Ísfirðingur - 15.12.1961, Qupperneq 10

10
ISFIRÐINGUR
að sitthvað, sem greinarhöfundur
hafði sagt blaðamanni, stóð engan
veginn heima. Greinin virtist
skrifuð til að skeyta skapi sínu,
en höfundi sennilega ekki meira en
svo sjálfrátt, eins og oft vill verða
um drykkfellda menn, sem reyna
að halda í sjálfsálit og sjálfs-
ánægju með því að trúa illu um
aðra og ímynda sér að eigið gæfu-
leysi sé annarra sök.
Feimnismál margra lesenda.
LESENDUR BLAÐA eru stund-
um vandlætingasamir, sérstaklega
virtist mér að ýmsum þeirra væru
áfengismálin feimnismál. Þeir
þoldu ekki að skýrt væri frá því,
að áfengi ætti þátt í slysum og
ógæfu.
Það bar einu sinni við að starfs-
maður prentsmiðju þeirrar, sem
prentaði Tímann, var ásamt fleiru
fólki á heimleið seint um kvöld.
Hann var að koma af þjóðhátíðar-
fagnaði 17. júní. Þetta fólk gekk
um götu þar sem reyk lagði út úr
liúsi. Þar reyndist ölvaður maður
að hafa sofnað út frá logandi
vindlingi, sem hann hafði lagt á
bólstraðan stól. Stóllinn var mjög
tekinn að sviðna og maðurinn svaf
fast. En hér kom hjálp i tæka tíð
og manni og húsi var bjargað.
Starfsmaður prentsmiðjunnar
siagði mér þessa sögu. Hún riíjaði
upp fyrir mér sitthvað henni skylt.
Út frá því skrifaði ég litla hug-
leiðingu um það hve misjafnlega
menn héldu þjóðhátíð og gerðu
sér glaðan dag. Jafnframt var tal-
að um íkveikjuna og hættuna.
Þetta þótti óviðeigandi iað ræða
í blaði. Það var hringt til ritstjór-
ans til að láta í ljós vanþóknun á
svona skrifum. Þá var þetta raun-
ar sett í samband við mannslát
þar sem mætur menntamaður
kafnaði drukkinn í reyk úr legu-
bekk sínum. En það var talið
hneyslanlegt að minnast á dánar-
orsökina. Þetta mannslát átti víst
að nægja til þess, að ekki mætti
minnast á eldhættu, slysahættu og
lífshættu laif reykingum ölvaðra
manna.
Ég kann fleiri sögur um þetta
efni, þó að ekki verði minnst á
þær hér. Ef til vill er þetta eðli-
legt viðhorf. Þeir, sem mæla á-
fengisnautn bót, eru viðkvæmir
fyrir svona hlutum. Það er eins
og það snerti samvizku þeirra með
nokkrum sárindum. Annars er ef
til vill réttast að láta sálfræðileg-
ar skýringar eiga sig en láta sér
nægja að segja frá staðreyndum.
Það getur þá hver skýrt þær eins
og hann telur réttast. Hinsvegar
er vandi að sjá eðlileg rök fyrir
því, að ekki megi skýra rétt frá
raunverulegum orsökum slysa og
ófarnaðar. Fyrsta spor til slysa-
varna er þó alltaf að vita hvað
veldur slysunum.
Pólitískar freistingar.
HÉR HEFUR EKKI ENN verið
minnst á hinar pólitísku freisting-
ar sem mæta blaðamönnum oft.
Blöðin eru flokksblöð. Dagblöðum
verður ekki haldið úti nema út-
breiðsla þeirra og tilvera byggist
á samtökum og stuðningi ein-
hverra hópa.
Flokksblöð hafa eðlilega það
hlutverk að vera málsvarar flokka
sinna. Við því er í sjálfu sér ekk-
ert að segjia þó að þau séu sækj-
endur og verjendur og fylli þannig
hvort annars frásögn. Enginn
dómari kveður upp dóm fyrr en
hann hefur hlýtt á sókn og vöm í
máli. Því skulum við ekki kippa
okkur upp við það þó að hlýða
þurfi beggja málflutningi.
Stundum hafa menn freistast
til að leita pólitísks ávinnings á
vafasiaman hátt. Ég mun hér að
lokum nefna tvö dæmi því til skýr-
ingar. Það er ekki gert í ádeilu-
skyni enda meira en áratugur lið-
in síðan þau áttu sér stað. Hér er
ekki um nein stórmál að ræða,
heldur atvik, sem allir hafa gleymt
nema þeir, sem nániastir vom. Ein-
mitt 'þess vegna em þetta dæmi
um það hvernig stundum er reynt
að blása smámuni út.
Þegar smygl er gert að
Iandráðum.
SUMARIÐ 1948 urðu tollverðir í
Reykjavík þess vísir að tveir skip-
verjar á vömflutningaskipi höfðu
meðferðis stálþráðstæki, sem þeir
reyndu að smygla í land. í tilefni
af því urðu næsta óvenjuleg blaða-
skrif. Um þau sagði Tíminn svo
20. júlí:
„Jafnframt þessu gerast þau
tíðindi að tveir skipsmenn á flutn-
ingaskipinu eiga í útistöðum við
tollverði. Tollverðirnir eru aðeins
tveir um borð og skipsmenn láta
dólgslega og sýna mótþróa. Þeir
verða uppvísir að því, að hafa
reynt að koma nylonsokkum,
vindlingum og stálþráðartæki í
land. Auk þess er sennilegt, að þeir
hafi kastað böggli í sjóinn.
Hér var nú önnur ógnarsagan á
ferðinni. Það var svo sem auðséð
hvað þetta var. Þetta vom sendi-
menn Stalíns, sem áttu að koma
upp fullkomnu njósnakerfi hér á
landi. Að sönnu hefur aldrei verið
skýrt ýtarlega hvernig þeir gætu
notað stálþráðartækin í því skyni,
enda ef til vill bezt að láta hæfi-
lega dularfulla leynd hjúpa það
mál.“
Þessari endursögn Tímans var
ekki tekið þegjandi. Það hefði líka
verið uppgjöf úr því sem komið
var. Svörin byggðust á því, að
þama hefðu kommúnistar verið að
verki. Svo var því bætt við að
Tíminn vildi ekki að á þetta mál
væri minnst. Svo var það búið til
að Hermann Jónasson hefði skrif-
að þau orð, sem hér voru tekin
upp, og síðan spurt hvað Her-
manni Jónassyni gengi til að vaða
fram á ritvöllinn til vamar ein-
hverjum kommúnista?
Ég kann ekki réttari svör við
þessu en er að finna í Tímanum
5. ágúst 1948, en þar með lauk
blaðaskrifum um þetta mál. Þar
segir svo:
„Blaðið hefur í þessu máli
heimskast til að ráðast á tvo nafn-
greinda menn og reynt að gera þá
tortryggilega sem handbendi
kommúnista til að fullkomna
njósnakerfi Rússa og teygja það
hingað til lands. Þetta eru þungar
sakir, og ábyrgðarhlutur að bera
slíkt á menn, sem eru saklausir iaf
því, þó að þeir standi höllum fæti
af því að þeir hafa lent í smygl-
máli.
Blaðið virðist hafa hugsað sem
svo: Hér skal ég að vinna. Hér er
ekki hvítt að velkja. Þessum
mönnum fórnum við til að koma
kommúnistum í bölvun.“-----------
„Hitt er aðalatriðið hvort blaðið
heldur því fram, að það eigi að
vera leyfilegt að bera menn röng-
um sökum meðan þeir aðhyllast
vissar stjómmálaskoðanir. Þykir
biaðinu það vítavert, að Tíminn
vill ekki taka þátt í því, að bera
Ijúgvitni og vekja æsingar gegn
pólitískum andstæðingi.“
Enda þótt hér sé notaður hinn
hispurslausi stíll sem tíðkast í
daglegri baráttu blaðanna um
dægurmálin, hygg ég að af þessari
dæmisögu megi nokkuð læra um
pólitískar freistingar, sem blaða-
menn ættu að standast.
Þegar forsaetisráðherrann var
sleginn með vasaklút.
ÞRÍTUGASTI MARZ 1949 er
frægur dagur í þingsögu íslend-
inga vegna óspektia þeirra sem þá
urðu á Austurvelii þegar sam-
þykkt var þátttaka Islands í At-
lantshafsbandalaginu. Þann dag
var margur í uppnámi. Andstæð-
ingar Atlantshafsbandalagsins
höfðu efnt til útifundar eftir há-
degi. Það mun hafa verið ætlun
þeirra að sá fundur yrði vakning-
arsamkoma og síðan yrði söfnuð-
inum beint lað Alþingishúsinu til
að krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu
um þátttöku Islands í bandalaginu.
Þessu var hinsvegar mætt með
því, að takmarka umræður á þing-
fundi svo að afgreiðslu málsins
yrði lokið áður en fundurinn yrði
búinn, enda var öllum ræðuhöldum
á útifundinum sleppt, svo að menn
næðu til Alþingishússins í tæka
tíð.
Þegar Jón Pálmason forseti
sameinaðs þings lýsti því yfir úr
forsetastóli í fundarbyrjun um
Framald á 14. síðu.
OSTA OG SMJORSALAN S.F