Austri - 15.12.1960, Side 5

Jólin 1960.
AUSTRI
5
Einn á ferð var unglingspiltur,
— efst á heiðarleynum
Hann var orðinn vegavilltur,
—• veðragnýr á steinum.
Ungdóims þrýtur orkan veika,
áfram samt til byggða leitar.
Förlast sjón, á fótum reikar.
— Fátt segir af einum. —
VORIÐ 1925 var hafin við-
bótarbygging við gamla
skólahúsið að Eiðum.
Það hús var reist 1908 og orðið
algjörlega ófullnægjandi eftir að
alþýðuskólinn tók við af búnaðar-
skólanum og nemendum fjölgaði.
Menn gerðu líka meiri kröfur til
húsnæðis þá en um aldamót. Sig-
urður Björnsson, húsameistari og
Jón Vigfússon, múrarameistari,
báðir til heimilis á Seyðisfirði,
tóku verkið að sér, en umsjón
með byggingunni fyrir ríkissjóð
hafði Sigurður Sigurðsson, Skaft-
fellingur að ætt og uppruna.
Sigurð þann þriðja skal nú
nefna. Var hann Hannesson og
hafði um nokkurt skeið verið við
smíðanám hjá Sigurði Björnssyni.
Sigurður Hannesson var ungur
maður, fæddur 9. maí 1902. Bjó
hami á Seyðisfirði hjá móður
sinni, Sigríði Sigurðardóttur. Hún
var ættuð frá Fjarðarseli, en flutt-
ist út í kaupstað og var ein af
mörgum, sem lentu í snjóflóðinu
mikla á Seyðisfirði. Slapp Sigríð-
ur lítið meidd, en systir hennar,
Guðlaug, hlaut þá áverka, sem hún
bar menjar af ævilangt.
Sigríður giftist Hannesi Þórðar-
syni. Bjuggu þau að Tjarnalandi í
Hjaltastaðarþinghá. Sambúð
þeirra varð stutt. Hannes and-
aðist frá þrem börnum þeirra Sig-
ríðar ungum. Elzt var Þórdís Sig-
urbjörg, þá Guðmundur, en yngst-
ur Sigurður. Eftir lát Hannesar
fluttist Sigríður upp á Velli. Vist-
aðist hún í Beinárgerði með börn
sín tvö hjá Hallgrími Þórarinssyni
og konu hans Þórdísi Guttorms-
dóttur, en Guðmundur fór í Ket-
iisstaði til Gunnars Pálssonar og
Sigríðar Árnabjörnsdóttur. Mun
Guðmundur hafa verið á vegum
frænda síns, Guðmundar Þórðar-
sonar, sem var orðlagður hagleiks-
maður. Síðar lenti Guðmundur
Hannesson í Finnsstaði í Eiða-
þinghá og dó þar ungur, en Sig-
ríður fluttist með hin börn sín til
Seyðisfjarðar um 1910 og bjó þar,
er hér var komið sögu.
Kappsamlega var unnið að við-
byggingunni að Eiðum. Var lögð
áherzla á, að Ijúka verkinu sem
allra fyrst. Undir áramótin 1926
var smíði hússins nálega lokið.
Flestir verkamenn voru þegar
farnir, en eftir voru þeir Sigurð-
arnir við einhverja smíðavinnu.
Kom svo að því, laust eftir áramót,
að störfum væri að fullu lokið og
var þá næst fyrir að flytja smíða-
tæki og dót til Seyðisfjarðar.
Milli Héraðs og Seyðisfjarðar er
um tvo fjallvegi að velja. Frá Mið-
húsum liggur leið um Fjarðar-
heiði. Um hana er bílvegur og sú
leið er nú tíðförnust. Hestagötur
og slóðir liggja um Vestdalsheiði
og Gilsárdal. Sú leið er nokkru
lengri eða um 25 km milli bæja,
hún var tíðfarin fyrrum af mönn-
um af Út-Héraði, meðan lesta-
ferðir voru farnar. Þá lá öll verzl-
un til Seyðisfjarðar og umferð
mikil um fjallið einkanlega haust
og vor. Þegar farið er um Vest-
dalsheiði af Héraði er farið upp
með Gilsá og inn Gilsárdal. Sú
leið er sæmilega greiðfær. Aflíð-
andi brekkur upp frá Gilsárteigi,
en nærri slétt eftir að komið er í
mönnumí sem við smiðina unnu,
yfir heiðina til Seyðisfjarðar. Af
þessum sökum var það, að Sigurð-
ur Björnsson bað mig að flytja
farangur þeirra félaga inn á Hell-
ur, en þangað átti að sækja hann
frá Seyðisfirði. Skyldi Sigurður
, Hannesson fylgjast með mér og
halda svo áfram til Seyðisfjarðar.
Sigurður Björnsson átti enn ein-
hverju ólokið á Eiðum og ráðgerði
að fara síðar ofan yfir. Ferð þessi
var ráðin að morgni 13. jan. 1927.
i Kvöldið áður sótti ég farangurinn
í Eiða og gekk frá honum á tveim
sleðum. Sigurður Hannesson var
um nóttina að Eiðum og talað var
um, að hann kæmi upp í Gilsárteig
snemma morguns. Það var föst
regla hjá mér að leggja snemma
upp í fjallaferðir, jafnvej. fyrir
dag, ef útlit var sæmilegt. Átti ég
dökknu að sjá, nema svarta
hamra og kletta, þar sem svo var
bratt, að snjórinn náði ekki tá-
festu. Veður var enn óbreytt, vind-
ur hægur en sýnilega hafði bætt
í loft og ég tók sérstaklega eftir
því, að mikið norðanfar var fyrir
tungl að sjá.
Og þar skildum við Sigurður.
Úr farangrinum tók hann lítið kof-
fort og batt þar ofan á poka með
yfirsæng sinni í. Taldi ég úr, að
Sigurður tæki nema sængina með
sér, en hann kvað sig ekkert muna
um koffortið. I því væri dót, sem
hann vildi síður skilja eftir. Hann
var vel búinn og lítið eða ekkert
þreyttur, því að inn Dalinn sat
hann lengst af ofan á sleðanum.
Dálitlum nestisbita stakk hann
ofan í pokann. Hann gekk við lang-
an broddstaf sem venja var á þeim
n
Fátt seair af einum
II
mynni Gilsárdals, sem liggur í
suðaustur langa hríð og beygir
svo meira til austurs um svonefnd-
an Skaga. Nær Gilsárdalur lang-
leiðina til Seyðisfjarðar, en þar
sem dalinn þrýtur verður brekka
all brött upp á háheiðina. Nefnist
þar Hellur eftir sléttum og gróð-
urlausum klettum heiðarinnar.
Lágu þar um ógreinilegar götur
unz komið er á Vatnsklett, en þar
hallar undan til Seyðisfjarðar og
þar er mjög bratt niður á Vest-
dalsbotn, en af þeim dal dregur
heiðin nafn. Breltkurnar eru ótrú-
lega margar og örðugar, bera þær
flestar nafn, en þau munu senn
líða úr minni fólks, enda eru þeir
fáir nú á seinni árum, sem sækja
á brattann um Bröttubrekku og
Vatnsbrekku, en mörgum þótti
sigruð þraut, er Vatnskletti yar
náð á heiðarbrún. Lá þá framund-
an Vestdalsheiðarvatn, allstórt og
aðkreppt fjöllum. Við suðurströnd
þess eru rætur Bjólfsins. Norðan
við hann er áður nefndur Vestdal- i
ur — sunnan Stafdalur, kenndur
við Stafina tvo, sem vegurinn ligg-
ur um til Fjarðarheiðar. Úr Vest-
dalslieiðarvatni kemur Gilsá. I
Rennur hún um Gilsárdal og hef-
ur hlotið nafn af miklu gljúfri,
sem áin hefur grafið fram úr Gils-
árdal í fjallið ofan Gilsárteigs.
Meðan bygging skólahússins á
Eiðum stóð yfir hafði ég unnið
mikið við efnisflutninga frá Egils-
stöðum út að Eiðum. Þá var að-
eins bílfært að Egilsstöðum og
varð að flytja allan efnivið á hest-
vögnum eða sleðum þaðan og í
Eiða. Einnig hafði ég tíðum fylgt
Eftir Sigurbjörn Snjólfsson
von á Sigurði strax með birtu, en
af einhverjum sökum tafðist hann
og kom ekki í Gilsárteig fyrr en á
níunda tímanum. Hugði ég hann
hættan við förina og var farinn til
gegninga. En Sigurður var mjög
fýsandi fararinnar, mikill heim-
ferðahugur í honum enda skyldi
hann nú fara alfarinn frá Eiðum
heim til móður sinnar og venzla-
fólks á Seyðisfirði. Varð það úr,
að við tygjuðum okkur og héldum
til heiðar eins og leið liggur. Var
þá klukkan 10 eða vel það. Bjó
hvorugum nokkur géigur í brjósti,
enda sáust þess engin merki, að
hætta væri á ferðum. Að vísu var
seint haldið af stað og dagur
skammur, en héldist veður óbreytt
átti það ekki að koma að sök.
Varla yrðum við meira en 5—6
klst. inn á Hellur og þaðan yrði
Sigurður vart lengur en 1 Vá—2
tíma til Seyðisfjarðar. Báðir áttum
við því að ná í áfangastað fyrir
náttmál, þótt ég ætti talsvert
lengri ferð fyrir höndum.
Veður var gott þennan morgun,
hægur norð-austan andvari, slím
í lofti en vel fjallabjart. Snjólagi
var þannig háttað, að vetrargadd-
ur var yfir öllu og ágætt hestfæri,
en dálítill nýfallinn snjór lá ofan
á harðfenninu, laus og þurr.
Okkur miðaði hægt upp fjallið
fyrst í stað. Ækin voru létt og
meðfærileg, en hallinn er jafn og
sleðarnir sigu í. Betur gekk eftir
að við komum upp á Skeiðmela, í
mynni Gilsárdalsins. Varð ekkert
til tíðinda á leiðinni inn dalinn.
Náðum við inn í dálbotn á tilsett-
um tíma, en svo bratt og hart var
upp á Hellurnar, að við urðum að
selflytja flutninginn síðasta spöl-
inn. Stóð það á endum, að þegar
við höfðum komið dótinu fyrir, var
dagsbirtan þrotin. Tungl var á
öðru kvartili og byrjað að lýsa.
Land allt snævi þakið og hvergi
klilllíí
Sigurður Hannesson.
tíma. Það síðasta sem ég sá til
hans var það, að hann tók á rás,
léttur í spori, þvert yfir vatns,-
sporðinn með stefnu á Vatnsklett-
inn. Eftir röskar 20 mín. ætti hann
að ná Vatnskletti og þar hallar
snögglega niður í Vestdal — og
úr því væri ekki hægt að villast.
En sá möguleiki kom mér raunar
ekki í hug, meðan Sigurður hvarf
út i rökkrið, þar sem land og loft
runnu æ meir saman í sviplausa
grámóðu vetrarkvöldsins, en er ég
sneri við til heimferðar tóku að
detta úr lofti dauðakorn og ekki
hafði ég lengi farið, þegar ég
heyrði veðrahvin í fjarska.
í dalbotninum spennti ég fyrir
sleðann, sem við skildum þar eft-
ir og hélt út Dal, en ég hafði ör-
stutt farið, þegar élið óx og veður-
gnýrinn færðist nær. Skipti þá
engum togum, að hríðarbylurinn
æddi á móti mér með miklu kófi
og ofanburði. Hélt ég í fyrstu, að
þetta mundi aðeins verða él, sem
Framli. á 13. síðu.