Nýtt kvennablað - 01.01.1941, Qupperneq 6

2
NÝTT KVENNABLAi)
kaupstöðunum sífelldur órói og ókyrrð, svo að
margt, sem Jjarnið lærir og heyrir, festisl síður
í minni; ný og ný áhrif koma stöðugt og þurrka
hin fyrri út og má þau burtu.
Það er Jíka eins og að enginn megi vera að
því, að sinna börnunum í lvaupstöðunum, fram
yfir það, að veita þeim nauðsynlegustu þarfir,
sem sé föt og fæði. -— Enginn gefur sér tíma til
að spjalla við barnið og fræða það, eins og gerl
var áður á mörgum sveitaheimilum, og er von-
andi gert enn i dag.
En hvernig stendur á þessu? Eiga mæður í
kaupstöðum landsins, eða l. d. hér i Reylcjavík,
svona óskaplega annríkt, að þær liafi aldrei
tíma til að tala við börnin sín eða liugsa um
uppeldi þeirra? Geta þær ekki gert meira lil
þess að sjá svo um, að þegar forskóJaaldur
harnsins er á enda, ])á sé það l)úið að fá þann
nauðsynlega undirbúning, sem ])að þarf að Jiafa,
til þess að líennsla skólanna komi ]>vi að gagni,
og skólinn þurfi ekki að eyða löngum tima til
])ess að kenna því það, sem það átti að vera húið
að læra fyrir löngu?
Það er livorki eðlilegt né lieilbi-igt, að barn 7
ára gamalt, sem kemur í skóla, þekki ekki daga-
talið, kunni ekki nokkurt vers eða vísu og geti
varla gert grein fyrir, livað það lieitir fullu
nafni. En þetta og því um líkt á sér því miður
stundum stað.
Nú má samt enginn skilja orð mín svo, að ég
álíti, að öll börn, sem hefja skólagöngu sina
í kaupslöðunum, séu þannig vanrækt. Mér dett-
ur auðvilað ekki í hug að halda neinu sliku
fram. Það væri að kveða upp svipaðan sleggju-
dóm, og oft er varpað á skólana og þeirra störf.
Nei, sem betur fer eru margar undantekn-
ingar. Munurinn á því, hvernig börnin eru und-
ir skólanám sitt búin, er oft og einatt
miklu meiri en hæfileikamunurinn, sem
þó er vitaskuld oft mikill. Það getur verið geysi-
ólík aðstaða tveggja 7 ára barna, sem koma i
skólann, þótt hvorugt þekki slafina.
Sumir foreldrar hugsa vel um börn sín að
öllu leyti, og muðvitað eiga foreldrarnir við
margskonar örðugleika að slríða, engu síður
en kennararnir. Ég hefi t. d. ofl heyrt foreldra
kvarla yfir því, hversu málfar barnanna spilltist,
þegar þau stækkuðu og færu að umgangast
jafnaldra sína, í leikjum o. s. frv. Þá færu þau
að beygja orðin rangt og lærðu allskonar orð-
skrípi, og fengjust ekki lil að laga þetta, þótt
að því væri fundið. Þella er sjálfsagl alveg rétl.
En vanræktu börnin, sem lítið er skipt sér af
og lítið talað við á fyrstu árum bernskunnar,
eru alltof mörg, — og að því er eg lield óþarf-
lega mörg.
Eg hefi i'itað þessa grein í þeim tilgangi, að
leiða athygli mæðra i kaupstöðum — og nátl-
úrlega hvar sem er á landinu — að því, hve
ákaflega nauðsynlegur barninu þessi undirbún-
ingur er, einmitt livað móðurmálskennsluna
snertir.
Ég veit, að margar húsfreyjur, hæði við sjó og
í sveit, eru önnum kafnar og sjá varla út úr
störfum sínum —- en ég er ekki alveg viss um,
að það séu þessar sístarfandi konur, sem sízt
gefa sér tima lil að tala við hörnhi sín og minnst
fræða þau, — mér er nær að halda, að það sé
stundum hið gagnstæða.
Það má marga stund nota, ef viljann ekki
vantar, lil þess að tala við barn og veita því
ýmiskonar gagnlega fræðslu, og þarf ekki alll-
af að slölckva niður vinnu fýrir það. Eg minnist
]iess frá minni eigin hernsku -— ég geklc aldrei
i neinn barnaskóla — og móðir mín var alltaf
störfum hlaðin — en hún hafði samt nógan
tíma til að segja mér sögur, kenna mér bænir
og ljóð, gátur og þulur og margt fleira -—- auk
lesturs og skriftar, — þegar þar að kom. Og
ég hugsa, að störf hennar hafi ekkert unnizt
verr, þótt hún hefði mig stundum hjá sér og
segði mér sögu eða kenndi mér kvæði. Ég lield
einmitt að þetta liafi oft og tiðurn lélL henni
starl'ið og gert það skemmtilegra. — Auðvitað
þarf ])að ekki endilega að vera móðirin, sem
talar við harnið og fræðir það, þó að það sé of t-
asl eðlilegasl. Það getur líka verið faðirinn,
eldri systkini eða hver sem er á heimilinu, er
tekur sér fram um það. Ég liefi ofl rnunað eft-
ir því með þakklæti, er einn húsbóndi minn
kenndi mér utanbókar langt kvæði og golt, eftir
Grím Tliomsen, þegar ég var krakki. Hann var
Við járnsmíði úti í smiðju, og ég var látin blása
smiðjubelginn. Ég hugsa, að honum liafi gengið
smiðið vel, og smíðisgripirnir hafi ekkert verið
verr úr garði gerðir, þótt hann nolaði stundina
til þess jafnframt, að kenna barninu, sem var
að vinna með honum, ágælt kvæði eftir ágætt
skáld.
í kaupstöðunum er talsvert af konum, sem
hafa góðan tíma. Ég held, að vert væri fyrir þær
að athuga, hvort þær gætu t. d. ekki fækkað
stundunum, sem þær sitja í hárgreiðslustofum,
eða við spila- og kaffihorðið, og fórnað einhverri