Stundin - 01.01.1941, Blaðsíða 6

6
STUNDIN
Platon:
Stjðrnaphasftlr-stiíFisHinlai
Uluett mun nd fullijrda, ad sjaldm komi jafnmikil úlgfl og gerjun í blód og
hijggju náimgans og ef stjórmrhœiti og stjórnski/mlag ber ú gómci. Fles.'ir vitg, par
betar en sá, sem vió er rœtt, ef um einhvern skoóanamun er aci ræda, og ekki fáir teljn
sig hufa fundw allan sannleit.inn. Þad er líka gott og blessad. Sorglegri stadregnd er sú
dul, er margir ganga í, ad rannindi peirm sóu spánng, og ad peir ali í brjósti hina
dgpstu spekí og rök, er enginn hafi ávur fundid.
Ein peirra sóttkveikja, er mestum líkams- og sálarliita veldur í dagiegu hj-.li
munna, er Igdrœdi og einrœdi. En eins og játt er nýtt ttndir sólinni, ertt pessi mál pad
ekki lieldur. Menn hafa öktum saman deilt um pau mál, og sjálfsagt oft af jafnmfkilU
skarpskgggni og pió, lesendur góifir. STUNDIN mwi m't flgtja gkkur orö, sem tö'ud
vortt fgrir meira en 2300 árttm. Takiö pvi eftir, hvaö Platon sagöi um
Lýdr æðíd
NÚ liggui' fyrir okkur að rannsaka lýð-
ræöið uppruna þess og eðli sem og ein-
stakiinginn, manninn, siem það skapar, til
þiess að ieggja hann síðjan á vog okkar.
----Ég hyigg að lýðræði komi fram, þiegar
fátæklingarnir sigra, láta síðan hiengja eða
neka í útlegö andstæðinga sína, ien veita
öðrum borgurum jafna hlutdieild í ríkis-
stjórn og opinberri starfsemi, verður þá
embætlum útbýtt með hlutkesti. Já, sagði
hann, þannig kemur lýðræðið fram, hvort
sem ])að er með ofbeldi, eða vegna þss að
andstæðingarnir hö.fi af hóimi fyiir hræðslu
sakir. Ég spurði: Hvernig lifa þessir menn
og hver er stjórnskipun þeirra? Kemur þá
ekki fram demókra'iski einstak ingurinn, sem
hæfir því? Vitan’.iega, svaraði hann. . . Fyrst
og fremst eru allir frjálsir og borgin kveður
við af frelsi og ótakmarkaðri tjáning skoðan-
anna. Og leyfist ekki hverjum og einum að
gera hér ])að, er hann vill? Svo er sagt,
að minnsta kosti. En þar sem þessi sk!l-
yrði ieru gefin, þá hagar vitanlega hver og
einn líferni sínu og háttum, eins og honum
bezt hagar. Vitanlega.-----bannig mun það
verða menn hins ólíkasta eðlis, sem safnes'
saman við þetta stjórnskipu'ag. Og þegar
á ailt er Utið, mælti ég, er þetta vafaiaust
hið glæsiliegasta stjórnskipulag, er ge ur, ai-
vieg eins og margiitt klæði, með fjöllitum.,
íofnum blómum, þannig gæti einnig þelta
stjórnskipulag, sem prýtt er allra einkénn-
um, virzt hið fegursta. Hvers vegna ekki?
- — Og ef til vill, mælti ég ennfremur,
miunu einnig margir, sem. ein,s og törn og
konur laðazt að því fjöllfta, úrskurða þetfa
siem hið fegursta. bað er líka auðvelt,
mælti ég, að leita hér stjórnarforms. Hvernig
þá?------- Viegna þess að lýðræðið gieymir ö'i
önnur stjórnarform. Hvier, sem vi 1 s'ofina ríki,
eins og við reynum nú, þarf ekki ainnað
en fara lil einiiverrar borgar, sem er stjórn-
að á demókratiskan hátt, og þar getur hann
valið þá tegund, er hann helzt kýö í inokkurs
konar vöruhúsi stjórnarformannia.-------Sann-
arlega mun hann ekki bresta gerðirnar!
G ekki er að efast um umburðarlyndii
þessa ríkis, sem alls ekki þekkir smá-
munasemi og ekkert skeytir um það, sem
við 'ögðum svo mikla alvöru við, ier \ib ítofn-
uðum borg okkar, að ef einhver ekki væri
gæddur sérsfökum eðlisbundnum hæfileik-
um, þá yrði hann aldrei dugandi maður, og
ef hann ennfremur sem drengur ekki ferg-
ist eingöngu við göfuga leild og störf hans
siðar færu eflir því. En með hve s.tórmann-
IiegU töfðinglyndi skeytir þetta ríki engu
um það, hvað hinn væntain’iegi s'jórnmála-
maður hafi iðkað lil þesra ög gerir weg
lians sem mestan, ef hann aðeins fullyrð-
ir, að hann berjist fyrir beill þjóðarinnar! Já,
sagði hann, göfugt ier þetta umburðarlyndi!
I-'iessu líkir, sagði ég, eru eiginleikar lýðræð-
isins og eftir því að dæma er það ánægju-
legt stjórnskipuiag, áu stjórnar, föllitt og
Framhald á bls. 21.