Vesturland - 24.12.1968, Blaðsíða 13

13
a safninu kom Gísli til skrafs
og ráðagerða og hefur reynzt
okkur ágætlega.
— Um húsakynni safnsins
vil ég segja það, að þau eru
stór og rúmgóð. Þau eru við-
unandi, og þar er um að ræða
stórt og gott framlag bæjar-
stjómar ísafjarðar, að ráð-
stafa þessu húsnæði þannig.
Eg held, að þegar búið er að
koma öllu í það horf, sem ráð
gert er, verði þarna mjög
merkilegt safn. Söfnunin hef-
ur verið geysimikið verk að
sjálfsögðu og Ragnar ferðað-
ist um ailt héraðið og skrá-
setti safnið, en ennþá er
mikið verk óunnið við skipu-
lagningu þess.
—• Ég vil að loknu þessu
spjalli okkar um byggðasafn-
ið ítreka það, að ég held að
Sögusýningin, sem að al-
mannarómi tókst vel, hefði
ekki getað orðið þannig, nema
af því að Byggðasafnsins
naut við og mest af því, sem
var á sýningunni, var frá
Byggðasafninu.
Á
En Jóh. Gunnar hefur fjall-
að um fleiri en eitt safn, og
komum við þá að Listasafni
Isafjarðar.
Ég held að það sé fyrsta
listasafnið utan Reykjavíkur,
þó að vísu hafi komið um
svipað leyti upp safn á Sel-
fossi, en þangað voru gefin
nokkuð mörg málverk.
— Tildrög að stofnun lista-
safnsins voru þau, að Elín
Sigríður Halldórsdóttir, ísa-
firði, gaf með erfðaskrá dags.
13. ágúst 1958 nær allar eign
ir sínar til þess að efla menn-
ingarmál, svo sem kirkjumál
og til listrænnar fegrunar í
ísafjarðarkaupstað. Voru það
fyrirmæli hennar, að með
eignunum skyldi stofna minn
ingarsjóð um bræðuma Rögn
vald Ágúst Ólafsson, húsa-
meistara, og Jón Þorkel Ólafs
son, trésmíðameistara, eigin-
mann frú Elínar Sigríðar.
— Rögnvaldur Ágúst var
fæddur 5. desember 1874, en
dó 14. febrúar 1917.
— Jón Þorkell var fæddur
21. júlí 1879, en dó 20. okt-
óber 1953. Þeir vom synir
hjónanna Ólafs Zakaríassonar,
bónda að Ytrihúsum í Dýra-
firði og Veroniku Jónsdóttur
Eyjólfssonar prests í Dýra-
fjarðarþingum. Þau hjón flutt
ust til ísafjarðar og þar ólust
synir þeirra upp.
-—Rögnvaldur Ágúst, sem
var frábær námsmaður, tók
stúdentspróf árið 1900 með
ágætiseinkunn. Hann lagði
stund á húsagerðarlist í Kaup
mannahöfn, en varð að hverfa
frá námi vegna veikinda.
Hann varð síðan ráðunautur
ríkisstjómarinnar um bygg-
ingar kirkna, skóla o.fl. Hann
teiknaði Vífilstaðahæli og
varð fyrsti sjúklingur iþess
og dó þar.
Jón Þorkell lærði húsasmíð-
ar og starfaði allan sinn aldur
að húsasmíðum á ísafirði.
Var hann einstakur smiður
að vandvirkni og samvizku-
semi. Báðir voru þeir bræður
valinkunnir sómamenn.
— Elín Sigríður var fædd
5. júní 1881, en dó 15. febrúar
1962.
Foreldrar hennar voru Hall-
dór Halldórsson bóndi að
Meirahrauni í Skálavík og
kona hans Elín Páisdóttir.
Páli skóiastjóri styrimanna-
skóians í Reykjavík var bróö
ir Eiínar Sigriöar.
— Með skipulagsskránni
var ákveðið að tekjum minn-
mgai’sjóðsins skyidi fyrst og
fremst verja til þess að koma
á fót listasafni á ísafirði.
Sjóðurinn var við stofnun um
500 þús. krónur og má verja
9/10 hlutum vaxta árlega til
kaupa á listaverkum.
— Frú Elín ákvað hvernig
stjórn ætti að verða, en hún
er skipuð bæjarfógeta, bæjar
stjóra, sóknarpresti og einum
af ættingjum Jóns. Var þaö
Guðmundur Kristjánsson, sem
kom inn í fyrstu stjórnina.
— Það varð að samkomu-
lagi í stjóminni að verja
vöxtum eftir því sem mætti,
til þess að koma upp lista-
safni. Auk þess hefur Alþingi
árlega veitt 25 þús. kr. frá
því að safnið var stofnað,
þannig að á hverju ári er
hægt að verja uppundir 60
þús. krónum til kaupa á lista
verkum. Þetta er að vísu
ekki mikil fjárhæð miðað við
það verð, sem er á verkum
hinna eldri listamanna og
frægustu, en við þurfmn fyrst
og fremst að ná myndum eft
ir þá, á meðan að hægt er.
En nú erum við búnir
að fá myndir eftir Kjarval,
Þórarin B. Þorláksson, en í
safninu er mynd eftir hann,
sem máluð er 1896 og heitir
Sjávarhamrar; og- þarna er
mynd eftir Ásgrím og safnið
hefur eignazt mynd eftir Jón
Stefánsson, en þær em orðn-
ar mjög fágætar og dýrar.
Svo hafa þau hjónin Herdís
Þorvaldsdóttir leikkona og dr.
Gunnlaugui’ Þórðars. hrL. gef
ið safninu sex myndir eftir
þjóökunna listamenn. Ein
þeirra er mjög stór og fögur
mynd klippt úr pappír eftir
Gunnlaug Scheving. Hún hef-
ur ekki enn verið tekin upp.
Meðal mynda frá þeim hjón-
um er mynd eftir Snorra Arin
bjamar, en verk hans er erf-
itt að fá, og einnig mynd
eftir Nínu Tryggvadóttur, en
báðir þessir listamenn eru nú
látnir. Dr. Gunnlaugur og Ás-
mundur Sveinsson myndhöggv
ari gáfu einnig höggmynd eft
ir Ásmund, sem heitir „Eva
yfirgefur Paradís", og er hún
í mjög nýtízkulegum stíl.
— Þess má geta, að Byggða
safninu hafði áskotnazt svo-
lítið af myndum, og það af-
henti Listasafninu allt, sem
til var. Þar á meðal voru
myndir eftir Jón Hróbjarts-
son o.fl. Eftir Jón eru nokkr
ar mannamyndir, og man ég
eftir mynd af Ásgeiri yngra
og eins Jóni Pálssyni skip-
stjóra. Ennþá eru ekki marg-
ar myndir í safninu, rúmlega
30 myndir, en með því að
kaupa, t.d. 2 myndir á ári,
getur þetta orðið mjög gott
safn með tímanum. Margt af
þeim myndum, sem safnið á
nú þegar, eru mjög fallegar.
Mynd eftir Kjarval er geysi
falleg, og eins keypti safnið
á uppboði mjög fallega mynd
eftir Gunnlaug Blöndal, frá
Mývatni,, frá 1935. Ætlunin
er að myndir þessar verði
geymdar milli sýninga í opin-
berum stofnunum. 1 kennara-
stofu nýja bamaskólans verða
myndir Kjarvals og Gunn-
laugs Blöndals, og er þá hægt
að njóta myndanna á þeim
stöðum þegar þær em ekki
sýndar almenningi.
— Síðan verður hægt að fá
mikið veggpláss í salarkynn-
um Listasafnsins, og þá er
ætlunin að setja myndimar
þar upp. Ég tel að vöxtur og
viðgangur safnsins sé tryggð-
ur og að safnið geti með tíð
og tíma orðið mjög gott og
að því menningarauki fyrir
bæinn. Ég álít að svona stofn
anir eigi að vera í hverjum
bæ á landinu. Fögur list er
bæði augnayndi og tæki til
uppeldis í menningarátt.
Þá víkjum við talinu að
merkum félagsskap, sem Jó-
hann Gunnar hefur starfað
mikið í og verið formaður fyr
ir frá stofnun, en það er Sögu
félag Isfirðinga.
— Það var stofnað 18. jan-
úar 1953, og segir í félags-
lögunum, að tilgangur þess
sé:
1) að safna og varðveita
hvers konar fróðleik um
Isafjarðarsýslu og kaup-
stað að fomu og nýju, hér
aðið og íbúa þess.
2) að gefa út rit um ísafjarð
arsýslu og kaupstað og Is
firðinga.
3) að stuðla að vexti og við-
gangi Héraðsskjalasafns ís
firðinga með því að safna
gömlum skjölum og bók-
um, er varða héraðið og
íbúa þess og koma þeim
til varðveizlu í safnið.
4) að efla vöxt og viðgang
Byggðasafns Isfirðinga.
— Félagið hefur reynt að
ná þessu marki eftir föngum.
Árið 1952 var héraðsskjala-
safn ísafjarðarsýslu og Isa-
fjarðarkaupstaðar stofnað að
tilstuðlan þess af bæjarstjóm
ísafjarðar og sýslunefndum
Isafjarðarsýslu. Eftir tillögu
stjómar Sögufélagsins voru
keyptar til héraðsskjalasafns-
ins mikrofilmur af ýmsum
gögnum, sem mormónar í
Utah í Bandaríkjunum létu
gera í Þjóðskjalasafni og
Landsbókasafni í Reykjavík.
Um Byggðasafnið hefi ég
rætt áður.
— Árlega hefur verið gef-
in út árbók. Fyrsta bókin
kom út 1956 og síðasta bókin
fyrir 1967 er nýkomin út, svo
að þetta eru orðin ellefu ár.
1 ársritunum hefur birzt
fjöldinn allur af ritgerðum og
greinum eftir ýmsa höfunda,
og er þar eingöngu um að
ræða vestfirzkan fróðleik og
vestfirzka sögu, og lögð á-
herzla á varðveizlu þess, sem
lýtur að sögu Vestfirðinga.
-— Ritstjóminni hefur geng
ið fremur illa að fá menn til
að skrifa í ársritið og hefur
útgáfa þess hvílt að mestu á
stjóm félagsins og ritstjórn
ársritsins, sem hefur orðið að
skrifa mikið, annast undirbún
ing undir prentun og próf-
arkalestur. Við vorum lengst
af í ritsjóm Kristján frá
Garðsstöðum, og Bjöm H.
Jónsson skólastjóri, en Ólafur
Þ. Kristjánsson skólastjóri
kom inn í stjómina þegar
Björn dó, og hefur hann nú
tekið að sér umsjónina, því að
ársritið hefur verið prentað
hér syðra síðustu árin.
— Félagar í Sögufélaginu
em um 200, og mættu vera
fleiri. Fæðin hefur valdið
nokkmm erfiðleikum við að
Stjórn Listasafns isafjarðar: Sr. Sigurður Kristjánsson, sr. Lárus Guðmundsson, Gylfi
Gunnarsson Jóh. Gunnar Ólafsson.