Fréttablaðið - 11.06.2011, Qupperneq 24

11. júní 2011 LAUGARDAGUR24
S
teingrímur J. Sigfússon tók við
starfi fjármálaráðherra þegar ríkis-
stjórn Geirs H. Haarde hrökklaðist
frá völdum í kjölfar búsáhaldabylt-
ingarinnar. Óhætt er að segja að
verkefnið hafi verið ærið – endur-
reisn íslensks fjármálakerfis.
Steingrímur segir heilmargt hafa áunnist
á þessum tíma og staða Íslands á alþjóðavísu
sé gjörbreytt. „Það er ótrúlegur munur að
koma á erlenda grundu og hitta kollega sína
eða ræða við blaðamenn. Á fyrstu mánuðum
mínum í embætti var ætíð spurt. Fer Ísland á
hausinn? Nú spyr enginn að því. Menn ræða
um hvernig batinn gangi og hvernig við höfum
komist þangað sem við erum komin.“
Starfshættir hafa batnað
Alþingi er enn að störfum og ekki hefur náðst
samkomulag um hvernig málum þar skuli
háttað. Eitt af markmiðum ríkisstjórnarinnar
var að bæta starfshætti á þingi og koma í veg
fyrir það ástand sem oft myndast við þinglok,
að fjöldi mála hrúgist inn á þing og fundað sé
fram á nótt. Má ekki líta á ástandið nú sem
dæmi um að það markmið hafi mistekist?
„Nei, þetta hefur nú lagast og það er algjör-
lega á hreinu að mál frá ríkisstjórninni náðu
að langstærstum hluta inn fyrir 1. apríl. Það
eru helst þrjár undantekningar á því. Eitt mál,
sem allir skilja, tengist kjarasamningum, þá
komu fiskveiðistjórnunarmálin inn nokkrum
vikum eftir frestinn og síðan komu mál frá
efnahags- og viðskiptaráðherra sem tengjast
framkvæmd gjaldeyrishafta. Eðli málsins
samkvæmt gátu þau ekki komið fram fyrr en
sú áætlun var samþykkt, þannig að það eru
skýringar á því.
Auðvitað hefði verið betra að fiskveiði-
stjórnunarmálin hefðu komið fyrr fram, en
þau sjónarmið voru uppi um að þessi tvö mál
fylgdust að. Það eina sem nú er til afgreiðslu
er lítið frumvarp um bráðabirgðaaðgerðir,
sem eru í sjálfu sér ekki stórvægilegar, vegna
þessa fiskveiðiárs og þess næsta. Ég tel að
menn geri mikið úr því að menn þurfi mikinn
tíma til afgreiðslu þessa máls.
Búið er að ná samkomulagi um hvernig
meðferð stóra málsins verður háttað fram
á haustið þannig að við höfum lagt okkar af
mörkum til að hægt sé að semja um þinglok.“
Steingrímur hafnar því að ríkisstjórnin sé
að hörfa í kvótamálinu og segir að ljóst sé að
af tæknilegum ástæðum hefðu fyrirætlaðar
kerfisbreytingar ekki komið til framkvæmda
á næsta fiskveiðiári. Hann segir aðallega
ágreining um ýmis útfærsluatriði varðandi
upphæð veiðigjalds, tímalengd og endurnýj-
unarákvæði samninga svo og hlutfall milli
samninga og potta. Brýnt sé að ná sátt um
málin og vilji standi til þess víða.
„Þetta er stór áskorun fyrir alla og ekki
síður sjávarútveginn því það er ómögulegt að
búa við þetta ástand endalaust, þessar miklu
deilur og illindi. Það er mikill skilningur á því
hjá mörgum í sjávarútveginum og ég finn það
hjá þeim sem ég ræði við að það er mikill vilji
til að reyna að ná landi í þessum málum.
Í því skyni er mikilvægt að umræðan sé á
uppbyggilegum og málefnalegum nótum og
menn talist við með rökum. Náist það er ég
bjartsýnn á að lending náist. Ef menn hins
vegar hörfa ofan í gömlu skotgrafirnar, gjör-
samlega hvort á sínum enda, verður þetta erf-
iðara.“
Dapurleg umræða
Landsdómur hefur verið kallaður saman í
fyrsta sinn í sögunni og sakborningurinn er
Geir H. Haarde. Hann hefur látið þung orð
falla um forsendur ákærunnar og sakað Stein-
grím, Ögmund Jónasson og Atla Gíslason um
pólitískar ofsóknir. Hvað vill Steingrímur
segja um það?
„Ég vil helst ekki ræða málin á þessum for-
sendum, mér finnst það of dapurlegt. Það er
ágæt regla að menn tjái sig ekki of mikið um
mál sem eru á leiðinni fyrir dómstóla, þau eru
komin í ákveðinn farveg.“
Steingrímur minnir á að góð samstaða hafi
náðst um skipun rannsóknarnefndar Alþing-
is og hún hafi komist að þeirri niðurstöðu að
tólf manns hefðu gerst sekir um vanrækslu
eða brot í starfi. Í lögunum um nefndina hafi
verið komið inn á ábyrgð stjórnmálamanna og
vitnað til stjórnarskrárákvæða um ráðherra-
ábyrgð. Það ætti því ekki að koma neinum á
óvart að í niðurstöðum nefndarinnar gætu
komið hlutir sem tengdust ábyrgð manna í
þessum efnum. Þingmenn Vinstri grænna hafi
verið samkvæmir sjálfum sér í gegnum alla
atkvæðagreiðsluna.
„Allt tal um að þetta hafi beinst að einum
frekar en öðrum stenst ekki skoðun, né heldur
tal um pólitíska herferð. Að öðru leyti vil ég
ekki tjá mig um þetta og vísa til þess hvernig
málið er komið. Ég held að menn gerðu rétt í
að láta það fara sinn gang.“
Útilokar ekki liðsstyrk
Þrír þingmenn Vinstri grænna sögðu sig úr
þingflokknum á dögunum og nú hefur einn
þeirra, Ásmundur Einar Daðason, gengið til
liðs við Framsóknarflokkinn. Steingrímur
segir þó að ríkisstjórnin sé sterkari en marg-
ir halda.
„Ég held að staða hennar hafi styrkst gagn-
vart verkefninu sem er stærst og viðamest;
að koma landinu út úr erfiðleikunum. Hún
hefur styrkst vegna þess að það er sýnilegra
með hverjum deginum að verkefninu miðar
vel, þrátt fyrir allt svartagallsraus. Ég held
að samstaðan sé nokkuð góð í þeim hópi sem
stendur á bak við stjórnina.
Ég held líka að það sjái það allir að það eru
ekki augljósir valkostir í stöðunni og ekki
hefur reynst mikill áhugi á kosningum hér,
samanber það að tillaga um slíkt var enn fjær
því að ná samþykki heldur en vantraust á rík-
isstjórnina.
Ég les því þannig í það að við komum vel
undan vetrinum þrátt fyrir ýmsa ágjöf sem
ekki hefur verið auðveld, sérstaklega hér hjá
okkur í þingflokki Vinstri grænna.“
Steingrímur segir hins vegar ljóst að flokk-
urinn standi heils hugar á bak við ríkisstjórn-
arsamstarfið. En kemur til greina að bjóða
Framsóknarflokknum í ríkisstjórn?
„Það hefur ekki verið á dagskrá núna að
undanförnu þar sem við höfum haft öðru að
sinna. Væntanlega skilja menn það að í okkar
huga hefur fyrst og fremst verið að halda
samstarfinu áfram á grundvelli þess meiri-
hluta sem flokkarnir hafa haft.
Við höfum ekki útilokað aðra möguleika
ef til slíks kæmi og við fögnum aukinni sam-
stöðu og auknu samstarfi ef það er í boði.
Ekki veitir nú af að menn leggi saman krafta
sína frekar en hitt. Hvort það er ávísun á að
það verði formleg breyting á ríkisstjórn eða
stuðningi við hana er svo aftur annað mál. Það
er eitthvað sem maður talar ekki um í fjöl-
miðlum fyrirfram, en í bili sé ég ekkert sér-
stakt sem bendir til þess að breytingar séu í
vændum.“
Steingrímur segir engar viðræður hafa átt
sér stað. „Vika er hins vegar langur tími í póli-
tík og það getur líka tengst því hvernig stórum
og mikilvægum málum reiðir af. Hvort tekst
til dæmis að skapa samstöðu um hluti eins og
breytingar á stjórnkerfi fiskveiða.“
Hefði þýtt stjórnarslit
Vinstrihreyfingin – grænt framboð hefur
legið undir ámæli fyrir að standa ekki harðar
gegn árásum Nató á Líbíu. Steingrímur segir
að valkosturinn hefði einfaldlega verið úrsögn
úr Nató.
„Ég hef engan heyrt krefjast þess að við
færum úr ríkisstjórn vegna sérstöðu okkar í
utanríkismálum og í mínum huga er það alveg
ljóst að við hefðum ekki haft stuðning við það
sjónarmið okkar að við hefðum látið þetta
varða úrsögn úr Nató eða eitthvað álíka.
Við höfum haldið okkar afstöðu til haga af
myndugleika og hún liggur fyrir. Við erum
væntanlega í minnihluta hér um það sjón-
armið að við eigum ekki að vera í hernaðar-
bandalagi og okkar afstaða til Nató og hernað-
araðgerða á vegum þess tengist því.“
Steingrímur segir málið vera á forræði
utanríkisráðherra sem sé afstaða Vinstri
grænna ljós. „Við höfum dregið þá línu að
við teljum að það sé óréttlætanlegt ef þessar
aðgerðir á nokkurn hátt fara út fyrir umboð
Sameinuðu þjóðanna. Okkar andstaða byggir
á því að við teljum að í ýmsum tilvikum hafi
það verið gert og þar af leiðandi getum við
ekki stutt málið.“
Tafir vegna Icesave
Margt hefur áunnist síðan hrunið varð og á
fimmtudag var tilkynnt um að ríkissjóður
væri aftur kominn á alþjóðlegan skuldabréfa-
markað. En hvað finnst Steingrími að betur
hefði mátt fara?
„Auðvitað er margt sem maður hefði viljað
að gengið hefði hraðar og verið komið lengra.
Í raun má segja að endurreisnin í heild hafi
tafist af vissum ástæðum. Það má segja að
við séum svona níu mánuðum á eftir áætlun,
miðað við það sem stefnt var að í upphafi. Það
skýrist á töfum sem urðu á fyrstu og annarri
endurskoðun Alþjóðagjaldeyrissjóðsins sem
urðu vegna Icesave.
Við værum án nokkurs vafa komin lengra
ef ekki hefðu orðið þær tafir á prógramminu.
Nú erum við sem betur fer alveg á áætlun og
höfum verið í meira en ár. Við höfum nýfeng-
ið fimmtu endurskoðun og þá er vonandi bara
ein eftir í haust.
Það verða mikil tímamót ef áætluninni
lýkur með árangursríkum hætti síðsumar
eða í haust. Staða landsins hefur tvímæla-
laust verið að styrkjast og við höfum öðlast
trúverðugleika vegna þess hvernig við höfum
tekist á við vandamálin og þann árangur sem
hefur náðst í ríkisfjármálun. Áhættuálagið
er komið niður fyrir 200 punkta í fyrsta sinn
síðan 2007 og landið er að komast í eðlilegri
tengsl við umheiminn, líkt og skuldabréfaút-
boðið vitnar um.“
Leiði flokkinn áfram
Nokkuð hefur verið ritað um hvort Stein-
grímur ætli sér að halda áfram sem formað-
ur Vinstri grænna. Hann segir ekkert benda
til annars núna, enda sé hann í miðjum verk-
efnum á miðju kjörtímabili.
„Hitt er þó ljóst að ég hef engin áform
um að verða eilífur augnakarl, hvorki á for-
mannsstóli Vinstri grænna né í stjórnmál-
um. Ég get vel hugsað mér að afhenda öðrum
keflið þegar ég met það að tíminn sé réttur.
Ég hef verið býsna lengi í stjórnmálum og í
eldlínunni. Þetta eru að nálgast 30 ár og þetta
hefur verið annasamur tími, náttúrulega ekk-
ert í líkingu við síðustu tvö og hálft ár.
Því er ekkert að leyna að þetta tekur sinn
toll. Maður yngist ekki mikið í þessu starfi
eins og ég hef djöflast. Það hefur komið sér
vel að vera með sæmilegt vinnuþrek. Ég tel
það ekki eftir mér að leggja fram alla krafta
mína eins og ég ýtrast get.“
En mun Steingrímur leiða flokkinn í næstu
kosningum?
„Jú, ég geri alveg eins ráð fyrir því, en
ætla þó engar yfirlýsingar að gefa út á þessu
stigi mála. Ég vonast til að næstu kosningar
verði ekki fyrr en eftir tvö ár og þá getur
margt skipt máli um ákvörðun mína; hvað
er eftir í manni þegar þar að kemur, hvernig
verkefnið hefur heppnast, er maður sáttur
við það eða finnst manni að maður þurfi að
fylgja því betur eftir.
Ég hef engar stórar áhyggjur, hvorki af
mér né öðrum, svo fremi sem verkefnið
heppnist; að koma Íslandi út úr erfiðleikun-
um eins fljótt og auðið er. Einu verklaunin
sem ég vonast til þess að fá er að geta litið
yfir farinn veg og sagt: þetta tókst. Þá yrði
ég sáttur.“
Þetta er stór áskorun fyrir alla og ekki síður
sjávarútveginn því það er ómögulegt að búa
við þetta ástand endalaust, þessar miklu
deilur og illindi.
Auðvitað tekur þetta sinn toll
Steingrímur J. Sigfússon
telur ríkisstjórnina standa
styrka gagnvart því verkefni
sem endurreisn Íslands er.
Hann útilokar þó ekki styrk-
ingu þótt hún sé ekki augljós
í bráð. Hann segir mikið hafa
áunnist en margt sé þó enn
óunnið. Hann reiknar með
því að leiða Vinstri græn í
næstu kosningum. Steingrím-
ur ræddi við Kolbein Óttarsson
Proppé um stjórnmálin og
stefnuna.

FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA
FJÁRMÁLARÁÐHERRANN
Steingrímur hefur sinnt
starfi fjármálaráðherra
síðan eftir hrun og er
bjartsýnn á framtíðina.