Skólablaðið - 01.03.1980, Blaðsíða 18

grasi grónu þekjurnar, sem svo vel féllu að nátt-
úru landsins, voru svo vegna þess að önnur
endingarbetri þakklæðning var ekki fáanleg-
Af þessu má ljóst vera að til að hús geti
kallazt „þjóðleg" byggingarlist þurfa þau öðru
fremur að vera góð byggingarlist, - fullnægja
þeim skilyrðum sem ég nefndi í upphafi. Torfbygg-
ingarnar vor á sínum tíma góð og sönn byggingar-
list því að þjóðin átti ekki kost á neinu betra.
í þeim má finna sambland af tækni og fegurð ,
kunnáttu og Xistfengi.
Nágrannar vorir, Finnar, þykja fremstir
þjóða á sviði arkítektúrs, - hvergi í heiminum
er húsagerðarlist talin standa á hærra stigi.
En finnskur arkítektúr er ekki heimsfrægur fyrir
þá sök eina að hann sé finnskur, heldur umfram
allt vegna þess að hann er mjög góður, - vegna
þess hversu vel hann stenzt þær kröfur, sem til
hans eru gerðar, og hversu vel hann fellur að
stað háttum landsins og sérkennum þjóðarinnar.
Margir standa í þeirri trú að þjóðleg xs-
lenzk nútímabyggingalist hljóti að vera í því
einu fólgin að reisa steinsteypta burstabæi eða
gotneskar dómkirkjur með stuðlabergsskreytingum.
Þessi misskilningur á öðru fremur rætur sínar
að rekja til ákveðinna verka Guðjóns heitins
Samúelssonar fyrrum húsameistara ríkisins og til-
rauna hans til að skapa séríslenzk einkenni á
verkum sínum sem nær öll báru þó mjög „klassísk-
ah" svip. Eins og ég vék að í fyrri greininni var
Guðjón að mörgu leyti hæfileikámaður sem leyst
mörg verka sinna vel af hendi - sem dæmi má nefna
Sundhöll Reykjavíkur, Gömlu mjólkurstöðina við
Snorrabraut, Lauganeskirkju og Reykholtsskóla
í Borgarfirði. En ýmsir mikilsráðandi stjórnmála-.
leiðtogar ætluðust til þess af húsameistaranum,
sem honum reyndist um megn - að hann legði með
verkum sínum grunn að nýrri byggingarhefð sem sam
ræmdist kröfum tímans er bæri þó það sem kalla
mætti „séríslenzkt yfirbragð". Lausn Guðjóns
reyndist í því fólgin að leita á náðir bursta-
stíls (sjá fyrri grein) sem átti rætur sínar að
rekja til ritgerðar sr. Guðlaugs Sveinssonar
prófasts í Vatnsfirði í tímariti Lærdómslista-
félagsins árið 1791 og setti svip sinn á marga
betri sveitabæi á 19. öld. Þessi stílgerð var
ungt fyrirbrigði í hinni aldagömlu torfbyggingar-
hefð landsins og því að mörgu leyti vafasamt að
telja hana á einhvern hátt einkennandi fyrir Is-
land þar sem burstabyggingar (raðir húsa með
bröttu risi sem snúa stöfnum fram) má mjög víða
finna í gömlum norskum,' þýzkum og hollenzkum
verzlunarborgum, og mætti ætla að fyrirmyndin að
íslenzka burstabænum kunni að einhverju leyti að
vera sótt í slíkar götumyndir þó að það hafi ekki
verið rannsakað nánar.
Einbýlishús og apótek á Dalvík - 1966.
Arkítekt: Jón Haraldsson.
o