Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.2009, Síða 3

Eftir Einar Fal
Ingólfsson
efi@mbl.is
Þ
essar vikurnar undirbúa þrettán
leiklistarhópar á Austurlandi upp-
setningu á þremur nýjum íslensk-
um leikritum á Austurlandi. Þessir
hópar sóttu um og uppfylltu öll
skilyrði til að taka þátt í Þjóðleik,
metnaðarfullu tilraunaverkefni sem fræðslu-
deild Þjóðleikhússins stendur fyrir, í samstarfi
við Menningarmiðstöð Fljótsdalshéraðs og
Vaxtasamning Austurlands.
Verkefnið nær til alls Aust-
urlands, frá Vopnafirði og
suður til Hafnar í Horna-
firði.
Þjóðleikur er leiklistar-
hátíð ungs fólks og gat
hvaða hópur austfirskra
ungmenna sem er sótt um
að taka þátt. Einu skilyrðin
voru þau að einn meðlimur
væri yfir tvítugt og leiddi
hópinn, að meðlimirnir væru að lágmarki átta
og á aldrinum 13 til 20 ára.
Þrjú leikskáld hafa skrifað leikrit, sem verða
um 45 mínútur í sýningu, sérstaklega fyrir
Þjóðleik. Ísvélin er eftir Bjarna Jónsson,
Dúkkulísa eftir Þórdísi Elvu Þorvaldsdóttur
Bachmann og verk Sigtryggs Magnasonar
nefnist Eftir lífið. Hver leikhópur setur upp eitt
af þessum verkum og sýnir í sinni heimabyggð,
en í lok apríl koma síðan allir hóparnir saman á
Eiðum og Egilsstöðum, þar sem allar uppfærsl-
urnar verða sýndar.
Vekja áhuga ungs fólks á leiklist
„Leikritin verða sett upp í nær hverjum bæ á
Austurlandi, það er alveg magnað að þetta skuli
vera að gerast,“ segir Vigdís Jakobsdóttir,
deildarstjóri fræðsludeildar Þjóðleikhússins.
Hún átti hugmyndina að Þjóðleik og hefur unn-
ið að verkefninu í tvö ár.
„Þjóðleikhúsið hefur frumkvæðið að þessu.
Hugmyndin byggist á starfi sem hefur verið
unnið í Bretlandi, en við höfum lagað það að ís-
lenskum aðstæðum. Ég hef gengið með þessa
hugmynd í sex, sjö ár; fannst að svona verkefni
ætti vel við hér, í hinum dreifðu byggðum þar
sem leikhúsáhugi er mikill.“
Vigdís segir að yfirlýst markmið Þjóðleiks
séu fjögur: Að vekja áhuga ungs fólks á leiklist
og efla læsi þeirra á listformið. Að tengja Þjóð-
leikhúsið á lifandi hátt við landsbyggðina. Að
miðla af fagþekkingu leikhússins til leikhúsá-
hugafólks, og að styrkja íslenska leikritun.
„Þegar fræðsludeildin var stofnuð við Þjóð-
leikhúsið var hennar helsta markmið að efla
leiklist í skólakerfinu. Læsi á listformið er skil-
yrði fyrir því að leikhúsið geti átt í samtali við
áhorfendur sína og haldið velli,“ segir hún.
Margir leikhópanna sem taka þátt í Þjóðleik
spretti upp úr skólastarfi og skólarnir séu mik-
ilvægur þátttakandi.
„Margir litlir sigrar hafa unnist. Til dæmis
hefur hér skapast glænýr vettvangur fyrir ís-
lensk leikskáld. Lögð var áhersla á að velja
leikskáld af yngri kynslóðinni sem höfðu þegar
sannað sig í atvinnuleikhúsum. Þessi þrjú skil-
uðu fyrst inn hugmyndum, ásamt fleirum, og
voru síðan valin til að skrifa verkin. Það verður
einstakt fyrir þau að fá tækifæri til að sjá fjórar
eða fimm ólíkar uppsetningar á sama verki sínu
á leiklistarhátíðinni í apríl.
Það er Þjóðleikur sem greiðir fyrir verkin.
Leikhóparnir sjálfir bera engan kostnað af
þeim. Samningar sem gerðir voru við Leik-
skáldafélagið af þessu tilefni, eru fyrstu form-
legu samningar sem hafa náðst vegna skrifa á
leikverkum fyrir áhugaleikhús,“ segir Vigdís.
Ráðast í þetta af mikilli alvöru
Þjóðleikur og samstarfsaðilar fyrir austan hafa
fengið rausnarlega styrki til að standa að verk-
efninu, námskeiðum og stoðkerfi fyrir leikhóp-
ana. Sett hefur verið upp bloggsíða þar sem
hóparnir geta átt í samræðu sín á milli, og þá
hafa þeir aðgang að leikskáldunum.
Tvö fjölmenn námskeið hafa verið haldin fyr-
ir stjórnendur hópanna og tæknifólk, í Þjóðleik-
húsinu í október og nýverið á Höfn.
„Ég var mjög stolt þar sem við sátum saman
á fyrsta námskeiðinu,“ segir Vigdís. „Þátttak-
endur að austan hittu þá lista- og tæknifólkið
hér í Þjóðleikhúsinu, og allir voru svo einbeittir,
gefandi og hvetjandi. Það fór ekki á milli mála
að Austfirðingar ráðast í verkefnið af mikilli al-
vöru. Stjórnendur hópanna eru að læra fag-
mannleg vinnubrögð og setja markið hátt.
Um tíma var ég hrædd um að ekki nema
tveir hópar myndu sækja um að taka þátt – ég
hefði verið mjög ánægð með sex til átta: En að
þrettán svona fínir hópar komi að þessu er
sannkallað ævintýri.“
Þjóðleikur sannkallað ævintýri
Ljósmynd/Eddi
Leiklistarfólk 27 þátttakendur, sem taka þátt í verkefni Þjóðleiks, og setja upp leikrit á Austurlandi, voru á stjórnendanámskeiði í Þjóðleikhúsinu í október.Vigdís Jakobsdóttir
Á næstunni munu þrett-
án leikhópar á Austur-
landi setja upp ný leik-
verk eftir þrjú ung
leikskáld. Hóparnir taka
þátt í Þjóðleik, verkefni
sem Þjóðleikhúsið
stofnaði til fyrir ungt
áhugafólk um leiklist.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 2009 Lesbók 3LEIKLIST
Þ
etta er mjög óvenjulegt og frábært framtak
hjá Vigdísi og Þjóðleik, að stækka Þjóð-
leikhúsið svona langt til austurs og leyfa
þessu unga fólki að vera þátttakendur í starfi
Þjóðleikhússins,“ segir Sigtryggur Magnason.
Hann er einn leikskáldann þriggja sem fengu það
verkefni að skrifa nýtt leikrit fyrir Þjóðleik.
„Fyrir okkur höfundana er einstakt að fá allar
þessar uppfærslur strax á verkunum. Við munum
sjá fjórar, fimm uppfærslur á sama verkinu.
Þetta er líka spennandi áskorun, að fá pantað
verk fyrir þennan aldurshóp.“
Sigtryggur segist bæði taka mið af aldri leik-
aranna og áhorfenda í verkinu, sem heitir Eftir
lífið. „Maður er í þessu fagi til að vera í sam-
skiptum við fólk og þá talar maður ekki yfir
hausamótunum á því heldur á í samræðu. Á
sama tíma langar mig ekki að fara allt aðrar leið-
ir en ég hef farið í verkum mínum.“
Sigtryggur segir leikritið gerast eftir lífið og
þá séu allir 15 ára. „Líkaminn er 15 ára en sálin
jafngömul og fólkið var þegar það dó. Fólk skiptir
líka um kyn. Það verður ennþá meiri áskorun fyr-
ir leikarana. Leikararnir eru í sínum líkama, sem
áhorfendur sjá, en túlka eldra fólk af gagnstæðu
kyni. Mér þótti það spennandi fyrir leikarana.“
Hann segist hafa verið í samskiptum við leik-
hópana en þeir eru að byrja að æfa. „Ég hitti
hluta af stjórnendunum í haust og það var
ánægjulegt, sem og að kynnast því sem Vigdís
Jakobsdóttir hefur verið að gera. Það er alveg
ótrúlegt framtak, að leyfa þessu unga fólki að
taka á þennan hátt þátt í starfi Þjóðleikhússins.
Það er mikill styrkur fyrir leikhúsið.“
Spennandi áskorun
Leikskáldin Bjarni Jónsson, Þórdís Elva Þ. Bachmann
og Sigtryggur Magnason vísa veginn austur á firði.
M
agnús J. Magnússon hefur um árabil
verið atkvæðamikill í leiklistarlífinu á
Höfn í Hornafirði. Hann situr í stjórn
Þjóðleiks og setur tvö af leikritunum upp með
Leikhópnum Lopa. Þriðja verkið verður einnig
sýnt á Höfn, af leikhópi sem Magnús hvatti til
að yrði stofnaður við framhaldsskólann.
„Ég hef rekið þennan unglingaleikhóp síðan
1993. Þegar þetta verkefni kom til voru svo
margir áhugasamir að ég ákvað að setja upp
tvær af þessum sýningum.“
Magnús segir nægilegt framboð af leikurum
og öðru tæknifólki við sýningarnar. Að þessu
verkefni vinna um 20 unglingar. Með Lopa hefur
hann sett upp tvær til þrjár sýningar á ári, í
„fullri lengd“, og eru frumsýningarnar orðnar
24. „Ég hef samið einar sextán af þeim sjálfur,
því þegar 30 eru í hópnum og ekki til verk fyrir
þann fjölda þarf að semja,“ segir hann.
Magnús segir Þjóðleik opna ýmsar dyr.
„Með þessum 13 leikhópum hefur það þegar
gerst að áhugaleikhópar sem hafa dottið út, af
einhverjum orsökum, eru að lifna við aftur. Þeg-
ar við ræddum við þá leiðbeinendur, sem koma
að þessu, var líka sú hugsun að halda starfinu
áfram og endurreisa eða
efla áhugaleikfélagið. Ég hef
verið að skipuleggja leiklist
unglinga allar götur síðan
1975, og fyrir mér er þetta
jólin! Að sjá unglinga-
leikhópa vinna saman á
þennan hátt. Ef þetta styrkir
þennan grunn, sem mótvægi
við margt annað sem er í
boði, er það glæsilegt.
Oft koma inn í leikhópana krakkar sem nenna
ekki að sitja á varamannabekkjum íþróttafélag-
ana, og finna sér nýjan grundvöll í leiklistinni.
Þar finna allir sinn flöt, í tónlist, tækni, lýsingu,
smíði eða leik.“
Verkefni Lopa verða frumsýnd um 20. febr-
úar. „Krakkarnir eru á kafi í þessu,“ segir Magn-
ús, „að hanna leikmynd, búninga, lýsingu og
fleira. Þetta verkefni Þjóðleiks ætti að verða að
módeli sem gengur áfram og gæti gengið yfir
landshlutana annað hvert ár. Næst gæti þetta
farið á Vestfirði eða Norðurland. Með þessu er
Þjóðleikhúsið að styrkja starfið úti á landi. Eftir
verður þekking og menn fá bakland sem virkar.“
Magnús J. Magnússon
Styrkir leiklistina úti á landi
Allir leikhóparnir þrettán sem sóttu um
þátttöku uppfylltu skilyrði Þjóðleiks og
leika eitt hinna þriggju nýju leikrita. Þeir
nefnast, eða koma frá þessum skólum:
Grunnskóli Eskifjarðar
Vera (Grunnskóla Fáskrúðsfj./Stöðvarfj.)
Fellaskóli, Fellabæ
Grunnskóli Vopnafjarðar
Grunnskóli Seyðisfjarðar
Leikhópurinn Lopi, Hornafirði
Leikhópur FAS
Grunnskóli Borgarfjarðar eystri
Egilsstaðaskóli
Verkmenntaskóli Austurlands
Grunnskólinn Hallormsstað
Nesskóli, Neskaupstað
Grunnskóli Reyðarfjarðar
Þrettán hópar
Áhugasamir leikhópar