Alþýðumaðurinn - 28.04.1988, Blaðsíða 2
2 - ALÞÝÐUMAÐURINN
Leiðari:
Byggðastefna og
hrepparígur
Fyrir Alþingi liggur nú tíl afgreiðslu frumvarp domsmála-
ráöherra er felur í sér aðskilnað framkvæmdavalds og
dómsvalds. Telja verður samþykkt þessa frumvarps,
ásamt hugmyndum fjármálaráðherra Jóns Baldvins
Hannfbalssonar um sérsköttun á framkvæmdir á Reykja-
víkursvæðinu svo og afnám framlaga Jöfnunarsjóðs til
Reykjavíkur einhver merkustu byggðamál sem fram hafa
komið þessa síðustu áratugi.
Það kemur í rauninni fáum á óvart, að hugmyndir
fjármálaráðherra skuli hafa fengið fremur dræmar undir-
tektir meðal samstarfsflokkanna, sem ávallt hafa verið
andvigir hverskonar aðgerðum í byggðamálum sem
koma við einhvern. Hitt vekur meiri furðu hversu almenn
andstaða vfrðist vera víða um land við svo sjálfsagðan
hlut sem það að allir landsmenn búi víð samskonar
réttarfar án tillits til búsetu. Sumpart er þessi andstaða
tilkomin vegna þeirrar einföldu, gamalkunnu áráttu
smákónga, í þessu tilfellí sýslumanna, að streitast á
móti, telji þeir að valdsvið þeirra muni skerðast, en sá
óttí mun nú i þessu tilfelli vera með öllu ástæðulaus, þar
sem hin nýja skfpan mun ef eitthvað er auka völd og veg-
semd sýslumanna. Hin ástæðan er svo það fyrirbæri
sem ef til vill er meiri Þrándur í Götu allrar alvörubyggð-
arstefnu á íslandi en sjálft Reykjavíkurvaldið, nefnilega
hrepparígur sem ábyrgðarlausir stjórnmálamenn á
atkvæöaveiðum gera sitt til að ala á, innan þings sem
utan.
Það er að sjálfsögðu reginmisskilningur, að hín nýja
skipan dómsmála muni í einhverju rýra hagsmuni hinna
minni byggða. Hitt er svo annað mál að byggðastefna
næstu ára og áratuga hlýtur i sifellt auknum mæli að
beinast að því að efla og styrkja nokkra sterka byggöa-
kjarna í hinum ýmsu landshlutum. Þróunin miðar öll að
vissri þéttingu byggðar, og þessi þróun þarf síður en
svo að vera hinum smærri byggðarlögum í óhag þegar til
lengri tima er litið. Þannig hlýtur það að vera mun hag-
kvæmara fyrir til að mynda Bolvíking að geta sótt ýmsa
þjónustu til ísafjarðar, og Vopnfirðing til Akureyrar eða
Húsavíkur, heldur en að íbúar þessara staða þurfi að
sækja þessa sömu þjónustu þvert yfír landið til Reykja-
víkur. En til að byggðastefna megi breytast í þá veru sem
hér er lýst þurfa landsbyggðarmenn að láta af þeim
barnalega hrepparíg og metnaði sem getur veríð góður í
fótboltaleik en ekki í stjórnmálum. Gömlu framsóknar-
lummurnar í byggðamálum sem samanstanda af hressi-
legri gengisfellingu og auknu driti á ölmusum úr
Byggðasjóði í Reykjavík, eru hreinlega orðnar úldnar og
ekki mönnum bjóðandi.
Fyrsti maí
Ein þeirra varða sem vísar veginn á leið til hinnar lang-
þráðu sumarkomu er fyrsti maí, hinn árlegi baráttu- og
hatíðisdagur verkalýðsins. Að þessu sinni heldur
islenskur verkalýður þennan dag hátfðlegan í skugga
áfalla, sem sumpart stafa af ytri skilyrðum, og sumpart af
mannlegum mistökum. Þessi áföll hljóta fyrr en síðar að
kalla á harðar aðgerðir af hálfu stjórnvalda, aðgerða sem
óhjákvæmilega hljóta að koma við pyngju margra, en
mikils er um vert að þær bitn! ekki á þeim sem síst
skyldi, láglaunafólki i framleiðslugreinunum eða lands-
byggðinni, því fólki sem lítt hafði af veigum fjárfesting-
arfyllerísins eða kræsingum góðærisveislunnar að segja
Mistökin frá 1983 mega undir engum kringumstæðum
endurtaka sig. Þó svo að nokkuð blási á móti um sinn, þá
er nú engin ástæða til þess að fara að gráta Björn bónda,
heldur ber að safna liði og vinna sig út úr þeim vanda
sem fyrir hendi er, án þess að fara að reyna að dópa sig
upp með einhverjum skammtímalausnum sem aðeins
geta leitt til þenslukollsteypu og óðaverðbólgu. Og
íslensk alþýða hefur oft sýnt það að hún hefur getað tek-
ið ábyrga afstöðu þegar á hefur reynt, enda ekki við hana
að sakast þó ýmislegt hafi farið úr böndunum. Alþýðu-
maðurinn sendir íslenskum verkalýð sfnar innilegustu
hamingjuóskir i tilefni dagsins.
Sumarmálarumba
Sunnudagurinn fyrsti í sumri er
gamall spásagnadagur í íslenskri
þjóðartrú. Eftir því, hvernig þá
viðraði mundi sumarveðráttan
fara. Og vel spáði hann fyrir
sumrinu að þessu sinni.
En oft geta veður verið válynd
um sumarmálin, og eitt versta
áfallið var tengt sumarkomunni
og hét sumarmálarumba. Ekki
verður því neitað, að þótt hin
eiginlega sumarmálarumba í
veðurfarinu yrði lítilsháttar, þá
er öðru máli að gegna í veðravíti
stjórnmálanna, og þegar sunnu-
dagurinn nálgaðist dró þung og
mikil óveðursský á loft úr veður-
horni Framsóknar. Tíminn gerð-
ist þungyrður um vandamál þjóð-
arinnar, rétt eins og enginn hefði
heyrt um þau áður, og flokkurinn
boðaði mjög óvænt til miðstjórn-
arfundar. Fjölmiðlarnir gripu
básúnur Framsóknar á lofti, og
helst lá í loftinu, að nú ætlaði
Framsókn að stilla samstarfs-
mönnum sínum upp við vegg og
hóta stjórnarslitum, ef ekki yrði
farið að vilja Framsóknar í einu
og öllu. Félagshyggjumaðurínn
Guðmundur G. Þórarinsson lýsti
því yfir að fastgengisstefnan væri
hinn mesti bölvaldur efnahags-
lífsins, sem til væri. Og allir
bjuggust við stórviðri. Raunar
hafði ekkert verið sagt, nema það
sem allir vissu, að þjóðin á í mikl-
um efnahagsvanda, og
útflutningsatvinnuvegirnir standa
höllum fæti. Það þurfti engan
Framsóknarmiðstjórnarfund til
að segja frá því. En framsóknar-
menn vita löngum betur en aðrir
það sem allir vita. Það lá í loftinu
að stjórnarfundur ætti að boða
annað hvort stjórnarslit eða ríkis-
stjórn, sem léti Framsóknar-
flokkinn leiða sig auðsveipa eins
og lamb, sem leitt er til slátrunar
í kaupfélaginu okkar allra.
En hvað gerðist? Laugardagur-
inn var dálítið hávær, en eitthvað
sljákkaði í þeim háværustu, þeg-
ar ráðherrarnir gátu ekki neitað
því, að verið væri að vinna innan
stjórnarinnar í sátt og samlyndi,
að því að finna lausnir vandamál-
anna. Og þegar við svo heyrum
samþykktir miðstjórnarfundarins
flýgur manni ósjálfrátt í hug
dæmisagan gamla um fjallið, sem
tók jóðsótt með háum hljóðum
og miklum fyrirgangi, en eftir öll
ósköpin fæddi það af sér ofurlitla
mús.
En málið er ekki alveg svona
einfalt. Þótt árangur Framsókn-
arfundarins væri ekki meira virði
en músargreyið, þá er jafnljóst,
að fundurinn var þaulhugsað
áróðursbragð, til þess að læða því
inn hjá almenningi, að í stjórnar-
samstarfinu væri Framsóknar-
flokkurinn einn vakandi. Sam-
starfsflokkarnir væru bæði sljóir
og getulausir. Þeir fljóti sofandi
að feigðarósi, en Framsókn vaki,
og hún hafi ráð undir hverju rifi,
það sé bara óþarfi að flíka þeim.
Það er hverjum manni ljóst, að
Framsókn beinir einkum spjótum
sínum að Alþýðuflokknum og
ráðherrum hans, og þá einkum
fjármálaráðherra, sem hefir
reynst athafnasamari og ráð-
snjallari en fyrirrennarar hans í
því starfi. Eins og hann gerði
þjóðinni fulla grein fyrir á sömu
stundinni og Framsókn var að
berja saman ályktanir sínar, hefir
ríkisstjórnin afrekað margt til
bóta, þótt enn sé við margt að
stríða, og hann dró ekki dul á,
að þær stórfelldu efnahagsráð-
stafanir, sem þegar hafa verið
gerðar eru unnar í samráði og
samstarfi allrar ríkisstjórnarinn-
ar. Það er létt verk fyrir fram-
sóknarmenn að kenna Jóni
Baldvin um matarskattinn marg-
umrædda, en Steingrímur og
fylgdarsveinar hans eru samsekir,
ef um sekt er að ræða. Það vill
bara gleymast, að hliðarráðstaf-
anir, sem gerðar voru, gera meira
en vega upp móti álögum matar-
skattsins. Og vel megum við
Alþýðuflokksmenn minnast þess,
að það er frumkvæði og festu
Jóns Baldvins að þakka, að tekist
hefir að hreinsa verulega til í
þeirri óreiðu, sem fyrri ríkis-
stjórnir voru búnar að skapa, og
á þar stjórn Steingríms Her-
mannssonar þyngsta sökina, með
því að glutra niður margra ára
góðæri í taumlausa eyðslu og
óreiðu.
Þetta vita framsóknarmenn, en
þeim er í mun að láta öll slík
mistök gleymast, og um leið að
velta ábyrgðinni á bjargarráð-
stöfunum yfir á aðra, því að eng-
in meinsemd læknast án sárs-
auka.
En hvað átti þá miðstjórnar-
fundurinn að gera?
1. Þvo Framsókn af öllum þeim
aðgerðum ríkisstjórnarinnar,
sem tekist hafði að skapa
óánægju um.
2. Sá tortryggni til samstarfs-
flokkanna, og þá einkum Al-
þýðuflokksins út meðal þjóðar-
innar, en með því mátti tor-
velda ríkisstjórninni viðreisn-
arstarf sitt.
3. Að geta þegar stjórnarslit
yrðu, hvort sem væri fyrr eða
síðar, barið sér á brjóst eins og
Fariseinn forðum. Þarna sjáið
þið það var ekki farið að okkar
ráðum, þess vegna eru lausnir
ríkisstjórnarinnar ófullnægj-
andi. Við vildum að tekið yrði
fast á málunum, munið hvað
við sögðum á sumarfundinum.
Af þessum sökum er músin
undan Framsóknarfjallinu hættu-
gripur. Hún smýgur út meðal
fólksins og eitrar hugarfarið; Þess
vegna megum við alþýðuflokks-
menn ekki líta hana smáum aug-
um. Við verðum að standa vel á
verði, hafa auga á hverjum fingri
viðbúnir að vinna gegn sýndar-
mennsku og óheilindum Frám-
sóknar. Við hljótum að standa
fast saman um forystu flokksins,
svo að hún fái þokað málunum
áleiðis. Við hljótum að standa
fast um þá sannfæringu okkar að
stefna Alþýðuflokksins, sé hin
rétta, og við verðum að styrkja
þá sem í stríðinu standa með
órjúfandi samstöðu okkar allra.
Allar umbætur krefjast fórna.
Okkar fórn er að hvika hvergi frá
markaðri stefnu, þótt á móti
blási. Og munum það, að léttara
er að berjast gegn storminum,
þótt hann blási beint í fangið en
verjast músanaginu í hælinn,
jafnvel þótt músin sé borin af
Framsóknarfjallinu.
Ein merkilegasta samþykkt
Framsóknarfundarins, var að
miðstjórnin skyldi halda annan
fund síðar á vorinu. Síðasta vor-
hretið hét frá fornu fari fardaga-
flan. Sumarmálarumban leið
þrautalaust hjá. En hvernig verð-
ur fardagaflanið.
Örvar-Oddur.
Sendum launþegum kveöjur
í tilefni 1. maí
Útvegsbanki íslands hf