Organistablaðið - 01.07.1977, Side 11

alvarleg tónlist gat þróast, var sjaldan tækifæri til að rækta og
styðja hæfileikana hjá hinum einstöku hæfileikamönnum.
Til að byrja með voru ungir og upprennandi hæfileikamenn
sendir til Evrópu til að læra að semja tónlist og spila á siðmenningar-
vísu. Efnaðir listfrömuðir álitu evrópustimpil einu trygginguna fyrir
menningarlegum gæðum~). Nýlærðir ungir menn, sem komu frá
enskum, þýskum eða frönskum skólum lögðu sig fram við að semja
góða enska, þýska og franska tónlist. Þetta kemur greinilega fram
í verkum fyrstu tónskáldanna sem fædd eru í Ameríku: Francis
Hopkinson (1737—1791), William Billings (1746—1800) og Lo-
tvell Mason (1792—1872. Mason er höfundur laganna „Starfa því
nóttin nálgast“ (S. E. og P. I. 178) og „Hærra minn Guð til þín“
(S. E. og P. í. 84). í raun og veru var það evróputónlistarmenn-
ing, hljóðfæri og viðfangsefni, sem voru aðlöguð amerískri þjóð-
félagsgerð. Þetta var auðvitað ekki fullnægjandi, því að samhengið
vantaði milli evrópumenningar og amerískrar þjóðfélagsgerðar. —
Ameríka var nýtt land, þjóðin atorkusöm, elskaði föðurland sitt og
var stolt af frelsi sínu og stjórnmálalegum, hernaðarlegum og efna-
hagslegum árangri landsins.
Um miðja 19. öld fóru nokkur tónskáld að krefjast lausnar
undan þessum áhrifum frá Evrópu, þeir hvöttu til að „strike out
into untrodden realms, guided only by nature and their own in-
spirations“:i) (að finna sinn eigin stíl og semja skv. amerískum
hugsanagangi og eigin innblæstri), en það virtist engin breyting
verða þar á fyrr en í lok 19. aldar. Um það levti var Antonín
Ðvorák í heimsókn í Ameríku, ákafur áhugamaður á Negro Spiri-
tuals og söngvum Stephens Fosters, og hann eggjaði til að taka
„þjóðlega" stefnu í tónlistinni, byggða á því að nota sönglög Negr-
anna og Indíánanna. En þá vantaði tónskáldin bæði hæfileika og
jrjóðfélagslegan stuðning til þessa. Þau fáu tónskáld, sem á þeim
tíma gátu sarnið ^stór tónverk, höfðu lært í Evrópu og áhugi þeirra
var einskorðaður við að semja meira af tónlist sem líktist evrópu-
tónlistinni4). Fyrsta ameríska tónskáldið, sem verulega hvað að og
setti þjóðlegan svip á ameríska tónlist var frá Nýja-Englandi. Það
var Charles Ives (1874—1954). En af því að hann notaði tóna-
litet, hljómfræðileg og rytmisk sambönd sem urðu ekki algeng
fyrr en löngu seinna, gefur hans tónlist ekki rétta mynd af því
ORGA NISTAB LAÐIÐ 11