Árdís - 01.01.1958, Side 11

Ársrit Bandalags lúterskra kvenna
9
og lögðu grundvöllinn í hinu nýja landi. Þeir stofnuðu sveitir með
reglugjörð, þó í smáum stíl væri, því þeir mundu úr sögunum sínum
að aðrir frumherjar höfðu sagt: „Með lögum skal land byggja.“ Og
þeir stofnuðu kirkjur jafnvel þó enginn prestur væri til að þjóna.
Þeir hjálpuðu hver öðrum eftir beztu getu og líknuðu þar sem þess
þurfti við, því manndómur var víkinga-erfð, og þó þeir ynnu saman,
var hver og einn herra sinnar eignar.
Það mætti halda að íslendingar myndu hverfa sem dropi í sjó-
inn í þessari heimsálfu, og tapast algerlega sem þjóðarbrot. En slík
varð ekki reyndin, því norrænar erfðir og íslenzku einkennin báru
ofurliði hin ytri öfl, og þeir héldu dauðahaldi í þá menningarerfð,
sem flutzt hafði með þeim. Þetta kemur í ljós hjá hinum ýmsu
hópum, sem dreyfðir voru um alla Ameríku, og hópurinn, sem
fluttist til Utah í Bandaríkjunum fyrir liðlega hundrað árum,
gleymdi ekki sínum uppruna né ættareinkennum, er þeir stofnuðu
sína aldarminning og litu um öxl til að heiðra hina fyrstu frum-
herja.
Hinar blómlegu byggðir íslendinga eru þeirra minnismerki,
þó prestar sem þjóna þar séu nú að mestu leyti enskir, og ung-
dómurinn af íslenzkum stofni skilji lítið „ástkæra, ylhýra málið.“
En manni hlýnaði ósjálfrátt um hjartarætur, er tveir prestar af
íslenzkum stofni — frumherjastofni — voru vígðir í Fyrstu lútersku
kirkju í sumar á Kirkjuþingi. Þjóðlegar erfðir eru varðveittar, og
víða í byggðunum eru söngflokkar, sem enn syngja „Svanasöng á
heiði,“ „Tárið“ hans Kristjáns Jónssonar og „Sólskríkjan.“
Og verklega voru íslenzkir frumherjar engir eftirbátar inn-
lendra manna, er þeir snéru sér að því verki að stofna heimili og út-
vega sér atvinnu í hinu nýja landi. Byggðin, sem nefnd var Nýja-
fsland, er mér kærust, því þangað komu foreldrar mínir, Stefán
Gunnarsson og Anna, haustið 1876 með tvö börn sín og þar er ég
fædd 1878 „við lækinn“ (Boundry Creek). En veturinn 1876—’77
hafði hin ógurlega bóluveiki geysað yfir hina nýju nýlendu, og þó
flestir kæmust yfir veikina, voru þó nokkur dauðsföll. Móðir mín lá í
bólunni og var það nokkurs konar „eldskírn'* fyrir hana og alla
sem veiktust.
Eftir nokkur ár byrjaði útflutningur frá nýlendunni, og hópar
fluttu til Argyle, Dakota og víðar. Sumarið 1882 fluttu foreldrar
mínir til Winnipeg og var augnamiðið — menntun fyrir börnin og
vinna við iðn föður míns — húsasmíði. Hans hugtak var að byggja —