Sameiningin - 01.03.1940, Blaðsíða 10

40
rækt væri af okkar hálfu við þá lögð, og þeir ættu æðra
sæti í hugum okkar, en nú virðist að vera.
Maður freistast til þess að horfa til haka, þó að allur
samanburður sé jafnan varhugaverður. Engum þeim, er ti!
baka horfir til áranna stuttu eftir f890, og um nokkurt
skeið fram eftir þessari öld fær dulist, að þá var prestahóp-
urinn fámennur, ekki síður en nú, að þá var litbreiðslu-
tímabil í kirkjufélagi voru, og annir kölluðu hvarvetna að, í
félagslegri merkingu og i þarfir félagsheildarinnar. Ofan
á allar annir presta hlóðust á þá erfið og æ^gileg ferðalög,
tímafrek og seinfarin, að hætti fyrri tíma, undir alt öðrum
kringumstæðum en nú þekkjast, eða eiga sér stað. Ein-
angrunin var tilfinnanlegri; all geklc “seint og fast ineð
tímans göngulagi.”
Þó er það ljóst að einmitt þá, áttu prestar félags vors
í því sem að kalla mætti bókmentaleg stórræði. Samein-
ingin var þá miklu stærra rit en nú í síðari tið, prestar
lögðu þá til hennar utan ritstjóra, miklu meira en átt hefir
sér stað, í síðari tíð. En aulc hennar gaf félagið út áruin
saman ritið “Aldamót,” mjög svo merkilegt rit, áhrifarikt
og hrautryðjandi, er átti ekki svo lítinn þátt í nýrri dag-
renningu íslenzks kirkjulífs á ættjörðinni, eins og hver sá
sannfærist um, er les og kynnist tímaritum og1 blöðum þess
tímabits, Samtímis þessu gaf séra Björn B. Jónsson út,
ásamt öðrum, bæði “Kennarann” og “Vínland; síðar gaf
séra N. S. Thorlálisson út ‘Tramtíðina,” merkilegl æsku-
l)lað, og séra F. J. Bergmann hið vandaða rit “Breiðablik.”
Ytri straumhvörf og breytt örlög ísl. bóka hér vestra
eru þess valdandi að þessi rit, er nefnd hafa verið, eru nú
horfin; sömu örlög valda því að Sameiningin er nú stórum
minni en áður var. Þó mun oft skorta efni og ritgerðir til
að fylla hana og fellur sú sök að dyrum okkar prestanna.
Á sá er þessar línur ritar sinn stóra hlut að þeirri van-
rækslu, og finnur oft til þess. En þessi vanræksla má
ekki svo búin standa, og við prestar þurfum úr að bæta,
og betur að gera, ef ritið á að hafa þau áhrif, sem því er
ætlað að hafa; ritstjórar þess tveir eru í allmikilli fjarlægð,
sá ritstjóri, sem húsettur er í Winnipeg svo störfum hlað-
inn að fár mun svo frekar vera, og ekki sanngjarnt eða
heilbrigt að aðrir leggi þar ekki hönd til hjálpar, eftir því
sem að auðið er.
Eg hefi þegar með einu orði viltið að þeirri lífsnauðsyn
sem að á því er, í okkar fámenna hópi, að við prestar