Morgunblaðið - 05.01.2010, Síða 4

4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. JANÚAR 2010
fyrst og fremst ódýr
kr.
kg489
ÍM kjúkling
abitar
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
Talsverð samskipti voru milli verkalýðshreyfingar-
innar á Íslandi og Kommúnistaflokksins í A-
Þýskalandi bæði fyrir og eftir að herir Varsjár-
bandalagsins réðust inn í Tékkóslóvakíu 1968.
Framsóknarflokkurinn átti einnig töluverð sam-
skipti við Bændaflokkinn í A-Þýskalandi. Þá þáðu
frammámenn í öllum flokkum boð um að taka þátt í
Eystrasaltsviku sem voru eins konar skemmtiferð-
ir á vegum austurblokkarinnar.
Þetta kemur fram í skjölum sem Kjartan Ólafs-
son, fyrrverandi ritstjóri og alþingismaður Alþýðu-
bandalagsins, aflaði í Berlín, en hann hefur afhent
þau Þjóðskjalasafninu. Skjölin voru gerð opinber
núna um áramótin.
Kjartan sagði að þessi skjöl væru ekki bara um
formleg samskipti a-þýska kommúnistaflokksins
við Sósíalistaflokk Íslands. „Ég leitaðist við að fá í
hendur allt sem var til um samskipti valdaflokksins
í A-Berlín við íslenska flokka og eftir atvikum fé-
lagasamtök og einstaklinga.“
Töluverð samskipti við Framsóknarflokk
Þó að a-þýski kommúnistaflokkurinn hafi stjórn-
að öllu í A-Þýskalandi þá voru þar einnig „starf-
andi“ fleiri flokkar. Þetta voru gerviflokkar sem
störfuðu í skjóli kommúnistaflokksins. Einn þess-
ara gerviflokka var Bændaflokkurinn, en hann átti
í talsverðum samskiptum við Framsóknarflokkinn.
Kjartan sagði að það hefði komið sér á óvart hvað
samskipti Framsóknarflokksins við þennan a-
þýska flokk voru mikil. Framsóknarmenn sendu
t.d. fulltrúa sinn á flokksþing Bændaflokksins í A-
Berlín.
„Íslensku verkalýðsfélögin voru einnig á kafi í
þessu, líka eftir að Alþýðubandalagið hafði markað
þá stefnu að hafa engin flokksleg samskipti við
valdaflokka þeirra ríkja sem höfðu tekið þátt í inn-
rásinni í Tékkóslóvakíu 1968. Þeirri stefnu var
aldrei haggað af okkar hálfu, en þetta náði auðvitað
aðeins til flokkslegra samskipta. Við gátum ekki
sett bann á einhverja einstaka menn sem voru í
flokknum, að ég ekki tali um verkalýðsfélögin.“
Fyrir 1968 voru haldnar svokallaðar Eystra-
saltsvikur með boðsgestum frá Skandinavíu og ná-
lægum löndum. Bandaríkjamenn buðu á sama tíma
fólki heim til sín. Þetta voru skemmtiferðir en jafn-
framt hugsaðar til að kaupa sér velvild þeirra sem
þáðu ferðina. Sósíalistaflokkurinn sendi menn á
Eystrasaltsvikuna, en Alþýðubandalagið gerði það
ekki. Kjartan sagði að einstakir félagsmenn í Al-
þýðubandalaginu hefðu hins vegar þegið boð um
þessar skemmtiferðir eftir 1968. Hann sagðist
sjálfur hafa verið óánægður með þetta á sínum
tíma. „Í hópi þeirra sem eru að mæta á fundi og
ráðstefnur í kringum þessa Eystrasaltsviku voru
líka menn úr Sjálfstæðisflokknum og Alþýðu-
flokknum, að ég tali nú ekki um Framsókn-
arflokknum.“
Kjartan sagðist ekki vilja nefna nein nöfn í þessu
sambandi en þarna hefðu t.d. mætt einn þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks og forystumaður í verkalýðs-
armi Sjálfstæðisflokksins. Mikill meirihluti gest-
anna hefði þó verið af vinstrikanti stjórnmálanna.
Íslenskir námsmenn stunduðu nám í A-Berlín á
árunum 1954-1968, m.a. fyrir milligöngu Sósíal-
istaflokksins. Kjartan sagði að í skjölunum kæmi
einnig fram Alþýðusamband Íslands hefði átt
frumkvæði að því að senda menn til náms í Berlín.
„Bæði sovéski kommúnistaflokkurinn og valda-
flokkurinn í A-Berlín voru með margvíslega við-
leitni til að fá Alþýðubandalagið til að taka upp
samskipti með svipuðum hætti og var hjá Sósíal-
istaflokknum. Í þessum skjölum sér maður ým-
islegt fróðlegt um þessar tilraunir.“
Samskipti við verkalýðs-
félög héldu áfram eftir 1968
Skjöl sem Kjartan Ólafsson safnaði í Berlín opnuð almenningi á Þjóðskjalasafni
Alþingi Kjartan Ólafsson (til vinstri á myndinni) sat á þingi 1978-79. Með honum á myndinni eru þing-
mennirnir Jón Helgason og Pálmi Jónsson. Kjartan var lengi ritstjóri Þjóðviljans.
Kjartan Ólafsson var framkvæmdastjóri
Sósíalistaflokksins á árunum 1962-1968.
Flokkurinn var í beinum samskiptum við
kommúnistaflokkana í Þýskalandi og Sovétríkj-
unum. Sósíalistaflokkurinn var lagður niður
árið 1968 þegar Alþýðubandlagið var gert að
formlegum stjórnmálaflokki. Sama ár réðust
ríki Varsjárbandalagsins inn í Tékkóslóvakíu.
Alþýðubandalagið tók þá ákvörðun um að slíta
öll tengsl við kommúnistaflokkana í A-Evrópu.
Kjartan sagðist vita að samskipti íslenskra
vinstrimanna hefðu verið mest við komm-
únistaflokkanna í Þýskalandi og Moskvu. Hann
sagðist vita að „feitustu bitana væri líklega að
fá í Moskvu“. Þar hefðu sagnfræðingar leitað
að gögnum í skjalasöfnum og kannski ekki að
vænta að margt merkilegt væri þar ófundið.
Kjartan fór til Berlínar haustið 2008 og
safnaði þá tæplega 500 skjölum sem hann
hefur afhent Þjóðskjalasafninu í rafrænu
formi. Til viðbótar eru nokkur skjöl á pappír.
Í samningi sem Kjartan gerði við Þjóð-
skjalasafn kemur fram að starfsmönnum
safnsins ber að benda þeim sem vilja skoða
skjölin á önnur skjöl sem til eru í safninu um
samskipti við þýska kommúnistaflokkinn.
Afhenti Þjóðskjalasafni um 500 skjöl á rafrænu formi
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
ÞRÍR bátar fá leyfi til veiða á sæbjúgum á aðal veiði-
svæðinu, við vestan- og norðvestanvert landið. Útgerðar-
maður skipsins sem lengst hefur stundað þessar veiðar
og fundið flest miðin, óttast að sóknin verði of mikil og
ekki verði nægur afli til að halda vinnslu allt árið.
Einn bátur hefur stundað veiðar í nokkur ár og haft
leyfi til veiða fyrir mestöllu landinu, samkvæmt tilrauna-
veiðileyfi. Allra síðustu árin hefur ásóknin aukist og nú
er samkeppni um bestu veiðisvæðin.
Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið hefur gefið
út sérstaka reglugerð um þessar veiðar. Þar er landinu
skipt í þrjú veiðisvæði. Svæði A nær frá Reykjanesvita
norður fyrir Vestfirði og að Skagatá, svæði B nær þaðan
og að Glettinganesi á Austfjörðum og svæði C er fyrir
suðurhluta Austfjarða og Suðurlandi.
Einungis skal gefa út þrjú veiðileyfi á hverju veiði-
svæði.
Búast má við að ásókn verði aðallega í þau þrjú leyfi
sem gefin verða út fyrir svæði A. Þar eru flest þau veiði-
svæði sem fundist hafa. Skipstjórinn á Hannesi Andrés-
syni SH frá Grundarfirði hefur fundið flest svæðin og
stundað veiðarnar lengst.
Reykkofinn Grundarfirði ehf. gerir skipið út og vinn-
ur aflann og selur á Asíumarkaði. Kári Pétur Ólafsson
framkvæmdastjóri segir að veiðisvæðin séu á litlum af-
mörkuðum blettum. Full glannalegt sé að leyfa þremur
bátum að sækja á þau. Hann óttast að aflinn nægi ekki
fyrir þessa þrjá báta og því verði ekki hægt að keyra
vinnsluna í Grundarfirði allt árið.
Fiskistofa hefur auglýst eftir umsóknum um veiðileyfi
samkvæmt reglugerðinni en núverandi tilraunaveiði-
leyfi falla úr gildi þegar nýju reglurnar koma til fram-
kvæmda.
Við úthlutun veiðisvæða eiga þau skip að hafa forgang
sem mest hafa stundað sæbjúgnaveiðar síðustu þrjú árin.
Óttast of mikla sókn
Afurðir Þurrkuð sæbjúgu tilbúin til útflutnings.
Þrír bátar fá leyfi til að veiða sæbjúgu á hverju veiðisvæði
SLITASTJÓRN Kaupþings reikn-
ar með að á bilinu 27 til 29 þúsund
kröfur hafi borist í þrotabú bank-
ans, frá alls 111 löndum. Þetta
kemur fram í fréttatilkynningu
sem send var út gær. Frestur til
að lýsa kröfum í þrotabúið rann út
30. desember síðastliðinn. Starfs-
menn slitastjórnar munu vinna að
skráningu á öllum kröfum sem
bárust þar til kröfuskráin er
reiðubúin í heild sinni, en sam-
kvæmt tilkynningu slitastjórnar
verður skráin birt kröfuhöfum á
lokuðu vefsvæði þann 22. janúar
næstkomandi. Kröfuhafafundur
verður jafnframt haldinn 29. jan-
úar, en þá mun slitastjórn kynna
afstöðu sína til krafna að svo miklu
leyti sem þeirri vinnu er lokið. Í
tilfelli Landsbankans og Glitnis
hafði ekki verið tekin afstaða til
nema lítils hluta krafna á fyrsta
kröfuhafafundi eftir birtingu
kröfuskrár. Ekki er ástæða til að
ætla annars en að hið sama verði
upp á teningnum í tilfelli Kaup-
þings.
Hæsta krafan 200 milljarðar
Tugir manna hafa unnið að mót-
töku og skráningu krafna hjá slit-
astjórn Kaupþings. Hæsta krafan
sem hafði verið skráð í gær nam
200 milljörðum króna. Flestar
kröfur bárust frá Þýskalandi, en
Kaupþing sótti talsvert af sinni
fjármögnun til þýskra banka.
Um er að ræða talsvert fleiri
kröfur en í tilfelli Landsbankans
og Glitnis, enda var Kaupþing mun
stærri banki. Í þrotabú Lands-
bankans bárust alls 11.950 kröfur,
en þar af voru forgangskröfur um
það bil fjórðungur. Í þrotabú
Glitnis var lýst 8.685 kröfum.
Kröfur á
þriðja tug-
þúsunda
Kröfuskrá Kaup-
þings brátt tilbúin