Dýraverndarinn - 01.06.1930, Side 9

DÝRAVERNDARINN
23
Smávegls 11111 dýr og nienii.
(Grein sú, sem hér fer á eftir, er lauslega þýdd úr
danska blaðinu Dyrevennen, og nokkuö stytt. Höf-
undur bsnnar er hinn góSkunni danski dýravinur
Johannes Buehholtz).
Þó aö einhverjum manni þyki vænt um dýr. þa
er þaö engin trygging ])ess, aö hann sé sérstaklega
þjóðnýtur horgari. Nei, ekki mega menn fara út í
þær öfgar. En á hinn bóginn getur enginn, sem
vondur er viS dýr, talist fullkominn maöur eöa skil-
yrðislaust nýtur liorgari á öllum sviðum. Honum er
í einhver'u áfátt, og fyrr e‘öa síðar mun hann verSa
l)ess var, a'ö hann nýtur ekki fullkominnar samúðar
þeirra, sem hann umgengst. Menn munu ósjálfrátt
gera sér i hugarlund, að úr því að hann sé vondur
viS dýr, þá muni hann, þegar svo ber undir, geta
reynst þ.eirn mönnum illa, sem hann á eitthvaS yfir
aS segja.
Sá eiginleiki, aS þykja vænt um dýr, er annars
sérstaks eSlis, og er sumum gefinn, en öSrurn ekki.
Hann er svipaSur eins og t. d. hæfileikinn til þess
aS njóta söngs og hljóðfærasláttar: Sumir hafa litla
gleSi af söng, «1 aSrir mesta fögnuS og unaS.
HvaS ntig sjálfan snertir, þá hefi eg altaf veriS
svo geröur, aS mér hefir þótt vænt um dýr, án þess
til þess liggi nokkurar sérstakar ástæSur. AuSvit-
aS eru takmörk fyrir þeirri velvild, en svo er og um
velvild manna í flestra áttir. — HvaS skal segja um
rottuna?' Tölum ekki um þaS! (En meS sjálfum
mér finst mér þó, aS þaö sé nokkur ljóSur á ráöi
niínu, aS eg hefi óbeit á rottum. Þaö er víst einhver
taugabilun). Ekki hefi eg heldur mætur á krókó-
dílum, og mannýg naut vil eg því aS eins hafa i
nánd viS mig, aS örugg giröing sé á milli mín og
þeirra! En ekki er eg svo skapi farinn, aS eg drepi
hvern höggorm, sem verSur á leiS nninni um Jót-
landsheiSar. Eg mundi sakna þeirra, ef beir væri
þar ekki. Þeir eru kurteis dýr, sem æfinlega skríöa
af götu manns, ef þeir fá svigrúm ti! þess. Oll þau
ár, sem eg hefi búið á Jótlandi, hafa þeir aldei gert.
mér miein. Og eg hefi þá ekki rofiS griS á þeim.
Ef mönnum þykir vænt um dýr, þá gleöjast
menn viö aö sjá þau. Þau liaga sér svo margvís-
lega, að menn geta altaf fundiö eitthvað í fari þeirra,
sem þeir hafa hvergi lesiS um í bókum. Og áSur
en varir eru menn orðnir náttúrufræöingar! Setjum
svo, aö ])ú sért aö stinga upp garSinn þinn eitthvert
voriS. Þú tekur þá alt í einu eftir því, aS blóðorm-
arnir (ánamaðkarnir) fara aS skríða upp á yfir-
borSiS kippkorn fyrir framan stunguförin, Þetta
kemur fyrir hvaS eftir annað, og þá sannfærist þú
um, aö þeir hljóti aö heyra hávaöann af rekunni
eöa verða hans varir á einhver hátt, og þeir flýja
upp úr moldinni. AS líkindum dettur þeim í hug,
aö moldvarpan sé aö nálgast, eöa einhver annar
háski sé á ferSum. E 11 þ e i r f 1 ý j a ekkiallir.
Langflestir hreyfa sig hvergi, og þaö er lán mold-
vörpunnar, því aö annars mundi hún deyja úr
hungri. Hvernig getur þá staðiS á því, aS sumir
þeirra flýja? AuSvitaS er þaö vegna þess, a'ð sum-
ir eru vitrari en aSrir! En hræddur er eg um, aS
vísindamenn veröi tregir til þess aö flokka blóö-
ormana eftir vitsmunum. En þaS skiftir engu, þetta
hefi eg sjálfur séö, og mér varð vinnan auðveld, á
roeSan eg var aS brjóta heilann um orsakir þessa
háttalags ormanna.
Menn ]>urfa ekki aS fara til annara landa til þess
aö sjá margt skemtilegt í háttum dýranna, bæði
fugla og skriðdýra. Þar eru svo mörg atriSi órann-
sökuS, aö þess veröur langt aS bíSa, aö menn hafi
leyst úr öllum greinum þess fjölþætta viöfangs-
efnis. Er lesöndum mínum þaS kunnugt, aS hér á
landi (í Danmörku) er fugl, sem býr hjá tófunni?
Já, auövitað er sumum þaS kunnugt, en stundum hitti
eg menn, sem ekki er þaS kunnugt, og þeirra vegna
segi eg söguna hér: Það er graföndin (Tadorna
eornuta) hin fagra og marglita, sem gerir hreiSrið
sitt í grenismunna tófunnar og ungar þar út. Mönn-
um finst, aS þetta hljóti aö vera fjarstæða, en samt
er þaS satt.
Oft getur veriö mjög náiö samband meö mönn-
um og alidýrum. Þó aS dýrunum sé varnað málsins,
þá eru þau ekki ..málleysingjar" aS öllu leyti. Þeir,
sem þekkja þau, geta skilið sum hjóS þeirra eSa
hreyfingar. Eg ])ekki gömul húsmensku hjón. MaS-
urinn er kaldranalegur og óþýöur í viðinóti, en
konan hin ástúSlegasta. Þau eiga eina kú, svarta,
og hún er ekki eins og aSrar kýr, eins og ráSa má
af ])ví, aö hún gerir sér mikinn manna mun. Henni
er ekkert um gamla manninn, þó aS hann hafi aldrei
gert henni neitt. Hún kemur ekki skapi viS hann.
AS vísu stanga." hún hann ekki, en ef hann ætlar
aS mjólka hana þá selur hún honum ekki! ÞaS fer
æfinlega á eina leiö. Hann nær nokkurum dropum