Dýraverndarinn - 01.02.1978, Síða 22

efri hluta baksins. Annars staðar er
bakið svart. Vangarnir ljósgrænir,
en svartur blettur í kverkinni.
Bringan efst hvítgul, en kviðurinn
svartur, en stór, hvítur blettur báð-
um megin aftast á hliðunum, fram-
anvert við stélið. Nefið rauðleitt
með gulrauðum, svartrendum hnúð
efst við rótina. Fæturnir gulrauðir,
augað gult. Æðardrottninguna má
þekkja frá venjulegum æðarkollum
bæði á stærðinni, eins og þegar var
tekið fram, og svo einkum á því,
hvernig fiðrið mætir nefrótinni. Á
æðarkóngi og drottningu er fiðrað
nefið að ofanverðu fram á móts við
nasaholurnar, en á hliðunum nær
fiðrið ekki svo langt fram á nefið.
Þetta er þveröfugt á venjulegum
æðarfugli.
HRAFNSÖNDIN
(Oidemia nigra nigra (L))
Hrafnsöndin er alls eigi óalgeng
víða um land, enda þótt almenn-
ingi sé lítt kunnugt um þarveru
hennar. Hún er fremur óásjáleg að
lit, fer helst huldu höfði og lætur
yfirleitt eigi mikið yfir sér. Hún er
mestmegnis farfugl, sem kemur
tímanlega á vorin og fer héðan
seint á haustin. Við Mývatn er
hrafnsöndin frekar algeng.
Fullorðinn hrafnsandarbliki er
yfirleitt allur kolsvartur, en þó er
hann mósvartur á stöku stað. Nefið
er með stórum hnúð efst við rótina.
Það er svart, en allstór, rauðgulur
blettur er á því, ofan frá hnúðnum
og fram undir 1 cm frá nefbrodd-
inum. Fætur eru mósvartir, augað
móleitt. Öndin er öll móleit, kollur-
inn dekkstur, en vangarnir, kverkin
og hálsinn utan á hliðunum er mó-
hvítt. Bringan og kviðurinn ljósmó-
leitari, nefið svart, oft með rauð-
gulum dröfnum.
Hrafnsöndin verpur oftast nær
ekki fyrr en í júní og er um það
bil 4 vikur að unga út eggjunum.
Þau eru allt að 10, gulhvít að lit.
Ungarnir verða sjálfbjarga þegar
þeir eru um það bil 7 vikna.
Á meðan öndin liggur á eggjun-
um, yfirgefur blikinn hana að
mestu, enda fer hann þá að fella og
er „í sárum", eins og venja er um
endur. Þeir eru þá oft margir sam-
an, oft allfjarri varpstöðvunum, ef
þess er kostur, úti á vötnum eða á
sjó, ef skammt er til sjávar. Eru
styggir mjög og varir um sig. Þess
vegna sjást þeir lítið nema fyrst á
vorin og í byrjun varptímans, en
frúna, hrafnsöndina, bera fæstir
kennsl á; hún er svo hversdagslega
búin, að hún vekur ekki á sér at-
hygli.
Heimkynni hrafnsandarinnar er-
lendis eru t. d. á írlandi, Skotlandi,
norðanverðum Norðurlöndum, á
Norður-Rússlandi og í Norðvestur-
Síberíu, Spitzbergen og víðar.
Hrafnsöndin er sjávarfugl í eðli
sínu og dvelst því við sjó mestan
hluta ævinnar, þótt hún verpi oftast
nálægt eða við ósalt vatn.
Einkenni. Miðlungsstór önd, kaf-
ar og er fremur stygg; blikinn kol-
svartur með hnúð á nefinu og rauð-
gulan blett framan við hnúðinn.
Öndin móleit, ljósari í kverkinni, í
vöngunum og utan á hálsinum.
(Stærð: v. 220-242 mm; n. 42-
49 mm. Þyngd 1000 gr eða tæplega
það að meðaltali).
GULÖNDIN
(Mergus merganser (L))
Gulöndin er ekki óalgeng víða
um land, einkum hið neðra með-
fram hinum stærri ám, sem hér
falla til sjávar, í smáeyjum og ós-
hólmum ánna, einkum þar sem
mörg eru síki og smátjarnir. Hún
er einnig við sum hinna stærri
stöðuvatna, en þó er hún algengari
við árnar. Hún er aðallega láglend-
isfugl og kann best við sig þar
22
DÝRAVERNDARINN