Heilbrigðismál - 01.03.1996, Síða 29

Heilbrigðismál - 01.03.1996, Síða 29
Kólesteról og kransæðasjúkdómar: Ástæða til að vera á varðbergi Grein eftir Gunnar Sigurðsson Kólesteról er ein tegund blóðfitu- efna og gegnir mikilvægu hlutverki í eðlilegri starfsemi frumna líkam- ans. Sýnt hefur verið fram á að magn kólesteróls í blóði vestrænna þjóða er að meðaltali tvisvar sinn- um hærra en það þarf að vera til að mæta þörfum líkamans. Kólesteról myndast að talsverðu leyti í líkamanum, einkum í lifrinni, en hluti þess (um þriðjungur) kem- ur úr fæðunni. Frá lifrinni berst það með blóðinu til vefjanna sem á því þurfa að halda. Kólesterólið berst síðan aftur til lifrarinnar frá vefjun- um sem hluti af svokölluðu HDL- kólesteróli. Þetta er oft kallað góði hluti kólesterólsins. Hátt HDL-kól- esteról endurspeglar gott flutnings- kerfi frá vefjunum og virðist vera verndandi gegn kransæðasjúkdóm- um. Heildarkólesteról að frádregnu HDL-kólesteróli er því sá hluti sem er slæmur fyrir æðakerfið ef það er í miklu magni. Kólesterólmagnið í blóði hvers einstaklings ákvarðast af erfðum og öðrum þáttum, einkum mataræði, líkamsþyngd o.fl. Konur hafa tals- vert hærra magn af góða kólesteról- inu (HDL-kólesteról) en karlar. í sumum ættum eru sterkir erfða- þættir að verki sem valda mikilli hækkun á kólesteróli og unnið er að rannsóknum á þessum erfða- þáttum hérlendis til að unnt sé að greina þessa einstaklinga á unga aldri. Athuganir á æðaskemmdunum í kransæðasjúklingum sýna veruleg- ar kólesterólútfellingar í æðaveggj- unum og þetta kólesteról hefur síast inn í æðavegginn úr blóðinu á löngum tíma. Hóprannsóknir, þar á meðal hóprannsókn Hjartaverndar, hafa sýnt að þeim mun hærra sem kól- esterólið er í blóði einstaklingsins þeim mun meiri er áhætta hans á að fá kransæðasjúkdóm. Kólesteról er því einn af sterkustu áhættuþátt- um fyrir kransæðasjúkdómi. Þetta er sérstaklega áberandi þegar kól- esteról viðkomandi einstaklings er verulega hærra en gengur og gerist og sérstaklega þegar aðrir áhættu- þættir eins og reykingar eða hár blóðþrýstingur eru einnig til staðar. A síðustu árum hafa verið gerðar miklar rannsóknir til að athuga hvort koma megi í veg fyrir þessa auknu áhættu með því að lækka kólesteról í blóði með breyttu mat- aræði eða með kólesteróllækkandi lyfjum. Nýleg tímamótahóprann- sókn frá Norðurlöndunum, þar Kólesteról er mælt með einfaldri blóðrannsókn. Talið er æskilegt að mæligildið sé lægra en 6,2 milli- mól í lítra (240 mg í dl) og jafnvel enn lægra ef æðaþrengsli eru til staðar, blóðþrýstingur of hár, reykingamenn eiga í hlut eða ef sem íslendingar voru meðal þátt- takenda, sýndi að slík kólestaról- lækkandi lyfjameðferð meðal sjúkl- inga sem þegar voru komnir með kransæðasjúkdóm lækkaði tíðni al- varlegra afleiðinga sjúkdómsins um þriðjung, m.a. þurfti þriðjungi færri hjartaaðgerðir í lyfjahópnum samanborið við lyfleysuhóp. Onnur nýleg hóprannsókn frá Skotlandi sýndi einnig fram á notagildi þess- ara lyfja meðal rétt valinna ein- staklinga með kólesteról í hærri kantinum. kransæðasjúkdómar eru í ættinni Manneldisráð hefur gefið út bæk- ling þar sem fjallað er almennt um kólesteról í blóði, skýrt frá áhrif- um mataræðis á blóðfitu og settar fram hagnýtar ábendingar um fæðuval. HEILBRIGÐISMÁL 1/1996 29

x

Heilbrigðismál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heilbrigðismál
https://timarit.is/publication/638

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.