Morgunblaðið - 11.06.2009, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Staða lögregl-unnar og and-rúmsloftið
innan hennar í mót-
mælunum í janúar
er dregið fram með skýrum hætti
í BA-verkefni Vilborgar Hjörnýj-
ar Ívarsdóttur við félagsfræði-
deild Háskóla Íslands. Greint er
frá ritgerðinni í Morgunblaðinu í
dag og þar kemur fram að lög-
reglan hafi verið vanbúin til að
takast á við erfitt verkefni. Sér-
staklega er aðfaranótt fimmtu-
dagsins 22. janúar gerð að um-
talsefni. Þá hafi varnir lögreglu
verið við það að bresta.
Í frásögninni kemur ýmislegt
fram sem lögreglan getur notað
til að vera betur í stakk búin til
að bregðast við fjöldamótmæl-
um. Hún hafi verið of fáliðuð og
ekki nógu vel varin. Það hafi
komið berlega í ljós 22. janúar
þegar við lá að lögreglan hörfaði
frá Alþingishúsinu undan grjót-
hríð fólks, sem eins og kemur
fram í máli lögreglumannanna,
sem rætt er við í ritgerðinni, not-
aði mótmælin til að koma höggi á
lögregluna og veittist jafnvel að
einstökum lögreglumönnum
gagngert til að ná sér niðri á
þeim. Þessa nótt varð lögreglan
uppiskroppa með piparúða og
átti um tvo kosti að velja til að
dreifa fólki, beita táragasi eða
draga fram kylfurnar. Sem betur
fer var fyrri kosturinn valinn.
Í ritgerðinni kemur einnig
fram að þeir, sem stjórnuðu að-
gerðum lögreglu, sögðu frá upp-
hafi að lögreglumenn ættu að
vera mjúkir og tillitssamir.
Ástandið hafi verið vand-
meðfarið, en lögreglunni hafi
verið talið til tekna eftir á hvað
hún hafi verið róleg.
Þetta er áreiðanlega rétt mat
og í takti við það hugarfar, sem
langflestir komu
með til mótmæl-
anna. Nánast hvar
sem efnt hefur verið
til mótmæla í Evr-
ópu vegna kreppunnar hefur
slegið í brýnu milli lögreglu og
mótmælenda. Ástæðan er meðal
annars sú að lögreglan þar tekur
á móti mótmælendum af meiri
hörku, en hér var gert. Aðferð
lögreglunnar varð til þess að hún
varð ekki að andliti þeirra afla,
sem verið var að mótmæla. Hún
var fremur samherji mótmæl-
enda þrátt fyrir hlutverk sitt.
Þetta sýnir hvað aðgerðir lög-
reglu voru vel heppnaðar.
Í ritgerðinni er einnig fjallað
um hlut fjölmiðla og meðal ann-
ars gagnrýnt að umfjöllun á með-
an þau áttu sér stað hafi orðið til
þess að magna þau upp. Vita-
skuld er útilokað fyrir fjölmiðla
að reyna ekki að miðla sögu-
legum atburðum til þjóðarinnar
um leið og þeir eiga sér stað.
Annars væru þeir að bregðast
hlutverki sínu.
Sú gagnrýni að erfitt hafi verið
fyrir lögreglu að átta sig á því
hverjir væru fjölmiðlamenn og
hverjir ekki getur hins vegar
verið réttmæt undir ákveðnum
kringumstæðum.
Ljóst er af orðum þeirra, sem
báru hitann og þungann af lög-
gæslu í mótmælunum í janúar, að
lögreglan þarf að vera betur búin
og eiga réttan hlífðarfatnað. Orð
eins viðmælandans um að það sé
aðeins tímaspursmál hvenær lög-
regluþjónn láti lífið við skyldu-
störf eru hrollvekjandi. Lög-
reglan á hins vegar heiður
skilinn fyrir það með hvaða hug-
arfari hún gekk til löggæslu-
starfa hina örlagaríku daga í jan-
úar. Hún náði frábærum árangri
við erfiðar aðstæður.
Rétt hugarfar lög-
reglu réð úrslitum}
Frábær árangur við
erfiðar aðstæður
Íbúar á Kjal-arnesi hafa sýnt
ótrúlegt langlund-
argeð, en nú er
það á þrotum. Á
Kjalarnesi stafar mikil hætta
af þungri og hraðri umferð um
Vesturlandsveg, þar sem þús-
undir bíla fara um á degi
hverjum. Börnin eru í mestri
hættu, eins og ávallt í umferð-
inni.
Í Morgunblaðinu í gær er
haft eftir Ásgeiri Harðarsyni,
foreldri á Skrauthólum á Kjal-
arnesi, ofan Vesturlandsvegar,
að 3. júní sl. hafi aðeins munað
hársbreidd að 5 ára drengur
yrði fyrir þungaflutningabíl.
Sama dag hafi einnig munað
litlu að barn yrði fyrir bíl, þótt
móðir þess væri að fylgja því
yfir veginn.
Byggðin á Kjalarnesi hefur
stækkað mikið á undanförnum
árum. Þar búa mörg börn,
bæði ofan og neðan vegar, sem
sækja Klébergsskóla. Skólinn
er aðeins 60 metra frá Vest-
urlandsveginum, þar sem
margir ökumenn láta því miður
undir höfuð leggj-
ast að virða merk-
ingar um 70 km
hámarkshraða.
Jafnvel þótt ekki
sé ekið hraðar vita allir að
börn eiga erfitt með að meta
fjarlægð og hraða.
Íbúarnir vilja göng undir
veginn við íþróttasvæðið, svo
börn og fullorðnir komist
óhindrað á milli. Slík göng
hafa verið lengi á teikniborð-
inu eða allt frá því að íbúar
settu fram kröfur þar um fyrir
18 árum, þegar hörmulegt
banaslys varð á veginum. Ás-
geir Harðarson bendir á að á
þessum 18 árum hafi íbúafjöld-
inn tvöfaldast og umferðin um
Vesturlandsveg margfaldast.
Vissulega er fagnaðarefni að
nú skuli fyrirhugað að hefja
framkvæmdir við undirgöng á
þessu ári. Þar til þau komast í
gagnið er hins vegar nauðsyn-
legt að gera allt sem unnt er
til að koma í veg fyrir slys.
Sjálfsagt er að verða við ósk
íbúa á Kjalarnesi um að þarna
verði reist girðing strax.
Langlundargeð
íbúa á þrotum}Hætta við Vesturlandsveg
Þ
egar talað er um fátækt á Íslandi
verð ég iðulega hugsi. Jú, auðvitað
er fátækt til á Íslandi og margir
hafa það slæmt. Það er engan vegin
ætlun mín að gera lítið úr erf-
iðleikum þeirra sem minnst mega sín, það dytti
mér aldrei nokkurn tíma í hug, en það sem ég
velti fyrir mér er merking orðsins fátækt og hvað
hún þýðir í okkar veruleika hér, og hvað hún
þýðir í stóra veruleikanum. Við hvað er fátækt
miðuð á Íslandi? Ég býst við því að hún sé frekar
miðuð við almenna velmegun á vestræna vísu,
þar sem það þykir sjálfsagt að eiga nánast allt
sem hugurinn girnist og geta leyft sér ýmiss
konar munað. Fátækt á Íslandi er alla vega fjarri
því að vera miðuð við samfélög sem lifa á ösku-
haugum í útjaðri stórborga heimsins og lifa á því
sem til fellur úr rusli þeirra sem betur mega sín.
Ég hef það á tilfinningunni að það séu ekki fátækustu
Íslendingarnir sem bera vandamál sín á torg. Þeir æmta
sjaldnast. Ég hef það á tilfinningunni að það heyrist frekar
í þeim sem hafa átt og misst.
Ég fylgist með fréttum, eins og gengur, og mörg viðtöl
hafa verið tekin við fólk sem á í erfiðleikum í kjölfar krepp-
unnar. Undantekningalaust virðist þetta fólk búa mjög
vel, enda er það standardinn á Íslandi. Fallegar eldhús-
innréttingar, falleg sófasett, myndlist á veggjum, bíll á
hlaðinu, - það er ekki hægt að segja annað en að Íslend-
ingar eigi glæsileg heimili. Að koma sér upp slíku heimili
kostar mikla vinnu og gríðarleg útgjöld.
Það er þess vegna sem ég verð oft hálf
skrýtin þegar ég kem inn á heimili erlendis,
jafnvel hjá vel megandi fólki, og sé, að þar
virðist íburður í nærumhverfinu ekki vera á
dagskrá. Ég sé heimili, sem ég veit að myndu
þykja meir en lítið púkó á Íslandi, en eru engu
að síður indæl og notaleg. Hvítu leð-
ursófasettin eru víðs fjarri og eldhúsinnrétt-
ingarnar gamaldags.
Í þessum samanburði hef ég komist að því
að ríkmannlegt heimili er ekki það sem gerir
fólk ríkmannlegt. Það sem gerir heimili rík-
mannleg eru gæði þess mannlífs sem þar á sér
stað; samskipti fólks, samveran, vinirnir, leik-
irnir, hláturinn, kaffisopinn, samræðurnar,
væntumþykjan.
Ég vona að við áttum okkur á því að við er-
um ekki fátæk meðan við eigum slík heimili.
Ég vona að við áttum okkur á því, að í stóra samhenginu
myndu venjuleg íslensk heimili flokkast undir gegnd-
arlaus flottheit, og nú þegar hart er á dalnum er ég viss
um að einhverjir hefðu frekar viljað eiga stellið hennar
ömmu sinnar og gömlu stólana hans pabba, í stað þess að
hafa kostað öllu til þess að eiga „óaðfinnanlegt“ heimili og
allar græjurnar: heimsins bestu kaffivél, plasmaskjáinn,
safapressuna og hvað það heitir glingrið allt.
Jú, auiðvitað er gleði fólgin í því að eiga fallegt heimili,
en mig grunar að margur hafi gengið langt í því að skuld-
setja sig til að „eignast“; án forsjálni, án nægjusemi, án
þess að spá í hvað það er sem gerir heimili ríkt.
Bergþóra
Jónsdóttir
Pistill
Fátækt og lífsgæði
Makríllinn fyrr á
ferðinni en í fyrra
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
H
eimilt er að veiða 112
þúsund tonn af mak-
ríl í ár, en það er
sama magn og veidd-
ist í fyrra. Ekki er um
kvóta á einstök skip að ræða. Afla-
verðmæti makríls nam tæpum 4,6
milljörðum á síðasta ári, samanborið
við 1,6 milljarða á árinu 2007. Eftir
loðnubrest á síðasta vetri eru bundn-
ar vonir við makrílveiðar sumarsins.
Hoffellið landaði um eitt þúsund
tonnum af blönduðum síldar- og
makrílafla á Fáskrúðsfirði á föstu-
dag. Aflinn fékkst með talsverðri
fyrirhöfn á allstóru svæði austur og
suðaustur af landinu.
Gísli Jónatansson, framkvæmda-
stjóri Loðnuvinnslunnar á Fá-
skrúðsfirði, segir að lögð sé áhersla
á að vinna sem mest af makrílnum til
manneldis. Hann segir of snemmt að
segja til um markaði, en lítil sending
af frystum makríl sé á leið til kaup-
enda í Austur-Evrópu.
Makríll með hlýnun sjávar
Í ástandsskýrslu Hafrannsókna-
stofnunar kemur fram að síðustu ár
hefur orðið vart við makríl á Íslands-
miðum í vaxandi mæli og er það talið
tengjast hlýnun sjávar.
Í skýrslunni segir m.a: Árið 2006
fór makríll að sjást sem meðafli í
sumarsíldveiðum í flotvörpu fyrir
Austurlandi og veiddust þá rúm 4
þús. tonn. Sumarið eftir jókst þessi
afli í rúm 36 þús. tonn og sumarið
2008 var aflinn rúm 112 þús. tonn
sem bæði var tekinn sem meðafli og í
beinum veiðum. Þessi makríll hefur
að mestu verið veiddur í júlí og ágúst
á Austur- og Suðausturmiðum og
óverulegur hluti aflans veiddist utan
íslenskrar lögsögu árið 2008.
Í október ár hvert er gerð úttekt á
makrílstofninum á vegum ICES. Ný
úttekt á ástandi stofnsins mun því
ekki liggja fyrir fyrr en í október
2009 og er því nýjasta mat á stærð
stofnsins frá því í október 2008.
Samkvæmt því stofnmati stækkaði
hrygningarstofninn úr 1,8 millj-
ónum tonna 2002 í um 2,8 milljón
tonn árið 2008. Allir árgangar frá
2001-2006 nema 2003-árgangurinn
eru stærri en meðaltal áranna 1972-
2006.
Að stjórnborði veiðanna
Íslandi barst boð frá ESB, Fær-
eyjum og Noregi um að taka þátt í
fundi um stjórn makrílveiða sem
haldinn verður í London 29.-30. júní
nk. Ísland hefur þegið boðið.
Ísland hefur lengi krafist þess að
hin strandríkin (ESB, Færeyjar og
Noregur) viðurkenni strandríkisrétt
Íslands að makrílstofninum og þar
með aðkomu Íslands að samninga-
borði strandríkja um makríl.
Ísland bauð hinum strandríkj-
unum til fundar í Reykjavík í apríl sl.
en því boði var ekki svarað. Á heima-
síðu sjávarútvegsráðuneytisins kem-
ur fram að „Ísland telur það mjög
ánægjulega þróun að áhugi hinna
strandríkjanna á að finna lausn sem
tryggir sjálfbæra nýtingu makríls-
stofnsins sé staðfestur með fund-
arboðinu nú.
Með fundarboði hinna strandríkj-
anna telur Ísland að mikilvægt skref
sé stigið í þá átt að koma viðræðum
um stjórn makrílveiða í viðeigandi
farveg. Það er forsenda þess að öll
strandríkin geti unnið að ásættan-
legri niðurstöðu.“
Morgunblaðið/RAX
Fleiri tegundir Útgerðir skipa sem undanfarin ár hafa veitt loðnu, síld og
kolmunna beina nú sjónum sínum einnig að makríl og jafnvel gulldeplu.
Skipin eru hvert af öðru að tygja
sig á síldar- og makrílveiðar að
loknum sjómannadegi. Svo virð-
ist sem makríllinn sé heldur fyrr
á ferðinni en var á síðasta ári.
Sveinn Sveinbjörnsson fiskifræð-
ingur segir að í leiðangri Hafrann-
sóknastofnunar í maímánuði hafi
orðið vart við makríl við landhelg-
islínuna milli Íslands og Færeyja.
Það sé fyrr en á síðasta ári og að
sama brunni beri upplýsingar frá
Norðmönnum um göngur makríls
austar í hafinu.
„Mér finnst hins vegar merkileg-
ast að makríll fékkst nýlega með
humri í Breiðamerkurdýpi. Þetta
var þriggja til fimm ára fiskur og
ég man ekki eftir að hafa fengið svo
snemma makrílsýni af þessu
svæði,“ sagði Sveinn. Nefna má að
nýlega var makríll af þessu svæði á
boðstólum í fiskbúð í Hafnarfirði.
Í fyrra og hittiðfyrra gekk mak-
ríll í einhverjum mæli vestur með
suðurströndinni og hans varð vart
mjög víða, nefna má Húnaflóa og
Grímsey. Meginveiðisvæðið var þó
austur af landinu.
MAKRÍLL
MEÐ HUMRI