Morgunblaðið - 11.06.2009, Blaðsíða 32

32 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JÚNÍ 2009
NÚ HAFA Stein-
grímur formaður Vinstri
grænna og Jóhanna for-
sætisráðherra látið
þjóna sína undirrita
skuldbindingu á þjóð
okkar um að borga til-
teknar skuldir, sem ís-
lenskir „óráðsíumenn“
stofnuðu til í Bretlandi
og Hollandi. Og í stíl við
fyrri efndir, um að unnið
skuli fyrir opnum tjöldum, er gjörning-
urinn kynntur fyrir nokkrum þing-
mönnum sem trúnaðarmál, sem ekki
megi kynna þegnum landsins fyrr en
skuldbindingin hefur verið undirrituð.
Svefntími hins vinnandi manns er val-
inn þessari athöfn, því dagsljósið fellur
lítt að meðferð og innihaldi þessa af-
drifaríka máls.
Við mótmælum þessari undirskrift
og málsmeðferð. Íslenska þjóðin stofn-
aði ekki til þeirra skulda sem hér um
ræðir. Það gerðu landar okkar er voru í
sínum einkaviðskiptum, sem við berum
kinnroða fyrir, ekki ábyrgð á. Gleymum
því ekki að ábyrðarsjóður sá sem
tryggja átti hlut innstæðureikninga var
sjálfstæð stofnun, sem starfaði eftir
regluverki ESB og við berum enga
ábyrð á. Ef einhver ber ábyrgð á þess-
um sjóði er það ESB. Gleymum því
heldur ekki að þeir sem létu fé sitt í
hendur þessara íslensku „óráðsíu-
manna“, gerðu það í gróðaskyni vegna
hærri vaxta, sem voru í boði. Þeir létu
stjórnast af gróðavon rétt eins og sá
fjöldi Íslendinga sem tapaði fé hjá
bönkunum.
Kröfum breskra og hollenskra
stjórnvalda á að vísa til dómstóla. Þann-
ig á að leysa deilur milli siðaðra ein-
staklinga og siðaðra þjóða. Við teljum
að alþingismenn hafi hvorki stjórn-
skipulega né siðferðislega heimild til
þess að samþykkja greiðsluskyldu á
þjóðina, sem enginn veit hvað kann að
reynast há. Slík vinnubrögð eru í raun
engum manni sæmandi, hvað þá
kjörnum fulltrúum á löggjafarþingi
þjóðarinnar. Hér kann að vera í besta
falli um að ræða nokkur hundruð milj-
arða eða allt að þúsund miljarða eða
þar yfir, fari allt á verri veg.
Það á að safna greiðsluskyldu á
þjóðina á næstu sjö árum. Það hvernig
kaupin gerast á eyrinni á þessum ár-
um ræður svo upphæðinni. Eina fasta
talan er vaxtaprósentan. Hún er 550%
hærri en stýrivextir á evrusvæðinu
eru nú. Er það boðlegt? Að okkar
dómi er þetta mál allt til vanvirðu
þeim, sem með það hafa farið. Við
skorum á Alþingi að hafna þessu máli.
Það verður tekið eftir afstöðu ykkar
ágætu alþingismenn. Verður hún ykk-
ur til sóma eða skammar?
Opið bréf til
nýkjörinna
alþingismanna
Eftir Gunnar Odds-
son og Sigtrygg Jón
Björnsson
Gunnar
Oddsson
» Við mótmælum þess-
ari undirskrift og
málsmeðferð.
Gunnar er fv. bóndi.
Sigtryggur er fv. kennari.
Sigtryggur Jón
Björnsson
ÞAÐ er undarlegt
þetta samband milli
þjóðarinnar og Davíðs
Oddssonar, eða sam-
bandsleysi öllu heldur,
og svo þetta ástarsam-
band milli þjóðarinnar
og Steingríms J. Sig-
fússonar.
Nokkur dæmi: Dav-
íð vildi ekki sjá IMF.
Þjóðin vildi sjá IMF
en vildi ekki sjá Davíð. Í dag vill
þjóðin ekki sjá IMF en ennþá síður
Davíð. Þjóðin vildi sjá Steingrím J.
en Steingrímur vildi ekki sjá IMF,
ekki fyrr en þjóðin var búin að gera
hann að ráðherra. Þá vildi hann sjá
IMF. Þjóðin treystir samt ennþá
Steingrími en hatar Davíð.
Davíð vildi ekki sjá að allir hinir
svokölluðu „frjálsu“ fjölmiðlar
væru á einni og sömu hendi. Þjóðin
vildi hinsvegar ekki sjá neitt at-
hugavert við það og túlkaði þetta
sem geðillskukast og öfund í Davíð.
Davíð vildi fjölmiðlafrumvarpið í
gegn. Þjóðin vildi reka Davíð í gegn
og vildi ekkert óþarfa fjölmiðla-
frumvarp. Í dag vill þjóðin fjöl-
miðlafrumvarp. Steingrímur vildi
ekki og vill ekki sjá neitt fjölmiðla-
frumvarp. Þjóðin treystir samt
ennþá Steingrími en hatar Davíð.
Davíð vildi ekki sjá Ólaf Ragnar.
Meirihluti kjósenda vildi sjá Ólaf
Ragnar og það aftur og aftur og
aftur. Í dag er Ólafur uppgötvaður
sem klappstýra útrásarvíkinganna
og enginn vill sjá hann. Þjóðin er
þarna orðin sammála Davíð. Samt
situr Ólafur ótruflaður (af þjóðinni)
en Davíð er böggaður kvölds og
morgna.
Davíð var ekki par hrifinn af
Baugi og útrásarloddurunum og
var í raun eini maðurinn sem þorði
að standa uppí hárinu á þeim. Þjóð-
in dýrkaði útrásarvíkingana og
sagði að Davíð væri vitfirringur
sem væri bara að reyna að hefna
sín á þeim fyrir að hafa kyrkt Kol-
krabbann. Í dag fyrirlítur þjóðin
útrásardólgana. Bónus er hins-
vegar ennþá vinsælasta verslunin,
Samspillingin vinsælasti flokkurinn
og Davíð óvinsælasti maðurinn.
Davíð vildi ekki sjá það að greiða
erlendar skuldir óreiðumanna.
Baugsmiðlarnir bjuggu strax til
hysteríu úr þessu og þjóðin lét
teyma sig á eyrunum einsog venju-
lega og trylltist gjör-
samlega líkt og hún
vildi alveg hreint endi-
lega fá að borga er-
lendar skuldir óreiðu-
manna. Í dag vill
þjóðin ekki sjá það að
borga erlendar skuldir
óreiðumanna. Það vill
hinsvegar Steingrímur
J. þó hann hafi sagt
annað fyrir kosningar.
Þjóðin treystir samt
áfram Steingrími en
hatar Davíð.
Jóhanna Sig. og „þjóðin“ öskruðu
Davíð í burtu, eina manninn á land-
inu sem hafði roð í útrásarþjófana,
og tróðu Steingrími í ráðherrastól,
manni sem sagði fyrir kosningar að
hann myndi láta elta gangsterana
uppi hvar sem til þeirra næðist og
láta frysta eigur þeirra en að sjálf-
sögðu hefur hann ekki efnt það
frekar en nokkuð annað sem hann
lofaði fyrir kosningar. Ekki eitt
orð. Skjaldborgin sem hann og Jó-
hanna lofuðu t.d. að reisa um heim-
ilin virðist eingöngu vera um þeirra
eigin heimili og bankanna.
Davíð vildi þjóðstjórn þegar allt
var að hrynja. Þjóðin átti ekki til
orð yfir slíkan hálfvitagang og
meiraðsegja Þorgerður Katrín lét í
það skína að kallinn væri með
óráði. Í dag held ég að stór hluti
þjóðarinnar sé sammála Davíð. Og
þó. Líklega treystir hún ennþá
Steingrími og Samspillingunni best
til að leiða þjóðina útúr ógöng-
unum. (Ég hlýt að mega nota orðið
„Samspillingin“ þar sem ég bjó það
orð nú til á sínum tíma, takkfyrir).
Davíð vildi ekki sjá ESB og sagði
það sem hann meinti og meinti það
sem hann sagði. Þjóðin var klofin.
Steingrímur J. sagði FYRIR kosn-
ingar að hann vildi ekki sjá ESB.
Eftir kosningar sáum við hvað
gerðist. Fyrir undanlátsemina og
vingulsháttinn fékk hann ráðherra-
stóla. Og þetta er maðurinn sem
kallaði Davíð „gungu“ og „druslu.“
Úfff.
Steingrímur J. hefur verið að
vinna hörðum höndum að því að
framkvæma allt sem hann lofaði
fyrir kosningar að framkvæma
ekki. Þjóðin hinsvegar hatar Davíð
sem hún virðist í dag sammála um
flesta hluti en elskar Steingrím J.
sem hún er ósammála um allt.
Fyrir nokkrum mánuðum gerði
þjóðin gasalega byltingu og heimt-
aði nýja ríkisstjórn, skiljanlega, því
hin var vonlaus. En hvernig notaði
þjóðin svo atkvæðisréttinn? Jú,
kaus yfir sig sömu dugleysingjana
og hugleysingjana sem höfðu ekki
gert handtak þrjá mánuðina þar á
undan; kaus meðreiðarsveina út-
rásarhlandaulanna sem stærsta
flokk landsins og svo hentistefnu-
kommúnista sem þann næst-
stærsta. Þar af fengu þeir þrír
flokkar sem komu með beinum
hætti að hruninu, Sjálfstæðisflokk-
urinn, Framasóknarflokkurinn og
Samspillingin, um 70% atkvæða.
Hver á að skilja þessa hringlandi
vitlausu reykáss-þjóð? Sálfræð-
ingar sem sérhæfa sig í Stokk-
hólms-syndrominu? Þjóðin vill
greinilega engar breytingar. Hún
reynir aldrei að hafa það sem sann-
ara og betra reynist heldur aðeins
það sem flokkshollara reynist. Hún
rígheldur í sinn hrepparíg – flokks-
ríg – sitt smáborgaralega þjóð-
arsport. Hún vill vera grilluð á dag-
inn og láta snæða sig á kvöldin.
Skilur ekki orð einsog þjóðstjórn,
utanþingsstjórn, persónukjör,
beint og milliliðalaust lýðræði
o.s.frv.
Ef sama fólkið er að mótmæla í
dag og mótmælti fyrir nokkrum
mánuðum þá er það raunverulega
að mótmæla eigin trúgirni og ein-
feldni. Það fékk það yfir sig sem
það heimtaði og kaus. Varla er
gleymskan og heimskan í algleym-
ingi? Það er einsog þjóðin fæðist á
fjögurra ára fresti og sumir jafnvel
á enn skemmri tíma.
Eftir næstu pottlokabyltingu og
kosningar verðum við hreinlega að
fá forsætisráðherra sem við getum
kallað samnefnara þjóðarinnar. Það
eru tveir sem koma til greina:
Steingrímur J. Mosdal og Ólafur
Ragnar Reykás.
Davíð, þjóðin og Steingrímur J.
Eftir Sverrir
Stormsker »Ef sama fólkið er að
mótmæla í dag og
mótmælti fyrir nokkr-
um mánuðum þá er það
raunverulega að mót-
mæla eigin trúgirni og
einfeldni. Það fékk það
yfir sig sem það heimt-
aði og kaus.
Sverrir Stormsker
Höfundur er tónlistarmaður
og rithöfundur.
AÐ UND-
ANFÖRNU hafa ýms-
ir skrifað um heim-
ildakvikmyndina
Draumalandið eftir
Þorfinn Guðnason og
Andra Snæ Magna-
son. Skúli Thoroddsen
ritar grein í Frétta-
blaðið og telur mynd-
ina vera ráðgátu, hann
fullyrðir: „hún var
hvorki heimildamynd, drama né
gamanmynd“ – og hann „hallast
helst að því að sé áróðursmynd,
samin til að fullnægja þörfum
draumóramanna um afturhvarf til
þess sem var.“
Jón Kristjánsson, fyrrverandi
ráðherra á vegum Framsóknar-
flokksins, ritar einnig grein í
Fréttablaðið. Jón segir frá því að
hann var einn þeirra sem sam-
þykktu byggingu Kárahnjúkavirkj-
unar og því málið skylt. Jón er, líkt
og Skúli, tilbúinn að skilgreina
kvikmyndina og kemst að sömu
niðurstöðu. Myndin er „fyrst og
fremst áróðursmynd“ skrifar Jón.
Hann saknar þess að „það er
langt í frá að hún dragi fram heild-
armynd af framvindu mála, á þann
hátt sem ég hélt að
heimildamyndir ættu
að gera.“
Jón skrifar að hann
„verði að viðurkenna
að ég kann ekki að
draga markalínur milli
heimildamynda og
áróðursmynda.“ En
hann gerir það samt
sem áður.
Kristján Jónsson,
blaðamaður Morg-
unblaðsins, er ekki í
neinum vafa um eðli
myndarinnar og skrifar 3. júní:
„Þetta er áróðursmynd.“ Kristján
telur sig vita hvernig heim-
ildamyndir eiga að vera: „Þar er
varpað ljósi á ólíkar skoðanir á
mikilvægu máli, farið í saumana á
því með viðtölum og rannsóknum
en hlutirnir ekki tuggðir og meltir
fyrir okkur.“
Hvað er það sem þessir heiðurs-
menn eru að reyna að segja okkur?
Hvers vegna eru þeir með sínum
hætti að reyna að skilgreina mynd-
ina þannig að hún teljist ekki vera
heimildamynd?
Augljóslega er sumum þeim í
nöp við boðskap myndarinnar og
telja hana þjóna annarlegum til-
gangi. Ég held að hjá þeim leynist
ótti um að áhorfendur geti dregið
aðra niðurstöðu en þeim er að
skapi. Þeir telja það lukkað hjá sér
að koma henni í flokk áróð-
ursmynda – mynd sem sýni al-
ranga mynd af málinu sem er til
umfjöllunar að þeirra mati. Þannig
telja þeir að hægt sé að draga úr
áhrifamætti hennar.
Allir hafa þeir skoðanir á því
hvernig heimildamyndir eigi að
vera. Jón telur upp nokkur atriði
sem hefðu átt að vera í myndinni
að hans mati. Og hann byggir á
sinni skilgreiningu hvernig
heimildamyndir eigi „að sýna heild-
armyndina“. Kristján telur að góð
heimildamynd varpi ljósi á ólíkar
skoðanir.
Ég hef unnið lengi við gerð
heimildamynda og fullyrði að þre-
menningarnir eru að rugla
heimildakvikmyndum saman við
fræðslumyndir og sagnfræðirit.
Heimildamyndir eru sjálfstætt list-
form, kvikmyndir sem eru gerðar
út frá sjónarmiði höfunda.
Það sem þær eiga sameiginlegt
með fræðslu- og fréttamyndum er
að þær fjalla um raunverulega at-
burði. Þær falla ekki undir skáldað
efni eins og flestar bíómyndir.
Heimildamyndinni er ætlað að lýsa
ástandi eins og það kemur höf-
undum myndarinnar fyrir sjónir og
túlka það með myndmáli úr raun-
veruleikanum. Í heimildakvikmynd
þarf ekki að vera nein „heimild“,
þ.e. gömul kvikmynd, ljósmynd eða
skjal.
Það er ekki hlutverk eða ætlun
þeirra sem gerðu myndina
Draumalandið að draga fram allt
það sem gerðist í þessu máli. Það
er ekki mögulegt að búa til heild-
armynd málsins. Atburðirnir eru
ekki enn til lykta leiddir og það eru
uppi margar skoðanir á eðli og af-
leiðingum framkvæmdanna.
Í myndinni er ekki fjallað um
áhrif ofurfjárfestinganna á ástand
efnahagsmála eftir hrun eða
ástandið eins og það er á Aust-
fjörðum í dag. Sú vinna bíður sagn-
fræðinga og hagfræðinga: að draga
saman niðurstöður og skrifa
skýrslur.
Áróður er skilgreindur sem boð-
skapur um tiltekið málefni, ætlaður
til þess að fá menn til að sam-
þykkja skoðun áróðursmeistarans.
Hann þarf í sjálfu sér ekki að vera
neikvæður, það má reka áróður
gegn reykingum sem geta verið
lífshættulegar. Slíkur boðskapur er
ekki settur fram með skírskotun til
þeirrar sælu sem reykingar virðast
veita mörgum reykingamönnum,
þvert á móti þá er áherslan á lögð
á margsannaða skaðsemi reykinga.
Í heimildamyndinni Drauma-
landið er sett fram skoðun höfunda
á umdeildu máli. Augljóslega eru
þeir ekki hrifnir af því álæði sem
greip stjórnvöld og þeir birta
myndir sem sýna íslenska stjórn-
málamenn snúast kringum erlenda
álmenn, allir brosandi í austfirskri
sól. Þeir liggja ekki á skoðunum
sínum um eyðingu náttúru en birta
jafnframt skoðanir ráðamanna og
þeirra verðmætamat.
Með stimplinum „áróðursmynd“
reyna þremenningarnir að koma
því inn hjá fólki að myndin sé gerð
til að blekkja. Þeir nota orðið aug-
ljóslega í neikvæðri merkingu og
tefla fram sínum hugmyndum um
heimildamyndir til að undirstrika
niðurstöðuna.
Með þessum línum vil ég benda
þeim á að heimildamyndir eru fjöl-
breyttar að gerð, þær eru verk höf-
unda sem nýta þetta form til að tjá
sínar skoðanir og tilfinningar.
Heimildamyndir segja stundum
sögu einstaklinga, stundum sögu
heilla þjóða – það eru engin raun-
veruleg takmörk. Draumalandið er
góð heimildamynd.
Deilur um Draumalandið
Eftir Hjálmtý V.
Heiðdal »Ég hef unnið lengi
við gerð heimilda-
mynda og fullyrði að
þremenningarnir eru að
rugla heimildakvik-
myndum saman við
fræðslumyndir og sagn-
fræðirit.
Hjálmtýr V. Heiðdal
Höfundur er formaður Félags kvik-
myndagerðarmanna
@