Dýraverndarinn - 01.02.1978, Side 23

sem skammt er til sjávar. Hún er
talin vera staðfugl hér, en þó eru að
líkindum nokkurar undantekningar
frá því, einkum í hörðum árum.
Gulöndin er fiskæta og tekur fiska
sem hún eltir uppi í kafi, því að
hún er framúrskarandi fimur sund-
fugl og kafari. Þó að hún lifi einna
mest á smásílum og seiðum, þarf
hún eigi ávallt að lúta að svo litlu,
því að hún er stærðarfugl og þrek-
mikill. Gulöndinni fer því miður
fækkandi á síðari árum.
Fullorðinn gulandarbliki er svart-
ur á meiri hluta höfuðs og ofan-
verðum hálsinum, með grænleitri
málmslikju á fiðrinu. Aftan í
hnakka er áberandi allúfinn skúf-
ur, samlitur höfðinu. Hálsinn hvít-
ur að neðanverðu. Efri hluti baksins
og herðarnar eru svartar, en aftar er
bakið ljósgrátt, með hvítleitu kroti
á fiðrinu utanvert til hliðanna.
Armflugfjaðrirnar, efri axlafjaðr-
irnar og efri vængþökurnar eru
hvítar. Stélið grátt. Að neðanverðu,
ofan frá bringu og niður úr, er
fuglinn hvítur, með fallegri gul-
rauðri (lax-)slikju á fiðrinu, sem þó
fölnar oftast og hverfur, þegar fugl-
inn er drepinn. Nef og fætur dökk-
rautt, en nefmænirinn og nöglin
svartleit. Fætur gulrauðir, augað
móleitt eða rautt.
Ondin er móleit á höfði og ofan-
verðum hálsi og hnakkaskúf. Ann-
ars er hún víðast hvar öskugrá hið
efra, með dekkri fjaðurhryggjum.
Miðarmfiugfjaðrirnar eru hvítar og
stórþökurnar ofan á þeim (spegill).
Hakan og kverkin hvítleit, en neðri
hluti hálsins og síðurnar ljósgráar,
en að öðru leyti er öndin hvít að
neðanverðu, með ryðmóleitri slikju,
sem oft hverfur, þegar fuglinn deyr.
Ungarnir eru svipaðir móður sinni
í útliti á haustin, en loðhettan er
minni, og auk þess eru þeir mó-
DÝRAVERNDARINN
grárri á baki og allljósleitir framan
og neðan á hálsinum.
Gulöndin verpur venjulega fyrri
hluta júnímánaðar og á mörg, allt
að 10-14 egg, allstór, hvít á litinn.
Utungunartíminn er hér talinn vera
um það bil 4 vikur (erlendis sums
staðar 32 dagar). Ungarnir þrosk-
ast fremur fljótt og eru fleygir um
það bil 5 vikna gamlir. Gulöndin
flakkar víða með ströndum fram á
vetrum því að þá er hún sjávarfugl,
en þó er hún oft á landi, þar sem
vötn frjósa ekki, ef þar er fiskæti
að fá. Þó að hún sé fiskæta, étur
hún oft talsvert af vatnagróðri á
sumrin, einkum ungarnir, en getur
sem sagt bjargað sér dálítið á jurta-
fæðu, ef annað er ekki að fá. Gul-
öndin verpur helst í kjörrum eða
hávöxnum gróðri, en einkum og
sér í lagi þar, sem eru gróðri vaxin
hraunlendi, nálægt eða eigi allfjarri
vatni eða á, þar sem eru ótal fylgsni,
skútar og smáhellar, því að gulönd-
in verpur erlendis aðallega í holum
og öðrum fylgsnum, mest í holum
trjástofnum, en hérlendis er ekki
um þá hluti að ræða.
Heimkynni gulandarinnar er-
lendis eru víða um hin norðlægari
lönd hins svo kallaða gamla heims
(þ. e. Eurasiu), en þó er hún ekki
norðan við heimskautsbaug að
neinu ráði, nema á Norðurlöndum.
Hún á náfrænku á meginlandi
Norður-Ameríku.
Einkenni. Á stærð við miðlungs-
gæs, en þó tæplega að öðru en
lengdinni. Frekar grannvaxin. Blik-
inn er svartur á höfði og efri hluta
hálsins, með málmgljáa á fiðri, en
neðar er hálsinn hvítur. Fram-
hryggurinn og herðarnar eru svart-
ar, en annars er bakið grátt. Yæng-
irnir mikið til hvítir að sjá. Að
neðan hvítur með laxrauðri slikju.
Nefið dökkrautt og fætur gulrauð-
ir. Augað meira eða minna mórauð-
leitt. Öndin er dökkmóleit á höfði
og hálsi og skörp litaskiptin neðar
á hálsinum, sem er hvítleitur. Hvít-
23