Fréttablaðið - 11.06.2011, Blaðsíða 20

20 11. júní 2011 LAUGARDAGUR
Ég hef áður stungið niður penna af þessu tilefni og
finn mig enn á ný knúinn til þess
að benda á hversu fráleitt það er
fyrir okkur sem erum að reyna
að byggja upp ferðaþjónustuna á
Íslandi að leggja framtíð henn-
ar aftur og aftur að veði með
vinnudeilum eða verkföllum á
viðkvæmasta tíma.
Við störfum í ungri grein
og áfangastaðurinn Ísland á í
svo harðri samkeppni um hylli
ferðamanna á alþjóðamarkaði
að það er augljóslega andstætt
hagsmunum okkar allra að
setja ferðalög tuga eða hundr-
aða þúsunda gesta okkar í upp-
nám þegar síst skyldi. Sölu-
aðilar erlendis hafa miklar
áhyggjur af verkfallsaðgerðum
– því enginn vill verða fastur af
þeim sökum fjarri heimaslóð –
og beina ferðamönnum sínum
annað.
Starfsfólk í ferðaþjónustu-
greinum, og þar á meðal í flug-
inu, á að sjálfsögðu að standa
vörð um réttindi sín og öll vilj-
um við fá hærri laun. Í samfé-
lagi okkar hafa verið settar leik-
reglur um kjarabaráttunna og
verkfallsrétturinn er þar ákveð-
inn grundvöllur.
Sá réttur hefur hins vegar
snúist upp í algjöra andstæðu
sína þegar hann er nýttur af
fremur þröngum hópi fólks með
góð laun, eins og flugvirkjum,
til þess að knýja fram kaup-
hækkanir umfram þá sem verr
standa. Og vegna lykilstöðu
þeirra í ferðaþjónustunni geta
þeir með verkfallsaðgerðum
valdið stórum hópi almennra
launþega skaða vegna tapaðra
viðskipta ferðamanna. Verkfall
fárra dregur þannig úr tekju-
möguleikum margra. Það bitnar
helst á þeim sem enga aðkomu
hafa að málinu.
Ég veit að nú eiga flugmenn
og flugfreyjur einnig eftir að
semja um sínar launahækkanir
og mig hryllir við tilhugsuninni
um fleiri verkföll og verkfalls-
hótanir í sumar, umræður í fjöl-
miðlum hér heima og erlendis
um niðurfellingu flugs, seinkan-
ir, strandaglópa og tjónakröfur.
Það bara má ekki verða. Ferða-
sumarið í fyrra rétt bjargaðist
fyrir horn, en varð vegna eld-
gossins ekki eins og vonir stóðu
til. Við megum ekki við áföllum
í sumar.
Ég trúi því ekki á félaga okkar
í þessum atvinnuvegi að þeir sjái
þessa viðkvæmu stöðu sem tæki-
færi til þess að ná fram ýtrustu
kröfum sínum með því að hóta
aftur og aftur stöðvun flugsins.
Ég skora á flugstéttirnar að
sýna sanngirni og vera samstiga
okkur hinum í greininni í því að
láta þetta ferðasumar ganga eins
og best verður á kosið og skapa
þannig öllum í greininni góða
afkomumöguleika.
Starfsfólk í ferðaþjónustugreinum, og
þar á meðal í fluginu, á að sjálfsögðu
að standa vörð um réttindi sín og öll
viljum við fá hærri laun.
Ekki fleiri verkföll
í sumar, takk
Í byrjun maí var ritað undir alls-herjarsamkomulag á vinnu-
markaði. Vörpuðu margir önd-
inni léttar, enda var hætta á ófriði
ella. Síðan hafa tekist samning-
ar milli sífellt fleiri hópa launa-
fólks og atvinnurekenda, byggðir
á sama grunni og fyrrnefnt sam-
komulag. Samningarnir gilda
almennt til þriggja ára, að gefn-
um lykilforsendum um að sköp-
uð skuli verðmæti í hagkerfinu
á samningstímanum. Samningar
fela í sér verulegar launahækk-
anir og eru atvinnurekendum
dýrir frá fyrstu stundu. Ef verð-
mætasköpun verður hér ör á
næstu árum geta samningarnir
hins vegar tryggt raunveruleg-
an kaupmáttarbata ásamt friði á
vinnumarkaði næstu ár.
Launþegar eiga skilið að kaup-
máttur þeirra styrkist eftir fall
undanfarinna ára. Úrslitaatriði
er að slík uppbygging sé mark-
viss og byggð á innistæðu, en
ekki bara tölum á blaði. Ef fjár-
festingar fara ekki hraustlega
af stað og ef hagkerfið vex ekki
ört verða nýgerðir samningar
ekki einungis gagnslausir, held-
ur beinlínis skaðlegir launþegum
og öllum Íslendingum. Þeir munu
þá hækka verðlag, hækka verð-
tryggð lán, knýja mörg fyrirtæki
til frekari fækkunar starfsfólks
og skapa stórhættu á að við lend-
um á ný í vítahring kreppuverð-
bólgu (e. stagflation).
Hinn 22. júní næstkomandi
þarf að ákveða hvort festa eigi
samningana til þriggja ára eða
láta þá vara umtalsvert skem-
ur. Síðan í byrjun maí hafa nær
engar af þeim forsendum um
verðmætasköpun sem byggt var
á gengið eftir. Yfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar í tengslum við
gerð kjarasamninga hefur enn
sem komið er enga merkingu. Á
því verður að vera breyting ef við
ætlum að forða stórslysi.
En hvaða vísbendingar eru um
að enn séum við Íslendingar fast-
ir í stöðnun? Tölur Hagstofunn-
ar sem birtar voru 8. júní sýna
samdrátt í fjárfestingu, einka-
neyslu og útflutningi á fyrstu
þremur mánuðum ársins, þvert
ofan í fullyrðingar um að raun-
verulegur vöxtur væri kominn í
fullan gang. Við Íslendingar höld-
um þannig að óbreyttu áfram að
dragast aftur úr öðrum Norður-
löndum.
Í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar
frá 5. maí sl. við gerð kjarasamn-
inganna sagðist hún ætla að liðka
fyrir verðmætasköpun, að „fjár-
festing verði ekki lægri en 350
ma.kr. á ári“ og að fjárfesting nái
a.m.k. 20% af landsframleiðslu
(2010 var þetta hlutfall 13% – hið
lægsta frá upphafi mælinga).
■ Forsætisráðherra hefur sér-
staklega bætt við ofangreinda
yfirlýsingu að fjárfest verði „í
orkufrekum iðnaði og tengdum
virkjanaframkvæmdum upp
á 300-400 milljarða“ á næstu
árum. Nýlega lagði iðnaðar-
ráðherra hins vegar fram frum-
varp um nýtingartíma virkjana
sem mun hækka kostnað við
nýjar virkjanir og koma í veg
fyrir að ráðist verði í ýmsar
framkvæmdir sem samkvæmt
núgildandi lögum væru arð-
bærar. Margt í drögum að sk.
orkustefnu gengur í sömu átt.
Þarna er einn armur ríkis-
stjórnarinnar að leggja stein
í götu þess sem annar segist
vilja stuðla að.
■ Opinberar framkvæmdir sem
eiga að leiða til aukinnar hag-
kvæmni í innviðum lands-
ins eiga skv. yfirlýsingunni
að hefjast innan skamms. Til
dæmis eru nefndar vegafram-
kvæmdir á Suðurlandi, Suð-
vesturlandi og Vestfjörðum og
útboð á nýju fangelsi og fram-
haldsskóla. Fátt hefur frést af
þessum málum síðan þau voru
tilkynnt í byrjun maí og vand-
séð hvort nokkuð náist að nýta
nýhafið sumar, að eitt ár í við-
bót tapist. Helst hefur innan-
ríkisráðherra, sem fer með
samgöngumál, lýst persónu-
legri óánægju sinni með marg-
ar þessara framkvæmda. Lík-
urnar á hraðri framvindu eru
því hverfandi.
■ Ríkisstjórnin hefur lagt fram
á Alþingi lagafrumvörp sem
ætlað er að gjörbylta starfs-
umhverfi íslensks sjávarút-
vegs. Markmið breytinganna
er ekki að bæta starfsskilyrði
sjávarútvegsfyrirtækja held-
ur þvert á móti gera þeim erf-
iðara fyrir. Stefnt er að því að
ríkisvæða allan nýtingarrétt og
gera afnotasamninga um afla-
hlutdeild verðlausa. Áhrif á
rekstur, efnahag, fjármögnun
og lánakjör verða mikil vegna
upptöku aflaheimilda, stórauk-
inna álaga og skorts á fyrirsjá-
anleika í greininni. Verði frum-
vörpin að lögum munu þau ekki
einungis hafa neikvæð áhrif á
íslenskan sjávarútveg heldur
munu þau innleiða skammtíma-
hugsun og athafnaleysi, sem
hefur áhrif á fjölmörg fyrir-
tæki í öðrum atvinnugreinum
sem starfa með sjávarútvegs-
fyrirtækjum.
■ Staða lífeyrissjóðanna á Íslandi
er sterk í alþjóðlegum saman-
burði og byggir á uppsöfnuð-
um verðmætum, en ekki skatt-
heimtu og gegnumstreymi
gegnum ríkissjóð, sem víða
tíðkast. Eins og eðlilegt er gilda
strangar reglur um fjárfesting-
ar sjóðanna. Hins vegar hefur
verið þrengt svo að fjárfest-
ingum þeirra, svo sem vegna
gjaldeyrishafta, að þeir nýt-
ast helst um þessar mundir til
að fjármagna íslenska ríkið og
aðra opinbera aðila. Haldi svo
áfram um langa hríð munu þeir
líkjast æ meira opinberu gegn-
umstreymiskerfi, sem aðrar
þjóðir vilja komast út úr.
■ Þar við bætist að skattheimta
heldur almennt áfram að þyngj-
ast á Íslandi. Vaxandi greinar
eins og ferðaþjónusta eru að
taka á sig nýjar álögur, s.s.
orkugjöld á samgöngur og
fyrirhuguð gistináttagjöld, á
meðan ferðamannalönd í sam-
keppni við Ísland hafa heldur
verið að lækka skatta á sína
starfsemi.
Það er undir ríkisstjórninni
komið að kjarasamningarnir
verði til þriggja ára, í stað nokk-
urra mánaða, en forsendur lang-
tímasamninga eru stjórnvalds-
ákvarðanir sem stuðla að auknum
fjárfestingum, hagvexti og tryggu
starfsumhverfi atvinnulífsins.
Miðað við horfur dagsins í dag um
fjárfestingu og vöxt verða samn-
ingarnir einungis til skaða. Verð-
mætasköpunin til að borga fyrir
þá er einfaldlega ekki sjáanleg.
Við stefnum á vegg, og að óbreyttu
neyðast menn því til að sveigja frá.
Það er undir ríkisstjórninni komið að
kjarasamningarnir verði til þriggja ára, í
stað nokkurra mánaða …
Stefnum á vegg
Efnahagsmál
Andrés Magnússon
framkvæmdastjóri Samtaka verslunar
og þjónustu
Ásbjörn R. Jóhannesson
framkvæmdastjóri Samtaka rafverktaka
Erna Hauksdóttir
framkvæmdastjóri Samtaka
ferðaþjónustunnar
Friðrik J. Arngrímsson
framkvæmdastjóri Landssambands
íslenskra útvegsmanna
Guðbergur Rúnarsson
framkvæmdastjóri Samtaka
fiskvinnslustöðva
Guðjón Rúnarsson
framkvæmdastjóri Samtaka
fjármálafyrirtækja
Orri Hauksson
framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins
Ferðaþjónusta
Þórir
Garðarsson
sölu- og markaðsstjóri
Iceland Excursions
Allrahanda ehf.