Fréttablaðið - 23.12.2010, Qupperneq 34

23. DESEMBER 2010 FIMMTUDAGUR6 ● fréttablaðið ● þorláksmessa
● FÁTÆKRAÞERRIR Þótt Íslendingar hafi búið í torfbæjum og
frumstæðum húsakynnum af ýmsu tagi gegnum tíðina hafa þeir jafn-
an hreinsað vel í kringum sig fyrir jólin. Hámarki hefur þrifnaðurinn oft
náð á Þorláksmessu. Þá hefur verið skipt á rúmunum og jólafötin tekin
til. Sumir hafa þurft að treysta á að almættið sendi svokallaðan fátækra-
þerri þann dag ef þeir hafa ekki átt rúmföt eða nærfatnað til skiptanna.
Áður fyrr var ástandið sums staðar þannig að börn þurftu að halda
kyrru fyrir undir sæng á meðan föt þeirra voru þvegin. - gun
Sá vestfirski siður að borða
kæsta skötu á Þorláksmessu
hefur teygt sig víða, meðal
annars inn á líkamsræktar-
stöðina World Class.
S veinn Guðbjartsson hefur verkað skötu á Ísafirði hátt í tuttugu ár og kann á því
tökin. Hann vill meina að skatan
eigi fullt erindi inn á líkamsrækt-
arstöð enda hollur matur. „Sumir
segjast læknast af kvefi við að
borða hana,“ segir Sveinn en hann
byrjar í september að verka Þor-
láksmessuskötuna sem boðið verð-
ur upp á í Laugarcafé í World Class
þetta árið.
„Skatan í Laugarcafé er skor-
in og börðuð og látin liggja í kös
í þrjár til fimm vikur eftir hita-
stigi. Þá er skatan þrifin, roðflett
og snyrt og henni pakkað í tveggja
kílóa öskjur sem við frystum. Lykt-
in er vond en bragðið betra,“ segir
Sveinn.
„Skata er með því betra sem ég
fæ,“ segir Logi Liljendal Hilmars-
son, rekstrarstjóri Laugarcafé,
sem býður uppp á vestfirsku sköt-
una í dag.
Hann hefur þó ekki alltaf verið
hrifinn af skötu. „Nei, alls ekki, ég
byrjaði að borða skötu fyrir fjór-
um árum en mig hafði alltaf lang-
að til að geta borðað hana, bara
fyrir stemninguna. Ég smakkaði
smávegis á hverju ári þangað til
ég komst á bragðið. Nú vil ég hafa
hana sterka.“
En í hverju felst stemming-
in við að borða þennan sterkþefj-
andi mat? „Það er bragðið, og að
standa á öndinni þegar fyrsti bit-
inn er tekinn. Þetta snýst þó ekki
um neina karlmennskustæla,“
segir Logi, líkamsræktargarparn-
ir í World Class keppi ekki um hver
geti borðað sterkustu bitana.
„Hér er bara verið að njóta
matarins. Við höfum boðið upp á
skötuveislu síðustu sjö ár og við-
skiptavinahópurinn stækkar ár
frá ári. Margir koma og æfa fyrst
og fá sér skötu á eftir,“ segir Logi
og ráðleggur þeim sem langar að
borða skötu en hryllir þó við að
byrja á mildum bita. Stappa smá-
vegis af skötu saman við kartöflur
og rófur og hella hamsatólg yfir.
Þannig megi smám saman komast
á bragðið.
En fer skötulyktin ekki fyrir
brjóstið á þeim sem æfa í húsinu
á Þorláksmessu? „Ilmurinn læð-
ist reyndar um húsið en það hefur
ekki fækkað í tækjasalnum fyrir
það. Skötulyktin er ekki verri en
svitalyktin.“ - rat
Logi Liljendal Hilmarsson, rekstrarstjóri Laugarcafé, kom sjálfum sér á skötubragðið hægt og bítandi. Hann situr hér í miðið í
góðum hópi manna. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Vestfirskir siðir í World Class● BURT MEÐ SKÖTU-LYKT Á vefsíðu Leiðbein-
ingastöðvar heimilanna, leid-
beiningastod.is, er að finna
eftirfarandi upplýsingar um
hvernig losna megi við skötu-
lykt.
● Hitið þurra pönnu og stráið
kanil eða öðru ilmandi kryddi
á hana og slökkvið undir. Eins
má strá kryddi á heita elda-
vélarhellu þegar búið er að
slökkva undir og láta kryddið
þannig brenna upp.
● Gegnvætið viskastykki í
borðediki, leggið yfir pottlokið
og festið við potteyrun. Gætið
þess vel að stykkið snerti ekki
eldavélarhelluna.
● Kveikið á kertum, einkum
ilmkertum, til dæmis með
kaffi- og vanillulykt.
● Sjóðið skötuna á prímus úti
í garði eða á svölum, verði því
við komið.
● Þvoið pottinn strax þegar
búið er að færa skötuna á fat.
● Suðutími á skötu: Fer eftir
þykkt barðanna en þau eru
soðin þegar skatan losnar frá
brjóskinu.
● Hangikjötsilmur deyfir
skötulyktina og svo
er um að gera
að lofta vel
út.
Á velflestum heimilum er það
til siðs að skreyta jólatréð á
Þorláksmessu en svo virð-
ist sem margir séu farnir að
teygja sig framar í mánuðinn
og hefur víða mátt sjá glitta í
glitrandi jólatré inn um glugga
í mánuðinum. Því heyrist fleygt
að fólk vilji leyfa dýrðinni að
ljóma lengur, enda tíminn frá
jólum að þrettándanum fljót-
ur að líða.
Kostur þess að setja tréð upp
snemma er að þá má nýta anna-
sama Þorláksmessuna í bæjar-
stúss, matarundirbúning, tiltekt
og fleira. Hins vegar vilja sumir
alls ekki að tréð fari upp fyrr
en búið er að skúra, skrúbba og
bóna og finnst það tilheyra Þor-
lák að skreyta tréð. - ve
Skreytt á Þorlák
Þótt hefð sé fyrir því að skreyta jóla-
tréð á Þorláksmessu virðast æ fleiri
vera farnir að taka forskot á sæluna.