Morgunblaðið - 20.11.2010, Blaðsíða 21

urstöðu er komist í skýrslu sem
Fjarðabyggð lét Capacent gera, þ.e.
að sparnaður ríkisins vegna 23% nið-
urskurðar til Heilbrigðisstofnunar
Austurlands, sem samkvæmt frum-
varpinu yrði 467 milljónir króna, yrði
í raun 68,2 milljónir.
Umtalsverð þjónusta
Heilbrigðisumdæmi í landinu eru
sjö talsins og heilbrigðisstofnanir á
landsbyggðinni 12 talsins. Eru þá
Sjúkrahúsið á Akureyri og St. Jós-
efsspítali í Hafnarfirði ekki talin með,
auk fjölda heilsugæslustöðva um allt
land sem í flestum tilvikum eru rekn-
ar undir stjórn viðkomandi heilbrigð-
isstofnunar. Einnig eru nokkur dval-
arheimili rekin af
heilbrigðisstofnunum og á sumum
stöðum eru blikur á lofti hvort sú
starfsemi heldur áfram, eins og á
Vopnafirði.
Samkvæmt meðfylgjandi yfirliti er
talsverð þjónusta innt af hendi á
þessum stofnunum, mismikil þó, en
ekki að undra að íbúar vilji standa
vörð um sínar stofnanir. Á þjón-
ustusvæði þeirra búa um 100 þúsund
manns, innlagnir á sjúkrahúsin eru
yfir 10 þúsund og álíka margar að-
gerðir eru framkvæmdar. Í sam-
anburði við LSH eru þetta ekki háar
tölur en engu athyglisverðar.
Launakostnaður vegur þungt í
rekstrarkostnaði þessara stofnana,
eða nærri 80%. Heilbrigðisráðherra
var gert að skera niður útgjöld til
heilbrigðismála um 4,7 milljarða
króna og þó að sú upphæð verði eitt-
hvað lægri er talið óhjákvæmilegt að
ná hagræðingu fram öðruvísi en að
fækka starfsfólki.
Starfsemi þessara stofnana er eðli-
lega misumfangsmikil og sums staðar
hafa skurðstofur og fæðingardeildir
verið lagðar af. Alls fá stofnanirnar
tólf til sín um 13,3 milljarða króna á
fjárlögum þessa árs en samkvæmt
fjárlagafrumvarpi næsta árs eru
framlögin komin niður í 10,9 milljarða
króna. Það er skerðing um tæpa 2,4
milljarða króna milli ára, eða tæp
18%. Er skerðingin hlutfallslega
meiri á einstökum sviðum, einkum á
sjúkrasviði.
Hver endanleg niðurstaða ráð-
herra verður á eftir að koma í ljós á
næstunni. Stóru línurnar voru nefnd-
ar í upphafi. Stærri sjúkrahúsunum
og heilsugæslunni verður væntanlega
hlíft eins og hægt er, en aðrar stofn-
anir gætu þurft að taka á sig högg, þó
ekki í þeim mæli sem fjárlaga-
frumvarpið boðaði. Spjótin hafa stað-
ið á heilbrigðisráðherra og hans verk-
efni er hvorki auðvelt né öfundsvert.
Enginn mun verða sáttur við sinn
hlut, svo mikið er víst.
st fyrir lífi sínu
Morgunblaðið/Ómar
Allar upphæðir í milljónum króna / tölur um íbúafjölda, starfsemi og rekstur eru frá 2009 nema annað sé tekið fram
(*5)HÞ: Húsavík, Þórshöfn, Raufarhöfn, Kópasker, Reykjahlíð, Laugar. (*6) HSA: Seyðisfjörður, Egilsstaðir/Borgarfjörður, Djúpivogur/Breiðdalsvík, Fáskrúðsfjörður/Stöðvarfjörður, Reyðarfjörður, Eskifjörður, Vopnafjörður/
Bakkafjörður. (*7) HSu: Selfoss, Hveragerði, Þorlákshöfn, Laugarás, Hella, Hvolsvöllur, Vík, Kirkjubæjarklaustur.
Heilbrigðisstofnunin
Fjallabyggð
Framlag á fjárlögum 2010: 451,0
Framlag í frumvarpi 2011: 376,7
Breyting milli ára: -16,5%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 2.154
Sjúkrahússtarfsemi: Já
Innlagnir á ári 250
Heilsugæsla: Já
Siglufirði og Ólafsfirði
Fjöldi heimsókna á ári: 4.520
Skurðstofa: Nei, aðgerðastofa
Minni aðg. á ári: 152
Fæðingarþjónusta: Nei
Starfsmenn/stöðugildi: 80/50
Þar af 3 læknar í 3 stg., 11 hjúkrunar-
fræðingar í 9,25 stg.,5 sjúkraliðar í
3,3 stg., 1 ljósmóðir í 0,7 stg.
Komur til sérfræðinga: 194
Fjöldi sérfræðigreina: 2
Rekstrarkostn. á ári: 500 (áætl. ‘10)
Þar af launakostn.: 365 (áætl. ‘10)
Heilbrigðisstofnun
Þingeyinga, Húsavík
Framlag á fjárlögum 2010: 925,9
Framlag í frumvarpi 2011: 557,4
Breyting milli ára: -39,8%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 4.784
Sjúkrahússtarfsemi: Já
Innlagnir 2008: 440
Heilsugæsla: Já
á 6 stöðum (*5)
Fjöldi heimsókna á ári: 19.528
Skurðstofa: Já
Aðgerðir á ári: 856
Fæðingarþj.: Nei, en mæðravernd
Starfsmenn/stöðugildi: 143/97,4
Þar af8 læknar í 7,4 stg.,28 hjúkrunar-
fræðingar í 20,5 stg.,19 sjúkraliðar í
13,5 stg., 3 ljósmæður í 2,3 stg.
Komur til sérfræð.: 3.026 (2008)
Fjöldi sérfræðigreina: 6
Rekstrarkostnaður á ári: 1.008,2
Þar af launakostnaður: 713,4
Heilbrigðisstofnun
Austurlands
Framlag á fjárlögum 2010: 2.029,2
Framlag í frumvarpi 2011: 1.581,5
Breyting milli ára: -22,1%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 10.370
Sjúkrahússtarfsemi: Já, 3 stöðum
Innlagnir á ári: 800
Heilsugæsla: Já
á 7 stöðum (*6)
Fjöldi heimsókna á ári: 92.700*
Skurðstofa: Já
Aðgerðir á ári: 500-700
Fæðingarþj.: Já (80-100 á ári)
Starfsmenn/stöðugildi: 317/225
Þar af læknar: 15 stg., hjúkrunar-
fræðingar: 44 stg., sjúkraliðar: 45
stg., ljósmæður: 5 stg.
Komur til sérfræðinga: 3.500
Fjöldi sérfræðigreina: 10 +
Rekstrarkostnaður á ári: 2.000,0
Þar af launakostnaður: 1.600,0
Heilbrigðisstofnun
Suðausturlands, Höfn
Framlag á fjárlögum 2010: 184,0
Framlag í frumvarpi 2011: 162,1
Breyting milli ára: -11,9%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 2.089
Sjúkrahússtarfsemi: Já
Innlagnir á ári: 165
Heilsugæsla: Já
á Höfn og sel í Öræfum
Fjöldi heimsókna á ári: 18.834*
Skurðstofa: Nei
Fæðingarþjónusta: Já (8-12 á ári)
Starfsmenn/stöðugildi: 74/48,4
Þar af2 læknar í 3 stg.,8 hjúkrunarfr. í
6,2 stg. (þar af 8 nemar),9 sjúkraliðar
í 6,15 stg., 1 ljósmóðir í 1 stg.
Komur til sérfræðinga: 658
Fjöldi sérfræðigreina: 3
Rekstrarkostnaður á ári: 423,2
Þar af launakostnaður: 291,4
Heilbrigðisstofnunin
Vestmannaeyjum
Framlag á fjárlögum 2010: 672,1
Framlag í frumvarpi 2011: 512,3
Breyting milli ára: -23,8%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 4.135
Sjúkrahússtarfsemi: Já
Innlagnir á ári: 885
Heilsugæsla: Já
Fjöldi heims. á ári: 12.922 (27.283*)
Skurðstofa: Já
Aðgerðir á ári: 393
Fæðingarþjónusta: Já (45 á ári)
Starfsmenn/stöðugildi: 100/70
Þar af7 læknar í 6,6 stg.,14 hjúkrunar-
fræðingar í 10,35 stg.,22 sjúkraliðar í
14,33 stg.,2 ljósmæður í 1 stg.
Komur til sérfræðinga: 1.987
Fjöldi sérfræðigreina: 14
Rekstrarkostnaður á ári: 725,5
Þar af launakostnaður: 514,0
Heilbrigðisstofnun
Suðurlands, Selfossi
Framlag á fjárlögum 2010: 2.016,7
Framlag í frumvarpi 2011: 1.691,1
Breyting milli ára: -16,1%
Fjöldi íbúa á þjónustusvæði: 19.800
Sjúkrahússtarfsemi: Já
Innlagnir á ári: 1.500
Heilsugæsla: Já
á 8 stöðum (*7)
Fjöldi heimsókna á ári: 90.800*
Skurðstofa: Já
Aðgerðir á ári: 1.623
Fæðingarþjónusta: Já (162 á ári)
Starfsmenn/stöðugildi: 336/225
Þar af26 læknar í 25,83 stg.,68
hjúkrunarfr. í 44,15 stg.,54 sjúkraliðar í
37,41 stg.,9 ljósmæður í 7 stg.
Komur til sérfræðinga: 1.878
Fjöldi sérfræðigreina: 10
Rekstrarkostnaður á ári: 2.045
þar af launakostnaður: 1.812
21
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. NÓVEMBER 2010
Guðrún Bryndís Karlsdóttir, sjúkra-
liði og byggingaverkfræðingur, hef-
ur kynnt sér sjúkrahússtarfsemi á
landsbyggðinni og Landspítalanum.
Hún skilaði minnisblaði í
sumar um Kragaskýrsluna
svonefndu, sem heilbrigð-
isráðuneytið lét gera á síð-
asta ári um endur-
skipulagningu
sjúkrahúsþjónustu á suð-
vesturhorni landsins. Hún
fór yfir útreikninga sem
þar birtust og benti á að
hagkvæmara gæti reynst
að nýta betur skurðstofur
Kragasjúkrahúsanna, þar sem ábat-
inn af því væri meiri þegar upp væri
staðið, heldur en að færa öll verk-
efni til Landspítalans.
Guðrún Bryndís segir í samtali við
Morgunblaðið að hið sama gildi um
boðaðan flutning verkefna frá minni
sjúkrahúsum á landsbyggðinni til
Landspítalans eða Sjúkrahússins á
Akureyri. Það sé ekki endilega hag-
kvæmasta leiðin að leggja þjónustu
þar af og beina sjúklingunum annað.
Mikill samrekstur
„Þjónustan á þessum stöðum er
einfaldlega að sinna eftirspurn á
hverju svæði. Við þurfum að spyrja
okkur hvaða þjónustu er hægt að
veita fyrir peninginn sem er til ráð-
stöfunar, með tilliti til þeirrar þjón-
ustu sem landsmenn þurfa á að
halda,“ segir Guðrún Bryndís og
bendir á að farandsérfræðingar
styðji við minni sjúkrahúsin. Sú
þjónusta spari gífurlegan kostnað
og hafi verið að byggjast upp á
löngum tíma, í góðri samvinnu við
heilbrigðisstofnanir á hverjum stað.
Hún bendir jafnframt á þann
mikla samrekstur sem fram fer und-
ir einu þaki á þessum stofnunum; í
heilsugæslu, á sjúkrasviði og öldr-
unarsviði. Á þessum sviðum hafi
stjórnendur verið að hagræða tölu-
vert í samvinnu við starfsfólk.
„Litlu sjúkrahúsin hafa verið að
taka við sjúklingum frá Landspít-
alanum til eftirmeðferðar. Þau eru
ólík Landspítala og Akureyri að því
leyti að þau eru ekki kennslusjúkra-
hús og þar starfa útlærðir sérfræð-
ingar,“ segir Guðrún Bryndís en
tekur skýrt fram að Landspítalinn
og Sjúkrahúsið á Akureyri gegni
mjög mikilvægu hlutverki sem
kennslusjúkrahús. Milli þessara
stofnana og landsbyggðarinnar fari
einnig fram margháttað samstarf
sem hægt sé að efla enn frekar og
auka þannig þjónustu sjúkrahús-
anna. Þannig komi t.d. læknar frá
Akureyri á Sauðárkrók og
framkvæmi aðgerðir þar á
Akureyringum.
„Læknar á minni
sjúkrahúsum taka ekki
neina áhættu og fram-
kvæma ekki aðgerðir
nema aðstaðan leyfi það.
Þegar starfsemin er á
staðnum eru læknar til
staðar til að veita fyrstu
aðstoð þegar slys og bráð
veikindi koma upp. Þeir meta al-
varleikann og geta undirbúið sjúk-
linga fyrir ferðalag á stærra
sjúkrahús ef á þarf að halda. Þeir
sinna líka langveikum sjúklingum í
samvinnu við sérfræðinga stóru
sjúkrahúsanna,“ segir Guðrún
Bryndís.
Hún bendir á að fyrirhugaður
niðurskurður á smærri sjúkra-
húsum um samtals 3,5 milljarða
króna, þar sem skerða eigi þjónustu
við um 45% þjóðarinnar, jafngildi
um 10% af rekstrarkostnaði Land-
spítalans. Meta þurfi hvort raun-
verulegur ávinningur náist með
þessu.
Ekki landsbyggðarpólitík
Spurð hvernig eigi að ná mark-
miðum stjórnvalda um niðurskurð
segir Guðrún Bryndís að byrja
þurfi á verðkönnun og skoða hvaða
þjónustu sé hægt að veita hvar.
Horfa þurfi á heildarmyndina og
taka tillit til ferðakostnaðar, auk-
inna útgjalda Sjúkratrygginga Ís-
lands, öryggis sjúklinga og áhrifa á
búsetuskilyrði. Einnig hvaða áhrif
niðurskurðurinn getur haft á skipu-
lag heilsugæslu og öldrunarþjón-
ustu.
„Þetta á ekki að snúast um lands-
byggðarpólitík heldur heilbrigðis-
kerfið í heild sinni, að það sem vel
er gert fái að halda sér. Í stað þess
að einblína á niðurskurð ætti
áherslan hjá stjórnvöldum að vera
sú hvernig hægt er að veita þjón-
ustu áfram. Við erum fámenn þjóð í
stóru landi og uppbyggingin ætti að
taka mið af því. Kópasker verður
aldrei úthverfi í Reykjavík. Þetta
eru samhangandi kerfi sem eiga að
styrkja hvert annað og létta álagi
hvert af öðru. Um það snýst málið,“
segir Guðrún Bryndís. bjb@mbl.is
Horfa þarf betur
á heildarmyndina
 Telur ábata af flutningi verkefna frá
litlum sjúkrahúsum ekki alltaf til staðar
Guðrún Bryndís
Karlsdóttir