Morgunblaðið - 05.10.2010, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. OKTÓBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Steingrímur J.Sigfússonríður ekki
feitum hesti þessa
dagana. Sífellt
fleirum verður
ljóst hvern mann
hann hefur að geyma. Hann
safnaði góðu fylgi að flokki sín-
um vegna þess að mörgum
kjósandanum virtist þar vera
meiri festu að finna en í öðrum
flokkum. Þar færi flokkur sem
gæfi til kynna að til væru þær
hugsjónir sem alls ekki væru
falar, hvorki fyrir völd né
frama. Og þannig var talað og
af þeim þunga að þessu var í
einlægni trúað. Það orðspor
varð lítils virði, nánast á auga-
bragði, þegar Evrópumálin
voru aðeins talin fáeinna sessa
virði, fyrst sessurnar væru í
ráðherrastólunum.
Þeim fylgispökustu var auð-
vitað mjög brugðið eins og hin-
um, en þeir reyndu að trúa því
sem sagt var, að þetta væri
einungis þykjustuskref í
óbundnar viðræður og enn
mætti bæta ráð sitt. Þegar
flestum var orðið ljóst að um
aðlögunarviðræður var að
ræða, en ekki „könnunarvið-
ræður“, enda ekki boðið upp á
annað, var ætlast til að ferlið
yrði stöðvað. En hið ótrúlega
gerðist. Steingrímur J. og
Árni Þór báru blak af fram-
göngu Samfylkingarinnar og
þóttust ekki hafa haft hug-
mynd um hvernig að málum
væri unnið.
Magmamálið fór eins. Stein-
grímur tók það mál persónu-
lega að sér fyrir flokkinn sinn.
Þegar frá því var gengið ellefu
mánuðum síðar þóttist Stein-
grímur hafa verið tekinn í ból-
inu og nú yrði ekki
aftur snúið. Sett
var á laggirnar
nefnd sem hafði
enga stöðu að lög-
um með þeim ár-
angri sem að var
stefnt: engum.
Og nú þykist hann vera hinn
ábyrgi fjármálaráðherra, sem
sé að gera það sem honum þyk-
ir svo hryggilegt, af illri nauð-
syn. Hann var ekki búinn að
þerra seinustu tárin út af eigin
atlögu gegn „heiðursmann-
inum“ Geir Haarde, þegar
hann tekur upp nýja vasaklút-
inn. Hann kemst ekki hjá því
að eyðileggja heilsugæsluna
og sjúkrahússtarfsemina út
um landið vegna óhjá-
kvæmilegs sparnaðar. Er það?
Hann er að henda milljörðum
króna í Evrópusambands-
bröltið. Það eru peningar á
hraðferð til glötunar. Er það
þess virði að eyðileggja heilsu-
gæslu, barnabætur og sjúkra-
hússtarfsemi til þess eins að
fjármagna gæluverkefni Sam-
fylkingar og ramma þar með
inn söguleg svik Vinstri
grænna? Hann er að eyði-
leggja langtímatekjugrunn
ríkisins með því að þenja út
alla skattstofna svo mjög dreg-
ur úr vilja til starfa og sköp-
unar og þar með rauntekjum
til lengri tíma. En það má nor-
ræna velferðarstjórnin eiga að
um leið og hún tekur heil-
brigðis- og félagsþjónustu
landsmanna kyrkingartaki þá
á Steingrímur J. Sigfússon litl-
ar 148 milljónir króna til að
setja í nýjar höfuðstöðvar fyrir
Nato. Hann hefur að minnsta
kosti forgangsröðunina sína í
lagi, heiðursmaðurinn sá.
Ef ekki er gengið til
verks af einurð og
trúnaði hlýtur illa að
fara }
Ekki allt sem sýnist
Fréttir berastum það að
Skotar séu sárir
og reiðir. Þeir
voru að fá til-
kynningu frá
Brussel um hvað
þeir og aðrir Evr-
ópubúar mega veiða af sjáv-
arfangi upp úr miðunum sem
liggja að þeirra landi. Þeir
segjast vera þrumu lostnir og
argir mjög enda einskis
spurðir. Skotar hafa verið að
fá aukna hlutdeild í völdum
Stóra-Bretlands á síðustu ár-
um, aukið sjálfdæmi og eigið
þing sem fer með veigamikla
málaflokka og þar fram eftir
götunum. En Bretland var
búið að semja af sér sjávar-
útveginn fyrir Evrópusam-
bandsaðild áður en til þess
kom. Þar varð því engu um
þokað.
En svo allrar
sanngirni sé gætt
og „Evrópufræð-
ingarnir“ ekki
særðir að óþörfu
er rétt að geta
þess sem gott er.
Skotar hafa enn
fulla heimild til þess að verða
sárir, argir og reiðir, þegar
þeir fá tilkynningar um mik-
ilvæg mál sín frá Brussel. Til
þess hafa þeir fengið var-
anlega undanþágu. Sú er ekki
síðri en hin sem Malta fékk
varðandi þennan vélbát sem
þeirra menn, í samráði við fé-
laga sína í nálægum ESB-
löndum, mega hafa heilmikið
að segja um hvernig ber sig
að við sínar veiðar. Þetta er
kannski ekki mikið. „En aldr-
ei svo lítið að það hressi
ekki,“ eins og „Evrópufræð-
ingarnir“ hafa bent á.
Skotar geta tuðað
og suðað eins og
þeir vilja um sín
fiskimið, en Brussel
ræður}
Reiðir Skotar en ráðalausir
Þ
að var einkennilegt að sjá viðtal rík-
issjónvarpsins við talsmann Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins um dag-
inn, þar sem hann sagði að íslensk
stjórnvöld hefðu „lyft grettistaki“ í
ríkisfjármálum. Tvær mögulegar skýringar
eru á slíkri yfirlýsingu. Annaðhvort er mað-
urinn algjörlega skyni skroppinn, eða þá að
eitthvað annað en skynsemi og hlutlægni býr
að baki staðhæfingunni.
Nú er það svo, að ríkissjóður hefur verið rek-
inn með gríðarlegum halla allt frá hruni. Á
árinu 2009 var hallinn 137 milljarðar króna og
fyrstu átta mánuði þessa árs er hann orðinn
meiri en á sama tíma á því ári, eða 71,3 millj-
arðar króna. Auknar álögur hafa ekki skilað
þeim tekjum sem reiknisérfræðingar fjár-
málaráðuneytisins höfðu gert ráð fyrir, enda
hefur sannast hið óumflýjanlega, að aukin skattheimta
dregur úr veltu og verðmætasköpun í samfélaginu. Þessi
aukna skattbyrði, gjaldeyrishöft og slæm skilyrði fyrir inn-
lenda og erlenda fjárfestingu urðu til þess að landsfram-
leiðsla dróst saman um rúm 7% á fyrri helmingi ársins, sam-
kvæmt bráðabirgðatölum Hagstofunnar.
Hvað býr þá að baki yfirlýsingu fulltrúa AGS, um að efna-
hagslífið sé á réttri leið og að lyft hafi verið grettistaki í rík-
isfjármálum? Hvað býr almennt að baki komu Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins hingað til lands? Af hverju lánar þessi stofnun
íslenska ríkinu, þegar einkaaðilar myndu ekki snerta lán-
veitingar hingað með hnausþykkum pottaleppum?
Markmið Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er að-
eins eitt. Herrar hans eru erlendir lán-
ardrottnar Íslendinga. Hann beitir „lánafyr-
irgreiðslu“ til þess að fá íslenska ríkið til að
ábyrgjast skuldbindingar einkabanka í útlönd-
um. Í viljayfirlýsingu íslenskra stjórnvalda
vegna fyrstu endurskoðunar hjá sjóðnum segir
að ríkið skuldbindi sig til að sjá bönkum fyrir
„lausafé“ þegar gjaldeyrishöft verði afnumin.
Á mannamáli þýðir það, að búið er að breyta
krónueignum útlendinga í skuldir ríkissjóðs í
erlendri mynt. Þessar eignir skipta mörg
hundruð milljörðum króna. Ríkið ætlar að
eyða gjaldeyri sínum í að bjarga þessum er-
lendu fagfjárfestum, sem tóku þá óskyn-
samlegu ákvörðum að hætta fé sínu í vaxta-
munarviðskiptum.
Allt lýtur þetta að einni niðurstöðu: Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn er handrukkari fyrir erlenda aðila,
sem telja sig eiga kröfu á íslenska ríkið, en eiga hana ekki.
Þess vegna verðum við tafarlaust að slíta samstarfinu við
sjóðinn. Það hefði að sjálfsögðu í för með sér að lánalínur
AGS, sem nota á í að endurfjármagna erlendar skuldir á
gjalddaga á næsta ári, féllu niður. Ríkissjóður yrði því að
leita samninga við erlenda lánardrottna – eigendur þess-
ara bréfa. Margt bendir þó til þess að auðveldara verði að
semja við fagfjárfesta á næsta ári en AGS og önnur erlend
ríki þegar að þeim skuldadögum kemur, því AGS lítur á
sig sem veðtryggðan kröfuhafa og skuldir við sjóðinn fyrn-
ast ekki. ivarpall@mbl.is
Ívar Páll
Jónsson
Pistill
Slítum samstarfi við AGS strax
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
N
orsk íslenska síldin,
eða vorgotssíld, hefur
hegðað sér með öðr-
um hætti í sumar en
undanfarin ár. Síð-
ustu daga hefur verið ágæt síldveiði
um 40 mílur austur af Norðfjarð-
arhorni, en um þetta leyti í fyrra
veiddist síldin mun norðar, eða í
Síldarsmugunni og í norskri land-
helgi. Þá heyrir það til tíðinda að í
síðustu viku voru norsk og færeysk
skip við síldveiðar í íslenskri lög-
sögu. Þeir sem rætt var við í gær
sögðust telja að norsk síldarskip
hefðu ekki verið hér í fjölda ára.
Í liðinni viku voru hér sex norsk
síldveiðiskip og fjögur færeysk.
Norsku skipin tilkynntu um 2.990
tonn til Landhelgisgæslunnar, en
þau héldu á heimamið þegar fréttist
af góðri síld þar. Afli Færeyinga var
minni. Norðmenn og Færeyingar
hafa heimild til veiða síld í íslenskri
lögsögu skv. samkomulagi þjóðanna.
Sömuleiðis hafa Norðmenn heim-
ildir til að veiða loðnu í lögsögunni
og hafa nýtt þær.
Ýmsir velta því fyrir sér hvort
síldin muni hafa vetursetu hér, en
það hefur ekki gerst í yfir 40 ár.
Megnið af stofninum hafði vet-
ursetu á Rauða torginu austur af
landinu fram til 1967 og voru þar
milljónir tonna þegar mest var.
Hrygningarstofninn er talinn hafa
verið allt að 15 milljón tonn um 1950,
en var orðinn um sex milljónir fyrir
hálfri öld eða svo.
Óvíst með vetursetu
Þorsteinn Sigurðsson, sviðs-
stjóri nytjastofnasviðs Hafrann-
sóknastofnunar, segir að því hafi oft
verið spáð að veturseta síldarinnar á
Íslandsmiðum yrði að veruleika á
ný, en þær spár hefðu jafnoft brugð-
ist. Færeyska rannsóknaskipið
Magnús Heinason hefði reglulega
síðustu vetur farið yfir það svæði,
sem kallað hefur verið Rauða torgið,
vegna veiða Rússa á þessum slóðum
á árum áður, en þar hefði ekki orðið
vart við norsk-íslenska síld.
Í ár væri hegðun síldarinnar
öðru vísi en síðustu ár og svo virtist
sem hluti síldarinnar hefði ekki enn
byrjað að ganga í austur, líkt og ver-
ið hefur frá því að hún sást hér að
nýju árið 1994. Það væri áhugavert
að frést hefði af síld austur af Norð-
fjarðarhorni síðustu daga, en hann
teldi þó óvarlegt að spá um dvöl síld-
ar á Rauða torginu í vetur miðað við
fyrirliggjandi upplýsingar.
Á miðunum austur af Norð-
fjarðarhorni fékkst um helgina mjög
góð síld, algengt var að hún væri
380-400 grömm. Ekki liggur fyrir
hvort mikið magn er þarna á ferð-
inni. Þau skip sem voru dýpst á
þessum miðum fengu nokkuð af kol-
munna með síldinni.
Sterkur stofn
Fyrir helgi kynnti Alþjóða haf-
rannsóknaráðið ráðgjöf sína fyrir
næsta ár. Þar kemur fram að stofn
norsk-íslensku síldarinnar var mun
minni en áður var talið. Eigi að síður
er um sterkan stofn að ræða og er
hrygningarstofninn nú talinn vera
um 9 milljónir tonna. Gert er ráð
fyrir að hrygningarstofninn fari
minnkandi og verði um 6,7 milljónir
tonna árið 2012.
Ráðlagt aflamark fyr-
ir næsta ár er 988 þús-
und tonn. Þar af verður
hlutdeild Íslendinga um
143 þús. tonn (14,5%). Til
samanburðar var afla-
mark fyrir þetta ár um
1500 þúsund tonn og
hlutdeild Ís-
lands 215
þúsund
tonn.
Norsk skip sækja
síld á Íslandsmið
Norsk-íslenska síldin
Tugur íslenskra
skipa var við veiðar
austur af Norðfjarðar-
horni í gær.
Milljónir tonna af síld höfðu
vetursetu á Rauða torginu
fyrir rúmlega hálfri öld
O
Norsku skipin voru í
íslenskri lögsögu norður
við Síldarsmuguna.
S Í
L D
A
R
S
M
U
G
A
N
Ísland
Grænland Jan Mayen
Jakob Jakobsson fiskifræð-
ingur lét af störfum hjá Haf-
rannsóknastofnun fyrir níu ár-
um, en hann fylgist enn með
síldargöngum. Hann segir að
síldin hafi síðast haft vet-
ursetu á Rauða torginu 1967
og síðan lítillega árið eftir.
Jakob segir að það kæmi hon-
um ekki á óvart að síldin tæki
upp fyrri háttu. Hann hefði þó
talið að til þess þyrfti virkilega
stóran árgang.
Undanfarin ár hefði síldin
haft vetursetu norður af Lófó-
ten og í átt að Bjarnarey. Áður
fyrr hefði síldin yfirleitt komið
á Rauða torgið í byrjun októ-
ber og verið þar fram yfir
áramót. Hún hefði haldið
austur á bóginn í janúar
og hrygnt við Noreg í
mars. Eftir hrygningu
hefði síldin fylgt vorkom-
unni í sjónum norðvestur á
bóginn og komið á Norður-
landsmið seint í júní og
því verið á Íslands-
miðum hálft árið.
Fylgdi
vorkomunni
EKKI VETURSETA Í 43 ÁR
Jakob Jakobsson