SunnudagsMogginn - 27.06.2010, Qupperneq 30

30 27. júní 2010
V
efurinn er öflugur keppinautur prent-
miðla, dagblaða, tímarita og bóka sem
annarra. Fyrir því finna útgefendur. Og
vefurinn fetar sig einnig sífellt nær
prentmiðlinum. Því má nú fá bækur „halaðar“
niður á létt og læsileg spjöld á augabragði. Papp-
írsmarkaðurinn er ekki ósnortinn. Og þær myllur
hans sem óhagkvæmastar eru lokast nú ein af öðr-
um. Kannski geta menn loks hætt að hafa áhyggjur
af því að skógar séu á undanhaldi í heiminum. Það
ætti að gleðja umhverfissinna, þótt þeir geti ekki
þakkað sér „árangurinn“.
Breytir tæknin öllu - eða bara sumu?
Þegar sjónvarp varð til fyrir fáeinum áratugum
þóttust spakir sjá að kvikmyndahús myndu óðara
leggjast af. Það varð ekki en eigendur þeirra urðu
að laga sig að breyttum markaði og það tókst þeim.
Kvikmyndahús blómstra enn. Þegar myndspól-
urnar og síðan hinir nettu diskar, sem enn eru í
þróun, komu til sögu tjáðu spakir sig enn og sögðu
að nú væri sjónvarpið á útleið. Nú myndu menn
búa sér til eigin dagskrá án utanaðkomandi af-
skipta. Vissulega fylgdu þessum nýju tækniund-
rum breytingar, en útsendingar sjónvarps standa
enn föstum fótum.
Hvað með lífslíkur prentmiðla?
Með sama hætti er enn of fljótt að afskrifa prent-
miðlana, þótt þeir verði að laga sig að flókinni
stöðu, og þeir eru byrjaðir að feta þá slóð, en þurfa
hugsanlega að hraða för sinni nokkuð. Gömul
tímarit virðast ætla að lifa veðurham vefsins af sér
og ný hafa haslað sér völl. Þau eru öll að nokkru
sérhæfð. Lúta þau gjarnan öflugri ritstjórn og laða
til sín áhugaverða höfunda. Af handahófi má nefna
svo ólík tímarit erlend sem Der Spiegel hið þýska
og Spectator hið enska, sem birst hefur vikulega
síðan 1828. Bæði tímaritin hafa reyndar vefþjón-
ustu við hlið hinnar prentuðu útgáfu. Bæði ritin
koma út í viku hverri upplýsandi og fróðleg og
Spectator þar að auki leiftrandi skemmtilegt. Það
þýska liggjandi vinstra megin við miðju stjórnmála
heimalandsins en hitt hinum megin miðjunnar.
Hvorugt er þó hreinlínurit og Spectator reyndar
með ólíkindatól innanborðs, og þau mörg litrík og
neistandi.
Íslenski markaðurinn
Íslenski markaðurinn er smár en hann hefur þó átt
sín tímarit og sérrit og sum hafa staðið af sér alla
storma, og eiga virðulegan sess í þjóðarsögunni.
Ekki þarf að rifja upp nöfn þeirra og ágæti hér. Svo
eru önnur, sem kannski hafa ekki mikla útbreiðslu
en gleðja lesendur sína og miðla efni og fróðleik,
sem illt væri að glata. Þannig hefur Páll Skúlason
gefið út af þrautseigju tímarit sitt Skjöld, sem er
öðruvísi en önnur rit, en tekst undantekningar-
laust að læða fyrir augu lesenda sinna efni sem þeir
ættu annars ekki kost á. Tímaritið Þjóðmál er ann-
arrar gerðar eins og nafnið gefur til kynna. Það er
nú á sínum 6. árgangi og hefur hvergi slegið af
metnaðarfullri ritstjórn um fróðlegt og íhugunar-
vert efni. Málefnalegur þungi þess liggur hægra
megin við miðjuna, sem er huggunarríkt, en al-
kunn er þrálát slagsíða skrafandi og skrifandi
stétta á hina hliðina. Í nýjasta hefti Þjóðmála
kennir margra grasa og efnið kemur úr ólíkum
áttum. En tímaritið heldur þræði eins og jafnan.
Björn Bjarnason skrifar beittan pistil um verkefni
Sjálfstæðisflokksins á meðan Atli Harðarson
kynnir nokkra þætti í hugsun og verkum Karls
Poppers með skýrum hætti í knöppum texta. Vil-
hjálmur Eyþórsson loftar um þá spurningu hvort
refsa beri vinstrimönnum. Þar er ekki farið eins og
köttur í kringum heitan graut. Höfundur veltir
upp þeirri staðreynd að opinber stuðningur við
ógnarstefnur kommúnista, sem kostuðu milljóna
tugi lífið og kynslóð af kynslóð vonleysi og eymd,
er litinn allt öðrum augum en stuðningur við nas-
ista, sem ríktu í Þýskalandi með öllum sínum við-
bjóði í hálfan annan áratug. Það er öðru hvoru
verið að rifja upp að núverandi bankastjóri Seðla-
bankans leit á sig sem Trotskíista og lét hafa eftir
sér stórkarlalegar yfirlýsingar um borgarastéttina
á meðan núverandi aðstoðarseðlabankastjóri leit á
sig sem maóista. Þetta virðist í blaðaumfjöllun
vera merki um litríkan feril. En hefðu þeir góðu
menn á sama aldursskeiði, fullþroskaðir menn,
klæðst nasistabúningi og heilsað hvor öðrum með
hitlerskveðju, hvað þá? Hefði það þótt enn litrík-
ara eða hvað? (Og auðvitað er það obbólítið litríkt
að nú vilji gamla trotskíistinn endilega hafa tíföld
verkamannalaun). Hvernig halda menn að þeir
Baldur og Konni, umræðuspekingar, sem kunna
sér ekki hóf í stórudómum, þegar menn sem þeim
er uppsigað við eiga í hlut, hefðu látið ef brúni lit-
urinn hefði birst í Seðlabankanum en ekki sá
rauði?
Vilhjálmur Eyþórsson segir í Þjóðmálum:
„Skiptir sagan máli? Skiptir fortíðin yfirleitt máli?
Á ekki að strika alveg yfir hana og byrja upp á
nýtt? Skiptir sú blákalda staðreynd máli að ýmsir
þeirra sem nú fara með æðstu völd og embætti í
landinu voru þar til fyrir fáeinum árum ákafir
stuðnings- og jámenn einhverrar algerustu og
miskunnarlausustu kúgunar líkama og sálar sem
dæmi eru um í gjörvallri mannkynssögunni, þar á
meðal félagar í sérstökum „vináttufélögum“ við
blóði drifnar harðstjórnir?“ Höfundurinn tekur
svo fram að þennan stuðning sé þrátt fyrir allt
hægt að skilja og jafnvel fyrirgefa. En hann setur
sinn fyrirvara við hvort einnig sé hægt að gleyma
honum.
Glundroði í stjórnsýslunni
Enn er í Þjóðmálum grein eftir Björn Jón Bragason
sem gerir grein fyrir aðdragandanum að falli
Straums-Burðaráss. Sú lýsing er ekki burðug fyrir
íslenska stjórnsýslu og ekki ólíklegt að það kunni
að hafa eftirköst. Minnihlutaríkisstjórn Jóhönnu
Sigurðardóttur hafði að sögn greinarhöfundar
tekist að lama Seðlabanka Íslands á viðkvæmasta
tíma vegna pólitískrar hefndarþarfar og skilið
hann eftir í höndunum á lánsmanni frá syst-
urflokki Samfylkingarinnar í Noregi. Sá þekkti
Fjörugar samræður í að-
stöðunni fyrir sjósunds-
menn á Seltjarnarnesi.
Reykjavíkurbréf 26.06.10
Ekki allt sem sýnist á umbrota