikar mismunandi samsætna vetnis rann-
sakaðir í Fe/V yfirgrind. Vermis- og óreiðubreytingar voru mismunandi fyrir vetni
og tvívetni. Þessi hegðun var rakin til meiri áhrifa sætisskipunar á óreiðu vetnis
en óreiðu tvívetnis.
Ingibiörg Gunnarsdóttir næringarfræðingur
17. október 2003
Heiti ritgerðar: Næring og vöxtur snemma á lífsleiðinni - þáttur í forvömum hjarta-
og æðasjúkdóma: Tengsl milti fæðingastærðar. vaxtar og næringar snemma á lífs-
leiðinni og áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma. Leiðbeinandi við doktorsverkefnið
var Inga Þórsdóttir. prófessor í næringarfræði við Háskóla íslands. Andmælendur
voru Janet Rich-Edwards frá Harvard Medical School í Boston og Jóhannes Gísla-
son. rannsókna- og þróunarstjóri hjá líftæknifyrirtækinu Prímex í Reykjavík.
Lýsing ritgerðar
Tilgangurinn var að auka þekkingu á því hvernig vöxtur og næring snemma á lífs-
leiðinni getur átt þátt í forvörnum gegn hjarta- og æðasjúkdómum. Til að ná settu
marki var samband milli fæðingarstærðar og hjarta- og æðasjúkdóma auk þekktra
áhættuþátta rannsakað. ( röð annarra rannsókna voru áhrif vaxtar og næringar á
fyrsta aldursári á áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma við tólf mánaða og sex ára
aldur rannsökuð. Safnað var upplýsingum um fæðingarþyngd og lengd þátttak-
enda (f. 1914-1935) í hóprannsókn Hjartaverndar. Öfugt samband fannst milli fæð-
ingarstærðar og áhættuþátta hjarta- og æðasjúkdóma, en sambandið hafði aldrei
sést í þjóð með eins háa meðalfæðingarþyngd og á (slandi. Áhrif hæðar og
þyngdar á fullorðinsárum voru einnig mikil og líkurnar á sjúkdómum síðar á æv-
inni mestar hjá þeim sem fæddir voru stuttir eða léttir en urðu hávaxnir eða
þungir sem fullorðnir einstaklingar. Rannsóknirnar undirstrika gildi góðrar nær-
ingar móður og barns.
í rannsóknum á næringu íslenskra ungbarna og rannsókn á næringu teggja ára
Islendinga var safnað nákvæmum upplýsingum um fæðingarstærð, vöxt og nær-
ingu fyrsta aldursárið. Þessum börnum var fylgt eftir og næring og heilsa þeirra
rannsökuð við sex ára aldurinn. Öfugt samband var milli vaxtar á fyrsta aldursári
og kólestrólstyrks í blóði við tólf mánaða aldurinn, en nýlegar erlendar rannsókn-
ir benda til þess að hár kólesterólstyrkur í blóði ungbarna geti verndað þau gegn
háum kólesterólstyrk í blóði síðar á ævinni. Hlutfallslega hraður vöxtur á fyrsta
aldursári var tengdur ofþyngd við sex ára aldurinn. í rannsóknunum kemur fram
að börn sem voru skemur á brjósti en sex mánuði höfðu hærri líkamsþyngdar-
stuðul (LÞS. kg/m2). en börn sem voru á brjósti lengur en átta mánuði. Mikil
neysla á próteinum á fyrsta aldursári var einnig tengd hærri LÞS við sex ára ald-
urinn. Brjóstagjöf og hæfilegt magn próteina í fæði þegar brjóstagjöf minnkar eða
hættir eiga líklega mikilvægan þátt í forvörnum gegn ofþyngd og offitu. Ritgerðin
er byggð á sex greinum þar sem tvær eru birtar og fjórar eru í prentun. allar í
ritrýndum vísindatímaritum.
Amar Halldórsson efnafræðingur
8. nóvember 2003
Heiti ritgerðar: Lipase Selectivity in Lipid Modification (Sérvirkni lípasa í efna-
smíðum á fituefnum) (efnasmíðar á fituefnum sjávarfangs með hjálp ensíma).
Leiðbeinandi við doktorsverkefnið var Guðmundur G. Haraldsson. prófessor í
efnafræði við Háskóla íslands. Andmælendur voru Patrick Adlercreutz. prófessor
220