SunnudagsMogginn - 27.06.2010, Síða 32

32 27. júní 2010
É
g skil ekki hvers vegna þú vilt tala við mig. Það
er eins og að fara í geitarhús að leita ullar,“ segir
Jakobína B. Jónasdóttir þegar ég ámálga viðtal
við hana í tengslum við átakið „Til fyr-
irmyndar“. Með átakinu, sem er tileinkað Vigdísi Finn-
bogadóttur og íslensku þjóðinni, eru landsmenn hvattir
til að gefa sér tíma til að staldra við og huga að því sem vel
er gert, jafnt stóru sem smáu. Jakobína er ein af hvunn-
dagshetjum þessarar þjóðar, 83 ára húsfreyja á Hvann-
eyri og átta barna móðir sem man svo sannarlega tímana
tvenna.
Jakobína fellst á viðtalið og síðar um daginn stöndum
við Ragnar Axelsson ljósmyndari á pallinum hjá henni í
glampandi sól og steikjandi hita. Man satt best að segja
ekki eftir að hafa upplifað annan eins hita á Íslandi.
„Blessaður vertu, það þýðir ekkert að líta á mælinn, hann
er löngu sprunginn,“ segir Jakobína. Úti á flötinni er
bóndi hennar, Trausti Eyjólfsson, með garðslönguna á
lofti – að forða grasinu frá bráðum bana. Talandi um un-
aðsreiti.
Hann heilsar okkur kumpánlega. „Þú ert eins og Clark
Gable,“ segir Raxi en Trausti kippir sér ekki upp við gull-
hamrana.
Ritgerð dótturdótturinnar
„Ég hef ekki hugmynd um hvernig ég fléttast inn í þetta
átak,“ byrjar Jakobína, „en hef dótturdóttur mína, Helgu
Björk Jósefsdóttur grunaða. Hún er að læra ferða-
málafræði og var að ljúka við ritgerð sem er víst meira og
minna um mig.“
– Ertu búin að sjá ritgerðina?
„Nei, nei, nei. Ég er bara venjuleg sveitakona sem hef
ekki afrekað neitt sérstakt um dagana.“
Jæja, látum það vera.
Jakobína fæddist á Húsavík 26. mars 1927 en ólst upp á
Grænavatni í Mývatnssveit. Trausta, sem er úr Vest-
mannaeyjum, kynntist hún gegnum hið góðkunna
æskulýðstímarit Æskuna. Þau gerðust pennavinir. „Það
var raunar algjör tilviljun að við Trausti byrjuðum að
skrifast á. Vinkona mín átti upphaflega að vera penna-
vinkona hans en vildi hann ekki þar sem hann var einu
ári yngri en við. Sagði að strákar þroskuðust svo seint.
Mér var alveg sama um aldursmuninn og tók því við
honum. Hér erum við enn, meira en sextíu árum síðar.“
Trausti heyrir á mál okkar og viðurkennir að sér hafi
strax litist vel á Jakobínu. „Hún skrifaði svo vel.“
Jakobína hlær að þessari minningu en staðfestir að hún
hafi lengi haft yndi af skrifum. „Ég hef alltaf verið svolítið
skáldmælt. Ég er svo sem engin kvæðamanneskja en get
stílað sæmilega. Vildi helst ekkert annað gera í skóla.“
Þekkti hann strax
Hún var sautján ára þegar þau Trausti hittust fyrst. „Ég
var að vinna í Reykjavík á þessum tíma og átti von á hon-
um. Ég hafði aldrei séð ljósmynd af Trausta, það voru
bara teikningar í Æskunni, en þekkti hann strax þegar
hann kom á gluggann hjá mér.“
– Og stóð hann undir væntingum?
„Hvað heldurðu? Ég hafði aldrei áður hitt mann með
brún augu. Síðan höfum við baslað saman og eiginlega
ekkert annað komið til greina.“
Hún segir pennavinskapinn hafa lagt traustan grunn
að sambandinu. „Það er hægt að segja svo margt í bréfum
sem maður segir ekki í orðum.“
Jakobína og Trausti gengu í heilagt hjónaband árið
1949. Þau unnu á þeim tíma bæði í Gunnarsholti, hann í
fjósinu en hún í eldhúsinu, en vildu gifta sig í Reykjavík.
Það var hávetur og þau komust við illan leik til borg-
arinnar vegna ófærðar, vígslan dróst meira að segja um
einn dag. Heimferðin var ekki síður söguleg. Þau komust
klakklaust til Hellu, þar sem Jakobína vildi eyða nóttinni.
Trausti tók það hins vegar ekki í mál vegna þess að hann
þurfti að mæta í fjós morguninn eftir. „Hann hefur alltaf
verið svo samviskusamur, þessi elska.“ Þau héldu því
áfram sem leið lá upp í Gunnarsholt en pikkfestu bílinn í
skafli. Brúðhjónin komust hvorki lönd né strönd, það var
blindbylur úti og þau áttu ekki annarra kosta völ en að
verja nóttinni í bílnum. „Þetta var brúðkaupsferðin og
aldrei farin önnur,“ segir Jakobína og hlær. „Eftir á að
hyggja var þetta samt bara skemmtilegt ævintýri. Það fór
heldur ekkert illa um okkur, við vorum vel nestuð og
gátum ræst bílinn annað slagið þannig okkur varð aldrei
kalt. Síðan höfðum við hvort annað.“
Morguninn eftir gengu þau síðasta spölinn upp í
Gunnarsholt. „Trausti fór í fjós en ég í rúmið – ör-
magna.“
Mjólkin eins og lopi
Ungu hjónin hófu sinn búskap á Rangárvöllum en eftir að
pólitíkin lék þau grátt héldu þau til Vestmannaeyja, þar
sem þau bjuggu næsta áratuginn. Jakobínu er minn-
isstætt að ómögulegt var að fá almennilega mjólk í Eyjum
á þessum árum. Mjólkin kom frá Stokkseyri og gekk ekki
niður úr vaskinum daginn eftir. „Hún var eins og lopi.“
Fyrir vikið var ekki um annað að ræða en festa kaupa á
kú og litlu býli. Trausti vann sem sendibílstjóri hjá Kaup-
félaginu en þegar hann handleggsbrotnaði kom það um
tíma í hlut Jakobínu að aka mjólkinni á morgnana til við-
skiptavina þeirra – á traktor. „Vinkona mín varð voða-
lega hneyksluð á þessu, sagðist fyrr mundu saga af sér
handlegginn en að láta sjá sig á traktor. Sjálfri var mér al-
veg sama.“
Í upphafi sjöunda áratugarins fluttu Jakobína og
Trausti upp á land, nánar tiltekið í Austur-Skaftafells-
sýslu. Nú voru kýrnar orðnar tvær og slógust þær í för
með fjölskyldunni um borð í Herjólf. „Við mjólkuðum
þær á leiðinni og kokkurinn varð voðalega glaður að fá
ylvolgan broddinn.“
Þau festu kaup á gömlu býli og bjuggu þar næsta ára-
tuginn. Þá sneru þau aftur til Eyja. „Helsta ástæðan var sú
að það vantaði vinnu fyrir börnin á sumrin. Það varð að
brasa þetta einhvern veginn.“
Hrifinn af kvenfólki
Sem fyrr segir eru börn Jakobínu og Trausta átta talsins,
fimm stúlkur og þrír drengir. Barnabörnin eru orðin tutt-
ugu og sjö, þar af tuttugu stúlkur. Jakobína gerir bónda
Jakobína hefur verið gift
Trausta Eyjólfssyni í 61
ár. „Það tekur því ekki
að breyta því úr þessu,“
segir hún kímin.
Lífið er ekki
alltaf eins
og rjómi
úr skilvindu
Þegar á reynir er hvunndagshetjan oft hin raun-
verulega hetja. Þess vegna hafa aðstandendur
átaksins „Til fyrirmyndar“ valið að beina sjónum
að Jakobínu B. Jónasdóttur, átta barna móður á
Hvanneyri og fremsta kleinubakara landsins.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is