Morgunblaðið - 05.10.2010, Síða 8

FRÉTTASKÝRING
Jónas Margeir Ingólfsson
jonasmargeir@mbl.is
Leó Örn Þorleifsson, forstöðumað-
ur Fæðingarorlofssjóðs, segir allar
símalínur sjóðsins vera rauðglóandi
í kjölfar frétta um fyrirhugaðan
niðurskurð og breytingar á sjóðn-
um sem lagðar eru til í fjárlaga-
frumvarpi. „Fólk er að spyrja að
því hvað þetta feli í sér. Hvort
stytta eigi tímann, hverjar há-
marksgreiðslurnar verði, hver út-
greiðsluprósentan verði o.s.frv.
Þetta er skiljanlegur ótti fólks og
það er þarft í þessari umræðu að
rifja upp hvernig kerfið hefur ver-
ið.“
Í lok ársins 2008 voru hámarks-
greiðslur úr sjóðnum 535.700 kr. á
mánuði. Á árinu 2009 voru þær
lækkaðar í 400.000 en 1. júlí sama
ár voru þær lækkaðar niður í
350.000 kr. Loks voru hámarks-
greiðslur lækkaðar niður í 300.000
1. janúar 2010.
Þá kemur fram í frumvarpi til
fjárlaga að skorið verði niður um
932 milljónir hjá Fæðingarorlofs-
sjóði. Í greinargerð með frumvarp-
inu segir að þetta verði gert „með
sértækum aðhaldsaðgerðum sem
geta falið í sér styttingu orlofs-
réttar, lækkun hámarksgreiðslna
eða lækkun á hlutfalli útgreiðslu af
reiknuðum bótum“.
Leó Örn segir lagabreytingu
þurfa að koma til ef skera á niður
með þessum aðferðum. „Það þarf
lagasetningu til allra þessara
breytinga. Allt sem dregur úr rétt-
indum þarf lagabreytingu til.“
Hefur víðtæk áhrif
Lækkun hámarksgreiðslna getur
haft neikvæð áhrif á það jafnrétt-
isskref sem stigið var þegar feðr-
um var gert kleift að taka orlof án
þess að heimilin yrðu fyrir alvar-
legri tekjuskerðingu. „Hámarks-
greiðslurnar hafa talsverð áhrif á
það hvort feður taka fæðingarorlof
eða ekki. Sérstaklega í stöðunni í
dag, hækkanir lána, aukið atvinnu-
leysi og slíkt. Það eru ekkert allir
sem hafa efni á að taka á sig tekju-
skerðingu,“ segir Leó Örn sem
kveður feður hafa dregið talsvert
úr töku á fæðingarorlofi á sama
tíma og fæðingar hafa aukist á Ís-
landi. „Það er sérstakt því um 90%
feðra hafa nýtt þennan rétt sinn og
það var að aukast. Það eru alveg
skýr merki um það að í kjölfar
þessara breytinga er verið að
draga úr þessari nýtingu og þátt-
töku feðra.“
Bent hefur verið á að
breytingar sem þessar
kunni að hafa áhrif á launa-
mun kynjanna. Í því sam-
hengi bendir Leó Örn á að
skerðing orlofs geti einnig
haft áhrif á möguleika kynja
til starfs. „Nú er þetta þannig
að mæður taka frekar or-
lof en faðirinn. Ef
vinnuveitandi
horfir fram á
konu á barn-
eignaraldri
sækja um starf, sem mjög líklegt
er að verði heima, og karl sem er á
barneignaraldri, hvorn ræður hann
starfsins? Eigum við að hætta á að
rugga bátnum í þessum efnum?“
spyr Leó Örn sem segir niður-
skurðinn einnig geta haft áhrif á
þann mikilvæga þátt að barnið fái
notið samvista við báða foreldra
sinna sem lengst heima fyrir.
Yfir á sveitarfélögin
Leó Örn segir níu mánaða fæð-
ingarorlof vera með því stysta sem
þekkist í Evrópu. Þá hafi einnig
verið bent á að ríki velti böggum
yfir á sveitarfélögin með þessum
niðurskurði sem ekki eru öll mjög
burðug til að taka við þeim. „Hvað
gerist ef við styttum fæðingarorlof
niður í átta mánuði. Þá gætu for-
eldrar þurft að ákveða að taka einn
mánuð til viðbótar launalaust
heima fyrir. Eru margar barna-
fjölskyldur sem ráða við launalausa
mánuði í dag? Miðað við hækkun
lána, hækkun aðfanga og allt
þetta? Mér finnst það hæpið,“ segir
Leó og bendir á að sveitarfélög
gætu hleypt fyrr inn í leikskóla eða
tekið við framfærsluskyldu. „Það
mun kosta sitt.“
Leó segir því tíma til kominn að
menn velti fyrir sér fyrirkomulag-
inu á fæðingarorlofi í heild sinni.
„Það má alltaf velta því fyrir sér
hversu lengi má seilast í sama vas-
ann. Ef rifjað er upp hverjar
skerðingarnar hafa verið frá ára-
mótum 2008-2009 þá er ljóst að
þetta er ekkert fyrsta skiptið. Það
er aftur og aftur verið að höggva í
sama knérunn. Einhvern tíma
hljóta menn að spyrja sig hvort
lengra verði gengið án þess að
skera kerfið alveg niður. Breyta
því í einhverjar einfaldar félagsleg-
ar bætur óháð tekjum, einhverja
fasta upphæð á mánuði. Ég held að
það sé kominn sá tímapunktur að
menn fari að spyrja sig að því.“
Skerðing fæðingarorlofs
hefur áhrif á jafnrétti
 Forstöðumaður Fæðingarorlofssjóðs segir færri feður nýta orlofsrétt sinn
8 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. OKTÓBER 2010
Jóhanna og Össur fóru á Allsherj-arþing Sameinuðu þjóðanna og
gerðu það gott. Jóhanna hélt ræðu
og hvatti heimsbyggðina til að slá
„skjaldborg“ um hungraða og fá-
tæka. Þá brá mörgum sem stóðu
illa fyrir.
  
Og Össur fluttilíka ræðu sem
sérhver formaður
Röskvu á þriðja ári í
Háskólanum hefði
verið fullsæmdur af.
  
Og svo komstÖssur á mynd í
heimspressunni og
dró alla sína sendi-
nefnd þangað með
sér.
  
Og Jóhanna komst líka á myndmeð Obama Bandaríkja-
forseta. Það var það sem þeir
vestra kalla „one min. photo op“.
Það er gert í móttöku fyrir alla leið-
togana og má enginn stoppa lengur
en mínútu hjá forsetanum.
  
Og Jóhönnu tókst að bjóðaObama til Íslands á þeim 60
sekúndum. Hún hefur getað minnt
forsetann á að það var Össur búinn
að gera fyrir tæpum tveimur árum
þegar hann mætti sem staðgengill á
Nató-fund.
  
Hann flýtti sér í símann og sagðiupprifinn frá heimboðinu og
þaut svo heim til að verða á undan
Obama.
  
Jóhanna náði á síðustu sekúnd-unum að benda forsetanum á
Össur og hann kinkaði kolli og
sagði: „Yeah, the sleeping beauty“.
  
Jóhönnu þótti þetta svo áhuga-vert að hún lét þýða fyrir sig
setninguna um leið og hún kom upp
á herbergi.
Jóhanna
Sigurðardóttir.
Þau gerðu það gott
STAKSTEINAR
Össur
Skarphéðinsson.
Veður víða um heim 4.10., kl. 18.00
Reykjavík 12 léttskýjað
Bolungarvík 8 rigning
Akureyri 9 alskýjað
Egilsstaðir 7 skýjað
Kirkjubæjarkl. 9 skýjað
Nuuk 2 heiðskírt
Þórshöfn 10 þoka
Ósló 10 skýjað
Kaupmannahöfn 13 heiðskírt
Stokkhólmur 11 léttskýjað
Helsinki 11 skýjað
Lúxemborg 17 heiðskírt
Brussel 18 heiðskírt
Dublin 15 skúrir
Glasgow 15 léttskýjað
London 17 léttskýjað
París 17 skýjað
Amsterdam 20 heiðskírt
Hamborg 16 heiðskírt
Berlín 17 skýjað
Vín 11 súld
Moskva 2 heiðskírt
Algarve 22 heiðskírt
Madríd 20 léttskýjað
Barcelona 23 léttskýjað
Mallorca 23 léttskýjað
Róm 22 skúrir
Aþena 20 léttskýjað
Winnipeg 12 heiðskírt
Montreal 12 léttskýjað
New York 11 skúrir
Chicago 12 léttskýjað
Orlando 25 heiðskírt
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnar-
greinum Morgunblaðsins á slóðinni
http://mbl.is/mogginn/leidarar/
VEÐUR KL. 12 Í DAG
5. október Sólarupprás Sólsetur
REYKJAVÍK 7:49 18:45
ÍSAFJÖRÐUR 7:57 18:46
SIGLUFJÖRÐUR 7:40 18:29
DJÚPIVOGUR 7:19 18:13
Kristín Ástgeirsdóttir, fram-
kvæmdastýra Jafnréttisstofu,
segir lækkun hámarksgreiðslna
úr Fæðingarorlofssjóði þegar
hafa leitt í ljós að feður stytta
orlof sitt.
„Þetta kerfi hafði þrjú meg-
inmarkmið. Að jafna stöðu
kynjanna á vinnumarkaði, að
gefa ungbörnum færi á að
kynnast báðum foreldrum
frá fyrsta degi og draga
úr launamun kynjanna.
Þetta tvennt fyrsta hef-
ur gengið eftir en launa-
munur kynjanna hefur
ekki gengið eftir. Með
hverju skrefi sem stigið er
til þess að skera niður
þetta kerfi, því
fjarlægari
verða mark-
miðin.“
Markmiðin
fjarlægari
JAFNRÉTTISSTOFA
Kristín
Ástgeirsdóttir
Greiðslur úr fæðingarorlofssjóði
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Hámarksgreiðsla
(þús. kr.)
600
500
400
300
200
100
0
480.000
kr.
504.000
kr.
518.600
kr.
535.700
kr.
400.000
kr.
300.000
kr.
?