Fréttabréf Siglfirðingafélagsins í Reykjavík og nágrenni - okt. 1998, Blaðsíða 12

Ágrip úr ræðu formannsins
Jóns Sæmundar Sigurjónssonar
á afmæli Siglufjarðar sl. sumar
Hr. félagsmálaráðherra,
Forseti bæjarstjórnar,
Góðir Siglfirðingar!
Háttvirta samkoma!
Konur og menn!
annig ávarpaði sr. Bjarni Þorsteinsson Sigl-
firðinga í hátíðarræðu sinni á skólabalan-
um fyrir rúmum 80 árum, þegar minnst var
100 ára afmælis verslunarréttinda og síðast en
ekki síst fagnað nýtilkomnum kaupstaðaréttind-
um til handa Siglufirði eftir mikla baráttu um
það mál að losa Siglufjörð úr aldagömlum viðj-
um stjórnsýslu Eyjafjarðarsýslu.
I dag minnumst þessara tveggja tímamóta:
Siglufjörður löggiltur verslunarstaður 1818 og
Siglufjörður kaupstaður 1918. En það eru mun
fleiri afmæli sem við þurfum að minnast á þessu
ári, því það er svo undarlegt hvað margir merki-
legir atburðir hafa gerst í sögu Siglufjarðar sem
vert er að minnast, þar sem ártalið endar á 8.
Þegar Siglufjörður fékk löggildingu sem versl-
unarstaður árið 1818 hafði verslun verið á Siglu-
firði um 30 ára skeið. Árið 1788, þegar einokun-
arversluninni dönsku var aflétt, var fyrsta versl-
unin opnuð á Siglufirði og er því saga staðbund-
innar verslunar á staðnum orðin 210 ára. Sigl-
firðingar hafa því verið með opna búð í 210 ár.
Þess afmælis er vissulega vert að minnast.
Stofnun fyrstu verslunarinnar er mjög merki-
leg fyrir þá staðreynd, að annar stofnenda henn-
ar var kona, Anna Redzslew, en hún tók alfarið
við versluninni ári seinna er maður hennar dó.
Anna þessi, sem var dönsk, þótti svarkur mikill
og drykkfelld, og því allt önnur manngerð en
þær indælu konur, sem rekið hafa verslanir á
Siglufirði síðan, allt fram á þennan dag. Engu að
síður er Anna Redzlew sennilega fyrsta verslun-
arkonan á fslandi og geta Siglfirðingar því státað
af því að hafa brotið ísinn að þessu leyti. Og í ár
eru 210 ár liðin frá því að þetta gerðist, en ég
veit ekki hvort öllum kvenfrelsiskonum er ljóst,
að þær eiga þetta afmæli í ár.
Þegar Redzlew-hjónin fluttu til Siglufjarðar
árið 1788 fengu þau tilhöggið timburhús frá
Noregi, og mun það vera fyrsta húsið sem reist
var á eyrinni, að undanskildum hjöllum og sjó-
búðum. Húsið var reist nákvæmlega þar sem
ráðhús okkar stendur núna, hér á þessum stað.
Þetta ár voru aðeins 107 manns búsettir í öllum
hreppnum á 15 býlum og eru Úlfsdalir taldir þar
með, en þeir komu eiginlega ekki til hreppsins
fyrr en árið 1828, eða fyrir 170 árum, og verða
því að skoðast sem eins konar nýlenda okkar
Siglfirðinga.
Það má segja að markaðurinn hafi ekki verið
stór fyrir þessa einu verslun og því ekki að undra
að Siglufjörður gleymdist, eins og svo oft á ein-
okunartímanum, þegar fjöldi kauptúna fékk
verslunarréttindi árið 1816. Það var fyrir sér-
stakan atbeina Stefáns Þórarinssonar, amtmanns
í Norð-austur-amtinu, að Friðrik konungur
sjötti löggilti Siglufjörð sem verslunarstað 20.
maí 1818.
Þegar Siglufjörður var löggiltur verslunarstað-
ur, voru 160 íbúar í öllum hreppnum. Hálfri öld
seinna, árið 1868, voru þeir orðnir 303, og var
það í fyrsta skipti sem íbúatalan fór yfir þrjú
hundruð. Þetta var fyrir nákvæmlega 130 árum
og er afmæli út af fyrir sig. Áttatíu árum seinna,
árið 1948, eða fyrir nákvæmlega hálfri öld, var
íbúatalan 10 sinnum hærri og fór þá hæst í
nokkur ár yfir 3000 íbúa, en þá voru verslanir á
Siglufirði yfir 70 talsins.
Eftir löggildinguna árið 1818 var verslunin á
Siglufirði ýmist í eigu danskra kaupmanna frá
Akureyri eða verslunarfélagsins Örum & Wulff
frá Húsavík. Árið 1875 náðu íslendingar loks yf-
irráðum yfir þessari verslun, þegar Gránufélagið
kom til sögunnar.
Fram að þeim tíma höfðu líka merkilegir hlutir
gerst. Árið 1828 er talið að fyrsti nemandinn
hafi farið til framhaldsnáms í æðri skóla frá
Siglufirði. Hér var um tvítugan pilt að ræða,
12