Morgunblaðið - 21.07.2011, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. JÚLÍ 2011
FRÉTTASKÝRING
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
„Fólk með lágar tekjur á hreinlega
enga möguleika á að kaupa íbúðir á
markaði,“ segir Sigurður Friðriks-
son, framkvæmdastjóri Félagsbú-
staða sem reka félagslegt leiguhús-
næði í eigu Reykjavíkurborgar.
Vanskil á leigu eru að aukast og segir
Sigurður að hjá sumum sé staðan
þannig að fólk þurfi að velja hvort
peningarnir fari í mat eða í að borga
leigu.
Árið 2007 voru vanskil hjá Fé-
lagsbústöðum komin niður í 0,7% af
veltu, en í fyrra var þetta hlutfall
3,6%. Eitt af því sem skýrir aukin
vanskil hjá Félagsbústöðum er að
stofnunin þarf að afskrifa skuldir hjá
þeim sem fá greiðsluaðlögun.
Þó að vanskil hjá Félagsbústöðum
hafi aukist eru þau samt hátíð miðað
við sem var þegar félagið var stofnað
1997, en þá voru vanskil um 25%. Sig-
urður segir að þá hafi innheimta verið
í molum. Innheimta hafi líka batnað
eftir að hætt var að taka skatt af
húsaleigubótum, en sú breyting kom
til framkvæmda 2003.
Tíu útburðir í fyrra
„Það eru víða miklir erfiðleikar hjá
fólki. Fyrir suma er þetta ekki spurn-
ing um að forgangsraða reikningum
heldur spurning um hvort peningarn-
ir fari í mat eða húsnæði,“ sagði Sig-
urður. Hann sagði að starfsfólk Fé-
lagsbústaða reyndi eftir mætti að
innheimta leigu hjá íbúum, en það
væri reynt að vinna með fólki og gefa
því tækifæri til að standa í skilum.
„Svo kemur að því að við sjáum að
það er enginn vilji fyrir hendi og þá
verðum við að fá úrskurð hjá héraðs-
dómi sem felur í sér útburð og það
getur verið mjög erfitt. Það er hins
vegar alltaf tekið tillit til aðstæðna
fólks. Við bendum fólki á að sækja um
fjárhagsaðstoð hjá velferðarsviði
borgarinnar.“ Fá mál enda á þann
veg að fólk sé borið út. Slík mál voru
10 á síðasta ári, en borgin rekur 2.154
íbúðir. Áður en til útburðar kemur
hefur velferðarsvið borgarinnar skoð-
að tekjur og skuldir fólks og hvort
fólk geti staðið við leigugreiðslur.
Sigurður sagði að áður fyrr hefði
fólk litið á leigu hjá Félagsbústöðum
sem tímabundna búsetu meðan það
var að ná tökum á fjármálum eða
hefja búskap. „Síðan fór fólk út á
markaðinn og reyndi að kaupa fé-
lagslega íbúð meðan þær íbúðir voru
á markaðinum. Það kerfi var lagt nið-
ur kringum árið 2000. Frá aldamót-
um hefur húsnæðisverð verið að
hækka og tók svakalega uppsveiflu
2004. Fólk með lágar tekjur á hrein-
lega enga möguleika á að kaupa íbúð-
ir á markaði.“
Fjölgar á biðlista
Tölur Félagsbústaða staðfesta
þessa þróun. Þegar Félagsbústaðir
voru stofnaðir árið 1997 átti félagið
um 900 íbúðir, en þær eru 2.154 í dag.
Þrátt fyrir þetta hefur úthlutunum
ekkert fjölgað síðustu 7-8 árin, en það
skýrist af því að fólk býr lengur í
íbúðunum. „Fólk sem er hjá okkur og
er allt með lágar tekjur hefur ekki
getað farið út á markaðinn frá 2003
þegar fasteignaverð tók stökk upp á
við,“ segir Sigurður.
Frá 2006 fram á þetta ár fækkaði
umsóknum um íbúð hjá Félagsbú-
stöðum, en þeim er farið að fjölga aft-
ur. Nú eru 713 á biðlista. Félagsbú-
staðir hafa hins vegar ekki keypt
íbúðir allra síðustu ár. Segja má að al-
menni leigumarkaðurinn hafi tekið
við þessari auknu eftirspurn og Fé-
lagsbústaðir hafi haldið sig til hlés. Á
síðustu tveimur hefur þeim Reykvík-
ingum sem fá húsaleigubætur fjölgað
um 60%. Þar af hefur þeim sem leigja
á almennum markaði fjölgað um
164%. Á sama tíma hefur verið stöðn-
un á fasteignamarkaði. Lánastofnan-
ir hafa ennfremur gert strangari
kröfur til lántaka um eigið fé og láns-
hlutfall.
Lágtekjufólk fast í leigu
 Fólk með lágar tekjur á nær enga möguleika á að eignast eigið húsnæði
 Leigjendum sem fá húsaleigubætur hefur fjölgað um 60% á tveimur árum
Húsaleigubætur
» Árið 2003 voru teknar upp
sérstakar húsaleigubætur hjá
Reykjavíkurborg sem voru hugs-
aðar fyrir fólk á biðlista eftir fé-
lagslegu leiguhúsnæði. Þetta er
fólk sem er undir skilgreindum
tekju- og eignamörkum. Í fyrra
fengu 2.183 sérstakar húsa-
leigubætur hjá Reykjavíkurborg.
» Um 2/3 þeirra sem eru á bið-
lista hjá Félagsbústöðum óska
eftir 1-2 herbergja íbúðum.
„Slíkar íbúðir eru bara ekki til,
enda hefur ekkert verið byggt af
slíkum íbúðum síðustu 10 árin.
Úr þessu verður að bæta. Það
þarf að auka framboð á minni
íbúðum,“ sagði Sigurður.
Morgunblaðið/Kristinn
Leiga Félagsbústaðir reka 2.154 leiguíbúðir og borgin greiddi 8.270 einstaklingum húsaleigubætur á síðasta ári. Þörfin er mikil og nú eru 713 á biðlista.
Fjöldi leigjenda með húsaleigubætur
í Reykjavík 2008-2010
Hlutdeild Hlutdeild
Feb. 08 2008 Des. 10 2010 Breyting
Almennimarkaðurinn 1.288 31% 3.404 52% 164%
Félagsbústaðir 1.674 41% 1.912 29% 14%
Aðrir -námsmenn,Búseti ofl. 1.142 28% 1.248 19% 9%
Heimild: Félagsbústaðir
Vanskil hjá Félagsbústöðum Reykjavíkurborgar
2007 2008 2009 2010 2011
12 30 52 86 100*
0,70% 1,50% 2,10% 3,60% 4%*
Vanskil í milljónum
Hlutfall af veltu
*Áætlun
Könnun sem Varasjóður húsnæðis-
mála gerði nýverið á leiguíbúðum
sveitarfélaga sýnir að auðar íbúðir
eru minna vandamál en áður var,
einkum ef haft er í huga að á sama
tíma hefur félagslegum leiguíbúðum
sveitarfélaganna í landinu fjölgað
nokkuð.
Í könnuninni kom í ljós að íbúðir
sem staðið hafa auðar lengur en í sex
mánuði voru 43 talsins, 7 færri en ár-
ið 2009. Árið 2008 voru þær 51 og 40
árið 2007. Eftir 2007 hefur sú breyt-
ing orðið á að meirihluta íbúða sem
höfðu verið auðar sex mánuði eða
lengur var ekki lengur að finna á
Vestfjörðum. Árið 2007 voru 67,5%
þessara íbúða á Vestfjörðum, en árin
2008, 2009 og 2010 var þetta hlutfall
komið niður í um 45%.
Könnunin leiðir líka í ljós að fleiri
sveitarfélög eiga nú við rekstrar-
vanda að stríða vegna leiguíbúða
sinna en áður. Stór sveitarfélög eins
og Reykjavíkurborg og Hafnarfjarð-
arbær hafa nú bæst á þennan lista.
Færri íbúð-
ir standa
núna auðar
Sveitarfélög í vanda
vegna leiguíbúða
Hlutfallslega eru flestar leiguíbúðir
á landinu í Vesturbyggð, Blöndu-
ósbæ, Vopnafjarðarhreppi og Sveit-
arfélaginu Skagaströnd sem er á
toppnum. Í þessu sveitarfélögum er
þetta hlutfall 3,78-5,46 leiguíbúðir á
hverja 100 íbúa. Í Reykjavík er hlut-
fallið 1,81 íbúð á hverja 100 íbúa,
1,22 í Kópavogi, 0,88 í Hafnarfirði og
0,25 í Garðabæ.
Félagsbústaðir, sem eru í eigu
Reykjavíkurborgar, hafa ekki keypt
nýja leiguíbúð sl. tvö ár.
Mest fjölgun hefur orðið hjá Ár-
borg sem hefur keypt 39 íbúðir á síð-
ustu tveimur árum. Þá varð einnig
veruleg fjölgun leiguíbúða í eigu
Fjallabyggðar, Fjarðabyggðar,
Sveitarfélagsins Skagafjarðar og
Rangárþings eystra. Fækkun leigu-
íbúða varð hins vegar mest í Sveitar-
félaginu Ölfusi, Vestmannaeyjum,
Stykkishólmi og Hafnarfirði.
Skagaströnd
á toppnum
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Ákveðnar vísbendingar eru um að
undanfarið ár hafi drengir frekar
stigið fram og tilkynnt kynferðisbrot
gegn sér. Þetta segir Sigríður
Hjaltested, aðstoðarsaksóknari kyn-
ferðisbrotamála hjá lögreglunni á
höfuðborgarsvæðinu. Þessi brot séu
alltaf mun faldari hjá drengjum en
stúlkum.
„Við höfum tekið eftir því undan-
farið ár að fleiri brotaþolar eru karl-
kyns, jafnvel fremur ungir að árum
eða undir 18 ára. Þau brot sem við
höfum fengið eru oft langvarandi
kynferðisbrot framin af einhverjum
þeim kunnugum, nákomnum eða
vini,“ segir hún.
Engin ástæða sé til þess að ætla
annað en að drengir verði fyrir ná-
kvæmlega sömu brotum og stúlkur
þó að almennt sé vitað að þær séu í
miklum meirihluta. Mun fleiri piltar
sem brotið hefur verið á séu úti í
samfélaginu en þeir sem koma fram.
„Það er mikilvægt að sýna þeim
að þeir sýni mikinn styrk með því að
koma fram. Það er þeim mikilvægt
að vita það. Það er mjög átakanlegt
að sjá hvað það er erfitt fyrir þá að
opna sig,“ segir Sigríður.
Fá skilaboð frá samfélaginu
Margþættar ástæður geta verið
fyrir því að strákum reynist erfiðara
að segja frá kynferðisbrotum en
stúlkum, segir Ólöf Ásta Farestveit,
forstöðumaður Barnahúss. Algeng-
ast sé að mál komi upp þegar stúlkur
segi vinkonum sínum frá brotum og
þær fari áfram með þau. „Stelpur
eiga í nánari tengslum við bestu vin-
konur sínar en strákar eru með
öðruvísi samskipti við sína vini,“
segir Ólöf.
Hommafóbía getur einnig verið
ástæða fyrir því hversu tregir þeir
eru til sagna enda eru gerendur oft-
ast karlmenn. „Þeir upplifa það að
það sé eitthvað í þeirra fari sem kalli
fram þessar kenndir í geranda. Þeir
óttast jafnvel að strákar sem eru
misnotaðir af körlum verði hommar.
Það eru engar rannsóknir sem
styðja slíkt en það er bara tilfinning
sem viðkomandi unglingur hefur.“
Þá hafi samfélagið hingað til gefið
strákum þau skilaboð að þeir eigi að
vera leiðandi í kynlífi og því beri þeir
meiri ábyrgð en aðrir. Það geri það
að verkum að þeir vilji síður segja
frá brotum gegn sér. Strákar séu
jafnmiklir þolendur og stúlkur og
hvetja þurfi þá til að segja frá.
Fleiri drengir tilkynna kynferðisbrot
 Mikilvægt að hvetja drengi til að stíga fram og segja frá
Á súluritinu má sjá tölur um þróun í fjölda kynferðisbrotamála á höfuð-
borgarsvæðinu undanfarin fjögur ár sem lögreglan á höfuðborgarsvæðinu
hefur tekið saman. Árið 2007 var lögum breytt þannig að það sem áður var
skilgreint sem misneyting fellur nú undir nauðgun. Því er ekki hægt að
bera tölurnar um nauðgun saman við ársskýrslur áranna fyrir 2007.
Kynferðisbrot á höfuðborgarsvæðinu
Heimild: Lögreglan á
höfuðborgarsvæðinu
Nauðgun
Kynferðisbrot
gegn börnum
Blygðunar-
semisbrot
2007 2008 2009 2010
67 72
22
49
83
17
71
65
14
66
37
28
Nauðgunum fækkar aðeins