Vesturland - 24.12.1968, Blaðsíða 10

10
SJ3n3) a/esjfíxzxfix szAaKU£s»sxnxxn
„í faðmi fjalla blárra“
allir villzt upp í Manafells-
skál. Gæti því skálin upphaf-
lega hafa heitið Mannafalls-
skál. En klukknahljómurinn
átti að flæma óvættina úr
heiðinni, og þetta hefir hrif-
ið, því að á síðari árum eða
svo langt aftur í tímann, sem
elztu núiifandi menn hafa
sagnir af, hefir enginn orðið
úti á Skálavíkurheiði. Gæti
það verið kirkjuklukkunum á
Hóli að þakka, hvað sem ó-
vættum og draugum líður,
því það var víða siður, og
hefur að sjálfsögðu verið
gert í Bolungarvík, að
hringja kirkjuklukkum í
dimmviðrum til að leiðbeina
mönnum, sem kynnu að vera
á ferð í námunda við þær,
og þar sem ekkert annað var
til að átta sig eftir. Á síðari
tímum, eða að minnsta kosti
á þessari öld, hefir iþó aldrei
verið hringt á Hóli til þess
að leiðbeina villuráfandi
mönnum í eiginlegri merk-
ingu.“
Þessar gömlu klukkur Hóls-
kirkju eru nú varðveittar hér
í kirkjuturninum, og tel ég
fara vel á því.
Eins og ég sagði í upphafi
þessa máls, hafa kirkjuklukk-
ur hljómað í öðrum tilgangi
en kalla okkur til bænahalds.
Sem betur fer hafa þær oft
hljómað sem friðarklukkur,
og bundið enda á þær hörm-
ungar og það neyðarástand,
sem svo oft fylgir stríði.
Margar gamlar og merkar
kirkjuklukkur hafa glatazt
með þeim hætti, að þær voru
niður teknar og bræddar upp
og notaðar í vopnagerð, eink-
um í fallbyssuhlaup. Þó kom
fyrir, að hið gagnstæða skeði.
Hin fræga Keisarakiukka í
dómkirkjunni í Köln er t.d.
steypt úr 22 koparfallbyss-
um, sem Þjóðverjar tóku af
Frökkum í stríðinu 1870 og
Vilhjálmur I. gaf kirkjunni,
en á hana er m.a. ritað: „Ég
heiti Keisaraklukka og lofa
og prísa keisarann." En trú-
lega hljómar hún nú samt
öðrum æðri til dýrðar. Menn
hafa glímt við, að gera nokk-
urs konar hljóðfæri með
klukkum sem tóngjafa, —
klukkuspil er það nefnt. Eitt
hið frægasta af slíkri gerð
er klukkuspilið í Marlin
smíðað 1674, en það hefur 45
klukkur af mismunandi
stærðum. En hið stærsta er
aftur á móti í Dreenkirkjunni
í New-York og hefur 72
klukkur og vega þær samtals
um 100 lestir, sú stærsta er
20 lestir, en sú minnsta er
svo lítil, að tæplega heyrist
í henni niður á götu frá tum-
hæð kirkjunnar.
Komin er á markaðinn
hljómplatan „1 faðmi fjalla
blárra“, en á henni syngja
ísfirzku kórarnir, Sunnukór-
inn og Karlakór ísafjarðar.
Söngstjóri er Ragnar H.
Margar sögur hafa spunn-
izt um klukkur á öriaga-
stundu, sem vert væri um að
ræða, t.d. íslandsklukkan o.fl.
en ekki skal það gert að
sinni. Þó get ég ekki lokið
þessu erindi án þess að segja
frá einni lítilli sögu, sögu
sem samtvinnuð er sögu okk-
ar Islendinga. Hún er efalaust
mörgum hér kunn, en það er
um endalok og dauða Jóns
biskups Arasonar og hans
sona. Sagt er að í Hóla-
kirkju í Hjaltadal hafi verið
klukkan Líkaböng, þegar lík
Jóns og sona hans var flutt
Góðir kirkjugestir, ég
þakka áheymina og vil ljúka
máli mínu með þeirri ósk, að
enn um aldaraðir megi kirkju
klukkur hljóma vítt um ver-
öld alla, boða frið og fögnuð,
og hljóma sem sigurklukkur
hins góða.
Eftirmáli.
Erindi þetta er samið af
því tilefni, að nú í haust
fékk Hólskirkja nýjar kirkju-
klukkur að gjöf, og á 60 ára
vígsluafmæli kirkjunnar þótti
tilhlýðilegt, að gera klukkum
almennt nokkur skil. Hér er
Ragnar, en undirleikari er
Hjálmar Helgi Ragnarsson.
Einsöngvarar með kórunum
eru Gunnlaugur Jónasson,
Gunnar Jónsson, Herdís Jóns-
dóttir, Laufey Maríasdóttir
og Margrét Finnbjörnsdóttir.
Hljómplata þessi var gerð
hjá Ríkisútvarpinu að lok-
inni söngför kóranna sl. vor.
Var hljóðritun þessi gerð að
tilhlutan kóranna í tilefni
sjötugsafmælis söngstjórans
28. september sl. í virðingar-
og þakklætisskyni fyrir störf
hans til eflingar og þroska
tónmenningar á ísafirði um
tvo áratugi.
Á þessari plötu eru alls 17
lög eftir innlenda og erlenda
höfunda. fyrst syngja kór-
amir saman tvö lög eftir
Jónas Tómasson, þá eru sjö
lög, sem karlakórinn syngur,
en á hinni síðunni eru átta
lög, sem kvennaraddir Sunnu-
kórsins syngja.
Á plötuumslagi er falleg
litmynd frá ísafirði, sem
Mats Wibe Lund hefur tekið,
en aftan á er söngskrá og
skýringartexti á íslenzku og
ensku. Frágangur er allur
mjög vandaður frá hendi
brezka hljómplötufyrirtækis-
ins EMI, sem sá um útgáfu
plötunnar á vegum Fálkans í
Reykjavík.
Nú hefja klerkar sinn kveðjusöng.
Hægt — hægt, að hvílunnar barmi.
Sprungin er landsins Líkaböng
og loftið þrungið af harmi.
frá Skálholti og norður hafi
hún hringt af sjálfsdáðum er
iík þeirra feðga hafi verið
borin að túngarðinum á Hól-
um. Hafi hún hringt svo
ákaft og með svo miklum
undrum, að hún rifnaði. Er
þetta talið nokkurs konar
tákn og vottur þess, hversu
illa jafnvel dauðir hlutir á
Norðurlandi hafi unað af-
töku Jóns biskups og sona
hans.
Skáldið Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi segir í ljóði
um atburðinn:
við nokkuð skemmtilegt rann-
sóknarefni að glíma og væri
vissulega ástæða til að taka
saman eldri og nýrri fróð-
leik um kirkjuklukkur lands-
ins, en því miður vannst mér
ekki tími til frekari né ýtar-
legri heimildasöfnunar. Rétt
þykir mér þó að benda á, að
stærð kirkjuklukkna í hinum
ýmsu kirkjum landsins, hefur
að sjálfsögðu tekið breyting-
um frá því um aldamót, en
eins og áður kom fram er
lýsing Jóhanns Bárðarsonar
frá þeim tíma.
Sölusamband
islenzkra
flskframleiðenda
stofnað árið 1932.
Skrifstofur að Aðalstræti 6,
Reykjavík, sími 11480.
4
Óskum félögum og viðskiptamönnum
gleðilegra jóla og farsæls nýs árs.
Þökkum viðskiptin á líðandi ári.