Morgunblaðið - 24.03.2009, Qupperneq 17

Fréttir 17ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. MARS 2009
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
HEIMSVERSLUN mun dragast
saman að meðaltali um 9 af hundraði
í ár í kröppustu niðursveiflu versl-
unarinnar frá lokum síðari heims-
styrjaldar, að því er Alþjóðavið-
skiptastofnunin (WTO) ráðgerir í
efnahagsspá sem kynnt var í gær.
Þótt útlitið sé þannig dökkt fram-
undan benda sérfræðingar stofn-
unarinnar á hinn bóginn á að ný
gögn frá Asíuríkjum, einkum Kína,
bendi til að botni niðursveiflunnar
verði senn náð og að hagvöxtur taki
þá við af skeiði hruns í eftirspurn.
Sérstaklega er tekið fram að túlka
beri þessar vísbendingar af varfærni
Spáð er meiri samdrætti í þróuð-
um hagkerfum, eða um 10 af hundr-
aði að meðaltali, en í þróunar-
löndum, þar sem áætlað er að
verslun dragist saman um 2 til 3 af
hundraði á árinu.
Vonarglætur að vestan
Eðlilega er fylgst með hverju
skrefi í Bandaríkjunum, stærsta
hagkerfi heims, sem miðar að því að
koma efnahagslífinu á réttan kjöl.
Eins og við var búist skýrði Tim-
othy Geithner, fjármálaráðherra
ríkisstjórnar Baracks Obama for-
seta, frá áætlun í gær sem miðar að
því að ríkið taki í samstarfi við
einkaaðila yfir verðlitlar eignir og
lán sem ekki er staðið í skilum með, í
því skyni að koma útlánum illa
staddra banka í gang á ný.
Nær áætlunin til slíkra lána og
eigna sem allar líkur eru á að þurfi
að afskrifa að verðmæti frá 500 og
upp í 1.000 milljarða dala.
Bandaríkjadalur styrktist við tíð-
indin og þær fregnir að aukning
hefði orðið í veltu á húsnæðis-
markaði í febrúar. Fjárfestar lýstu
yfir ánægju sinni með aðgerðir
stjórnvalda og helstu hlutabréfa-
vísitölur hækkuðu á ný.
 WTO spáir að viðskipti ríkja í millum muni dragast saman um 9 af hundraði í ár
 Mesti samdráttur frá síðari heimsstyrjöld  Stjórn Obama kynnir bankaáætlun
Heimsverslun í rénun
Reuters
Hvar eru kúnnarnir? Verslunar-
kona í Shanghai við sölubás sinn.
Í HNOTSKURN
»Teikn eru á lofti um um-skipti í Asíu.
» Innflutningur til Kína varum 17 af hundraði meiri í
febrúar en janúar.
» Í Víetnam jókst innflutn-ingur um 32 af hundraði á
sama tímabili og um 22 af
hundraði í Taívan.
SVISS, Liechtenstein og Lúxem-
borg hafa samþykkt að taka upp
samstarf við önnur Evrópuríki
vegna gruns um skattsvik og merkir
það að bankaleynd verður að miklu
leyti aflétt. Skattamálaráðherra
Danmerkur, Kristian Jensen, fagnar
umskiptunum, að sögn blaðsins Jyl-
landsposten. Hann segist ekki vita
hve mikið fé Danir hafi falið í skatta-
skjólum erlendis.
„Eðli málsins samkvæmt vitum
við alls ekki hve umfangsmikið
svindlið er í krónum talið. En enginn
vafi er á því að þetta er mikið fé,“
segir Jensen. Hann álítur að margir
muni nú vafalaust velja þann kost að
flytja peningana sína aftur heim.
Ekki verði eingöngu farið í saumana
á einstaklingum heldur einnig fyr-
irtækjum og peningasjóðum sem
hafi notfært sér skattaskjól.
Poul Nyrup Rasmussen, fyrrver-
andi forsætisráðherra og nú leiðtogi
hóps jafnaðarmanna á þingi Evrópu-
sambandsins, segir að málið verði
erfitt fyrir marga peningasjóði.
Fjármálakreppan hafi þegar gert
snúið að yfirtaka fyrirtæki með
ódýru lánsfé. Og eigi stjórnendurnir
þar að auki að borga skatta geti
sjóðirnir þurft að endurskipuleggja
allt viðskiptamódelið, segir Nyrup
Rasmussen. kjon@mbl.is
Vilja fá
skattféð
aftur heim
Afnám skattaskjóla
gott fyrir flesta Dani
DÝR af mörgu
tagi safnast sam-
an í mikla flokka
og er skýringin
venjulega talin sú
að þannig auki
þau öryggi sitt
gagnvart ýmsum
óvinum. Vís-
indamenn við há-
skólana í Ed-
inborg og Oxford
hafa að sögn BBC notað stærð-
fræðileg líkön til að rannsaka hegð-
un slíkra hópa. Hefur m.a. komið í
ljós að vísundar og sumar fiskateg-
undir reyna að komast inn í miðju
stórra hópa til að sleppa við árásir
rándýra. Þótt dýr á flótta hreyfi sig
oft eins og um samræmdar aðgerðir
sé að ræða sé það missýn: þau séu í
reynd að reyna að nota hin fyrir
skjöld.
Öðru máli gegnir um býflugur og
maura. Hjá þeim virðist hópurinn
vinna saman sem ein heild og hvert
dýr reiðubúið að fórna lífi sínu fyrir
hin, eigin hagsmunum fyrir heildina.
Drottningin sér ein um að halda teg-
undinni við í býkúpunni, hún er móð-
ir allra og ef það gerist að önnur bý-
fluga dirfist að verpa eggi sjá hinar
um að eyða egginu.
„Í býkúpu eru vinnubýflugurnar
sáttar við að vinna fyrir heildina,
jafnvel deyja fyrir hana, af því að
drottningin varðveitir genin þeirra
og sér um að þau lifi áfram,“ segir
dr. Andy Gardner við Edinborg-
arháskóla. En samfélög af þessu tagi
séu afar sjaldgæf í náttúrunni og úti-
lokað að heimfæra megi lærdóma af
því upp á mannlífið. kjon@mbl.is
Bý fórna
sér fyrir
heildina
Býfluga safnar
hunangi í blómi.
En flest hópdýr
nota hin fyrir skjöld
RÁÐAMENN í olíuvinnsluríkjum
verða að búa sig undir að verðið á
olíufatinu á heimsmarkaði geti farið í
10 dollara á þessu ári, að sögn Rich-
ards Yamarone, aðalhagfræðings
hjá fyrirtækinu Argus Research.
Jyllandsposten hefur eftir Yam-
arone að Sádi-Arabar ráði í reynd
verðinu og þeir séu ein fárra olíu-
þjóða sem getið lifað af svo lágt verð
til lengri tíma. „Þeir munu því
þvinga verðið svo langt niður að
samkeppnin á markaðnum hverfi og
síðan munu Sádi-Arabar ákveða
olíuverðið einir um langa hríð.“
Verðið hefur lækkað mikið síðan í
fyrrasumar er það fór í um 147 doll-
ara fatið en hefur sveiflast mikið að
undanförnu. Það var í gær um 53
dollarar í New York. kjon@mbl.is
Olían í 10
dollara?
INDÓNESÍSKUR sjómaður sem
þjáðst hefur af afar sjaldgæfum sjúk-
dómi, svokölluðum hörundshornum
sem lýsa sér í
því að horn- og
jafnvel kóral-
laga æxli úr
keratíni, undir-
stöðuefnis
horna, nagla og
hára vaxa út úr
húðinni með
skelfilegum af-
leiðingum fyrir útlit sjúklingsins.
Maðurinn, Dede Koswara, hefur
verið kallaður trjámaðurinn en eftir
að konan hans fór frá honum sá hann
börnum sínum farboða með þátttöku í
sýningum. Nú hefur læknir hins veg-
ar talið sig hafa fundið skýringuna
fyrir óvenjumiklum vexti æxlanna og
er útlitið því nú bjartara fyrir Dede.
baldura@mbl.is
Trjámaður
á batavegi
SLÖKKVILIÐSMENN við flak flutningavélar sem
hrapaði í miklu roki, allt að 72 km vindhraða á klukku-
stund, á Narita-alþjóðaflugvellinum í Chiba í Japan í
gær. Um hálftíma tók að slökkva eldinn sem kom upp
en flugmennirnir tveir, báðir bandarískir, fórust báðir.
Vélin var á vegum póstflutningafyrirtækisins FedEx,
af gerðinni McDonnell Douglas MD-11 og á leið frá
Kína til Japans. Að sögn Kyodo-fréttastofunnar er um
að ræða fyrsta mannskæða flugslysið á Narita-
flugvellinum frá því að hann var tekinn í notkun 1978.
Hrapaði á Narita-flugvöll
Reuters
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
DALAI Lama, útlægur leiðtogi Tíbeta,
fær ekki að koma til Suður-Afríku til
að taka þátt í friðarfundi í Jóhannesar-
borg. Á fundinum á að ræða hvernig
nýta megi knattspyrnu til að berjast
gegn rasisma og útlendingahatri en
heimsmeistarakeppnin í knattspyrnu
fer fram í Suður-Afríku árið 2010.
Ríkisstjórn Afríska þjóðarráðsins, ANC, er nú sökuð
um að láta undan þrýstingi af hálfu kommúnistastjórn-
arinnar í Peking sem hefur áratugum saman átt í harka-
legum deilum við tíbetska leiðtogann er fordæmt hefur
hernám þeirra í Tíbet í hálfa öld.
Suður-afrísk stjórnvöld bera því við að Dalai Lama hafi
ekki verið á lista yfir opinbera boðsgesti. En Thabo Ma-
sebe, talsmaður forseta landsins, sagði að nú beindust
augu heimsins að Suður-Afríku vegna væntanlegrar
heimsmeistarakeppni og þyrftu að gera það áfram.
„Heimsókn núna af hálfu Dalai Lama myndi færa athygl-
ina frá Suður-Afríku yfir til Tíbets,“ sagði Thabo Ma-
sebe, talsmaður forseta landsins.
Friðarverðlaunahafinn Desmond Tutu hyggst ekki
mæta á fundinn og segir framkomu stjórnvalda
„hneykslanlega“. En tveir aðrir friðarverðlaunahafar,
F.W. de Klerk og Nelson Mandela, íhuga afstöðu sína.
Látið undan Kína?
Dalai Lama fær ekki að fara á friðarfund í Suður-Afríku
Dalai Lama
FJÓRÐUNGURINN af öllum
gagnabönkum breskra stjórnvalda er
ólöglegur og ætti að vera lagður nið-
ur, segir í skýrslu Joseph Rowntree-
stofnunarinnar sem berst fyrir borg-
aralegum réttindum. Notkun á bönk-
unum hafi haft í för með sér að hópar
sem oft eiga undir högg að sækja, s.s.
ungir blökkumenn, einstæðir for-
eldrar og börn, sæti stöðugum mann-
réttindabrotum.
Fram kemur að Bretland sé að
verða „ríki gagnabankanna“ sem
verji milljörðum punda í gagnasöfnun
af þessu tagi og brjóti í leiðinni oft
mannréttindi. Talsmenn stjórnvalda
segja að fullyrðingar skýrsluhöfunda
séu illa rökstuddar. Bresk stjórnvöld
verja árlega 16 milljörðum punda í
þúsundir banka af þessu tagi og
hyggjast auka enn stuðninginn á
næstu árum. kjon@mbl.is
Ólögleg
gagnasöfn?