SunnudagsMogginn - 05.06.2011, Side 32

32 5. júní 2011
G
erpla, hvar Halldór Laxness hendir gaman
að hinum heilögu fornsögum, endar í Nor-
egi þar sem Þormóður Kolbrúnarskáld
hittir fyrir Ólaf digra Haraldsson. Það var
því eitthvað meira en lítið skáldlegt við það að fyrsta
utanför Gerplusýningar Þjóðleikhússins skyldi ein-
mitt vera til Noregs. Orð Ólafs til Þormóðs í lokasen-
unni, „Flyt hér Gerplu þína!“, öðluðust af þessum
sökum skemmtilega aukamerkingu
„Lífræn“
Gerpla var frumsýnd í Þjóðleikhúsinu í febrúar 2010.
Viðtökur við leikritinu voru upphaflega blendnar, DV
lýsti uppfærslunni sem misheppnaðri (að vísu hélt
þar um penna Jón Viðar Jónsson sem eirir fáu) á
meðan aðrir miðlar voru jákvæðari. Sýningin er hins
vegar þess eðlis að hún er „lífræn“ ef svo mætti segja
og stakkaskipti allnokkur hafa orðið frá frumsýningu.
Fyrir það fyrsta er ekkert handrit til að sýningunni,
leikararnir unnu það sín á milli og mótuðu og breyttu
stöðugt eftir því sem sýningartímanum vatt fram. Fór
svo að sýningin hafnaði á nokkrum topplistum gagn-
rýnenda þegar síðasta leikár var gert upp og það sem
blaðamaður varð vitni að í Bergen var líkt og geysi-
þétt, vel samhæfð og andrík rokkhljómsveit væri að
renna í gegnum settið sitt af firnamiklu öryggi án
þess að blása úr nös. Leikhópurinn sem stendur að
sýningunni jafnhattaði þannig sýninguna og miðlar í
Noregi brugðust vel við, lofuðu hana í hástert og það
mátti og finna á viðbrögðum áhorfenda. Voru þeir Ís-
lendingar sem blaðamaður ræddi við á hátíðinni sér-
staklega ánægðir, ekki nóg með að þeir hefðu upp-
lifað frábæra leiksýningu heldur sló Íslandshjartað um
leið örar. Það er eitthvað geysilega „svalt“ við það að
við, Íslendingarnir sem höfum upplifað viðsjárverða
tíma að undanförnu, mætum keikir til Noregs með
sýningu þar sem við gerum bæði grín að sjálfum okk-
ur og frændum okkar. Ég get ekki lýst því öðruvísi en
svo að maður gekk beinn í baki út af sýningunum
tveimur sem mér öðlaðist að sjá. Þetta „mojo“ sem í
sýningunni er, þessi sjarmerandi kraftur sem um
hana leikur gerir það að verkum að líf hennar er
mögulega að lengjast og fleiri forvitnir útlendingar
um sjálfsmynd þessarar blessuðu þjóðar eru farnir að
bera víurnar í Balta og co. Leikhópinn sem úti var
skipuðu annars þau Atli Rafn Sigurðarson, Björn
Thors, Brynhildur Guðjónsdóttir, Stefán Hallur Stef-
ánsson, Ilmur Kristjánsdóttir, Jóhannes Haukur Jó-
hannesson, Lilja Nótt Þórarinsdóttir, Ólafía Hrönn
Jónsdóttir, Ólafur Darri Ólafsson, Ólafur Egill Eg-
ilsson og Sindri Birgisson
Flugan einkar sátt
Blaðamaður, „flugan á veggnum“, lenti í Bergen,
þeim unaðsfagra bæ, á föstudagseftirmiðdegi og náði
því sýningu númer tvö. Daginn eftir var svo lokasýn-
ing sem hann sótti einnig en á sunnudeginum var
flogið heim, a.m.k. fór megnið af hópnum þá en
hann hafði verið þarna síðan á þriðjudeginum.
Eins og fram hefur komið var flugan einkar sátt við
sýninguna og hún greip til líkinga úr þeim heimi sem
hún þekkir best til að lýsa hughrifunum. Hópurinn
einfaldlega negldi þetta og orð eins og „hnökraleysi“
átti við (þó að leikararnir sæju ýmislegt að, eins og ég
átti eftir að komast að þegar slakað var á eftir sýn-
ingu).
Framkvæmdastjóri Þjóðleikhússins, Ari Matthías-
son, tók blaðamann að sér og leiddi hann um rangala
leikhússins, sem er hið sögufræga Den National
Scene, eitt af þremur þjóðleikhúsum Norðmanna og
það elsta, en það var hér sem Henrik Ibsen og fleiri
lögðu drög að norskri leikhúsmennt. Fríður flokkur
fylgdi Gerplunni út, þar á meðal þjóðleikhússtjóri,
Tinna Gunnlaugsdóttir, og síðan leikstjórinn sjálfur,
Baltasar Kormákur. Hann króaði ég af uppi við klett-
inn góða sem myndar drjúgan hluta af einfaldri og
einkar hugvitssamlegri leikmyndinni. Baltasar hló við
þegar ég spurði hann hvernig það væri nú að fara
með Gerpluna aftur heim.
„Það kom fyrirspurn frá hátíðinni einfaldlega,“
segir hann.
„Þau komu að skoða sýninguna og vildu fá hana út
einn, tveir og bingó. Sem er náttúrlega frábært því að
svona stórar sýningar (gengur að klettinum og klapp-
ar á hann til áhersluauka) eru ekki beint hugsaðar
sem farandsýningar. Þetta kom því ánægjulega á
óvart … maður veit bara aldrei hvert leiðin liggur en
það er um að gera að vera klár í slaginn þegar kallið
kemur og fara í ferðalagið.“
Baltasar segir að meginmarkmiðið með sýningunni,
fyrir sína parta, hafi verið að finna leið til að leika sér
með arfinn og endurvekja hann, gera hann fýsilegan
og aðlaðandi fyrir ungt fólk t.a.m.
„Ég sá þetta ekki sem einhvern safngrip. Laxness
sjálfur gerði það sama með útgáfu bókarinnar. Hann
tók þennan arf okkar og sneri út úr honum, og allt
varð vitlaust. Ég setti sömu skyldu á sjálfan mig, að
þetta væri eitthvað sem væri nýtt og ferskt.“
Niðurtröppunin
Það er eitthvað … tja … skrítið við það að sitja eins og
ekkert sé með öllum þessum andlitum sem maður
þekkir úr bíómyndum, auglýsingum og leikritum og
skrafa um heima og geima, aðallega þó sjónvarps-
dagskrá og húðflúr, en um það síðastnefnda mynd-
aðist afar heit umræða einhverra hluta vegna. En
svona vatt hópurinn ofan af sér, adrenalínflæði
kvöldsins var drekkt með hlátrasköllum og gam-
ansögum. En líkt og með hljómsveitir, myndlist-
armenn eða bara hvern þann sem lýkur góðu en er-
ilsömu dagsverki var farið yfir það sem miður fór,
það sem gekk upp og það sem gekk fram af fólki í
súrrealisma sínum. „Var þetta svona?“ „Manstu þegar
þú …“ „Var þessi karakter upprunalega svona rosa-
lega geðveikur?“
Þannig gekk skraf kvöldsins, á milli þess sem fólk
nartaði í smárétti en vettvangur þessarar niðurtröpp-
unar var staður steinsnar frá hinu aldna þjóðleikhúsi
Ólafur Egill og Brynhildur taka upp létt hjal á veitingastað
eftir aðra sýningu. Fólk forðaðist allt leikhústal.
Grallaraspóarnir Atli Rafn og Stefán Hallur gantast sem
mest þeir mega í smink-klefanum.
„Flyt hér Gerplu þína!“
Þjóðleikhúsið sýndi Gerplu Baltasars Kormáks á Alþjóðlegu leik-
listarhátíðinni í Bergen um liðna helgi. Morgunblaðið fylgdist með
framvindu mála og var sem fluga á vegg
Arnar Eggert Thoroddsen arnart@mbl.is
Ólafía Hrönn og Lilja Nótt sneru á blaðamann og beittu hann
eigin meðulum er hann var að leita að myndefni.
Myndbandsstillur/Arnar Eggert