Sameiningin - 01.02.1926, Page 29

59
manna á hvaðá sviSi sem þau eru stigin. Það gengur? sem rauður
þráður gegnum söguna alt fram á þennan dag. Samkvæmt goðsögn-
um Grikkja uröu langvinnar píslir hlutskifti þess, sem sótti eld frá
go'öabústöðum og flutti hann niður í mannheima. Vísindamenn
miðaldanna voru brendir fyrir tilraunir til þess að skýra mönnunum
náttúruna og lögmál hennar. Og þeir sem 'brendu þá voru ekki í
neinum. vafa um það, að þeir væru að vinna guði þekt verk, sem
hann sjálfur mundi síðar fullkomna með eilífum kvölum. Og enn
í dag berja menn sér á brjóslt og andvarpa yfir guðleysi mannanna,
þegar þeir eru að afla sér nýrrar þekkingar, hvort heldur það er
.söguleg þekking á trúarhugmyndum mannanna á liðnum öldum og
heilildarritum trúar okkar, eða reynt er að skygnast inn í ný lögmál
tilverunnar.
Annað atriði, en aukið erfiði lífsbaráttunnar, er það líka, sem
komið hefir höfundi syndafallssögunnar inn á það spor að skoða
sigæðisþroskann sem syndsamlegt athæfi gegn guði. Það er þessi
kveljandi meðvitund um reiði guðis yfir höfði sér. Sú meðvitund
var elíkki til meðan maðurinn hafði ekki etið af skilningstré góðs
og ills. Höfundur hefir mætavel gent sér grein fyrir tilfinningum
Adams og Evu, þegar þau eru að fela sig milli trjánna í aldingarð-
inum, af því að þau 'blygaðst sín fyrir nekt sína frammi fyrir Jahve.
Þeirra brot urðu því í augum hans ekki aðeins fyrsta brotið gegn
vilja guðs, heldur einnig það brot, sem öll önnur brot eiga uppruna
sinn að rekjá til. í huga hans verður hún þegar til þessi skoðun,
sem síðan hefir drotnað um allar aldir, að með þessu broti væri
syndin í heiminn komin. Og það er mjög skiljanlegt, hvernig sú
skoðun verður til og helzt við, að syndin sé í heiminn komin með því
að maðurinn verður siðgæðisvera. Syndameðvitund gerir ekki vart
við sig hjá manninum fyrri en hann er orðin siðgæðisvera. Synd
og syndameðviitund urðu í hugmyndum manna mikils til eitt og hið
sama, og sú varð skoðun manna, að meðan maðurinn þekti ekki
neinn mun á vondu og góðu, þá gæti ekki verið um neina/ synd að
ræða. Páll postuli sagði, að syndin væri ? heiminn komin fyrir lög-
mál, — með öðrum orðum: af því að lögmálið segði mönnunum,
hvað þeir ættu að gera og hvað þeirr mættu ekki gera, þá syndguiðu
þeir. En nútímanum er farið að lærast að gera skýran greinarmun
á synd og syndameðvitund. Mörgum okkar virðist jafnfráleitt að
segja, að það tvent væri eitt og hið sama. Syndameðvitund og sið-
gæðisþrá eru tveir fletir á sömu tilfinningu. Meðvitund um vöntun
á ljósi og Ijósþrá er það einnig. Eina örugga leiðin til að koma í
veg fyrir það, að maðurinn þjáist nokkru sinni af ljðsþrá er það, að
hann fæðist og alist upp í kolsvartamyrkri og kynnist aldrei ljósinu
á nokkurn hátt. Og eina örugga leiðin til að forða manninum frá
kvölum syndameðvitundarinnar er sú, að hann þekki aldrei neinn
mun á vondu og góðui og hafi aldrei nokkra hugmynd um hvað sið-
gæði er.
Með fulíkomnun lífsins færist altaf út svið böls og blessunar.