Morgunblaðið - 28.09.2011, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 2011
Hvítur á leik Útitaflið á Siglufirði hefur vakið mikla lukku meðal þeirra sem hafa heimsótt þennan skemmtilega bæ og er það ágætis innlegg í iðandi mannlífið við höfnina.
Árni Sæberg
Margir eyjabúar hafa tekið
upp á því að úða flugvélar með
flugnaeitri til að forðast innflutn-
ing aðkomukvikinda. Einnig þarf
að gæta þess að flytja ekki inn
jarðveg og hafa hemil á innflutn-
ingi lífvera í gámum og með bíl-
um á ferjum.
Nýlega var þess getið í frétt-
um, að risahvönnin, bjarnarkló,
væri að breiðast út, en hún er
hættuleg og getur valdið nokkr-
um brunasárum. Þá eru lúpínan
og skógarkerfill talin vera ágengir innflytj-
endur.
Erfitt reynist okkur að sporna við innflutn-
ingi lægri dýra. Hingað bárust vespur, senni-
lega með bílainnflutningi að Austfjörðum. Þá
þurfum við að glíma við spánarsnigil, og nú er
komin einhver ágeng hrossaflugutegund og
farin að herja á gróður.
Sjáist hér nýr fugl, er viðhorfið hins vegar
allt annað, og er honum jafnan tekið með þökk-
um. Samt var hér um árið steypt undan grás-
pörvapari, sem hafði hreiðrað um sig í Reykja-
vík. Var þar heft hingaðkoma þessa algenga
fugls Evrópu. Starrinn hefur hins vegar verið
látinn nema hér land óáreittur. Við reynum svo
að varðveita íslenska hænsnastofninn, þótt
hvítir Ítalir hafi verið innfluttir til ræktunar.
Við miklumst af íslenska hestinum okkar.
Og okkur kæmi ekki til hugar að flytja inn ar-
abísk hross. Einnig hefur okkur enn tekist að
varðveita íslenska kúastofninn. Við fluttum
hingað inn karakúl-kindur til þess að endur-
bæta fjárstofn okkar. Var það til mikilla
óheilla. Því með þeim barst mæðiveiki og riðu-
sótt. Varð þá að skera niður og fella stóran
hluta af fjáreign landsmanna.
Ég ætlaði samt einnig að geta um mann-
fólkið í landinu. Við þessi útvalda þjóð, sem
bjuggum í þúsund ár einangruð á þessu út-
skeri, erum allt í einu komin í þjóðbraut. Við
höfum einnig opnað dyr okkar fyrir öllum Evr-
ópubúum. Nú ætlum við að ganga í Evrópu-
sambandið og jafnvel taka upp evru, þennan
staðfasta gjaldmiðil! Við þurfum þá einmitt að
aðstoða Grikki fjárhagslega og hjálpa svo Ítöl-
um, Spánverjum og Portúgölum að komast úr
skuldavandanum. Það yrði strax leitað til okk-
ar. Yrði þessi innganga í Evrópusambandið
mikið gæfuspor fyrir okkur? Það
halda sumir.
Mér datt nú einnig í hug að
ræða um Fídjibúa, sem eiga
heima hinum megin á hnettinum,
á eyjum í Kyrrahafinu skammt
norðan við Nýja-Sjáland. Ég hef
gaman af því að bera þá saman
við okkur. Fídjibúar eru Pólines-
ar með melanesískri blöndu.
Mjög sérstakir menn, sem gam-
an var að hitta. Þeir námu þessar
eyjar fyrir fjögur þúsund árum.
Eyjarnar eru um 18 þúsund fer-
kílómetrar að flatarmáli og lifa þar yfir 400
þúsund fornir Fídjibúar. Þarna bjuggu þeir
óáreittir fram til 1643 að Evrópumenn rákust á
eyjarnar. Sagt var að sæfarar, sem þangað
björguðust í land á þessum árum, hafi um-
svifalaust verið drepnir, steiktir og étnir.
Eyjarskeggjar vildu halda skerjunum sínum
hreinum. Samt fór svo, að árið 1879 falaðist
breskur auðkýfingur eftir að kaupa þar vot-
lendar sléttur á eynni, sem höfðu verið til lítilla
nytja. Þetta voru einskonar Grímsstaðir Fídji-
búa. Bretunum var sjálfsagt selt þetta land til
að lífga upp á fjárhag landssjóðsins. Bretar
hófu að rækta þarna sykurreyr. Þetta var al-
gjör nýjung þar í landi. Bretar töldu síðan, að
nauðsynlegt væri að fá kunnáttumenn til að
rækta reyrinn fyrir sig. Fengu þeir leyfi til að
flytja inn nokkra Indverja, sem hlutu að sjálf-
sögðu dvalarleyfi á Fídji. Indverjunum fjölgaði
ört. Þeir urðu nær jafnmargir og gömlu Fídji-
búarnir. Þeir lögðu undir sig verslunina, þeir
reistu og ráku hótel og veitingahús staðarins
og þeir sjá nú einnig um alla ferðaþjónustu á
eyjunum. Fyrir nokkru ætluðu þeir að taka við
stjórnartaumum landsins. En þá gerðu Fídji-
búar loks uppreisn.
Okkur, þessum eyjarskeggjum, er nokkur
vandi á höndum að hindra ásælni í landið. Eins
og hér má sjá, er erfitt að tryggja hagstæða af-
komu í lífríki úthafseyja.
Eftir Sturlu
Friðriksson
» Það er vandi að tryggja
hagstæða afkomu í lífríki
úthafseyjar.
Sturla
Friðriksson
Höfundur er erfðafræðingur
og umhverfissinni.
Innrás lífvera í eyjar
Einn af kostum íslensks sam-
félags eru þeir sterku innviðir
sem hér hafa verið byggðir upp á
heilli öld. Hvað sem líður efna-
hagslegum þrengingum er mik-
ilvægt að verja og efla þá innviði
enda eru þeir stoðin sem farsælt
samfélag byggist á. Það er erfitt
að skapa velferð í samfélagi þar
sem skortur er á öryggi, menntun
og heilbrigðisþjónustu. Þetta er
það fyrsta sem fátæk og vanþró-
uð lönd þurfa að koma í lag og því
forsenda efnahagslegrar uppbyggingar.
Í ljósi mikilvægisins er í raun furðulegt hvað
undirstöðustéttir á borð við heilbrigðisstarfs-
fólk, kennara, slökkvilið og lögreglu búa við
hlutfallslega lök kjör á Íslandi. Úr þessu þarf
að bæta. Á slíkum sviðum þarf að liggja fyrir
skýr framtíðarsýn til margra ára, þ.e. hvernig
við viljum sjá umrædda málaflokka þróast
næsta áratuginn hið minnsta og hvernig sú
þróun verði fjármögnuð. Í ljósi þess hve hallar
á undirstöðustéttirnar í launakjörum þarf
framtíðarsýnin að fela í sér áform um að bæta
jafnt og þétt kjör þeirra sem starfa við þessar
greinar.
Ungt fólk sem gæti hugsað sér að skrá sig í
lögregluskólann á t.d. að vita hvernig stjórn-
völd sjá fyrir sér að starfssvið lögreglumanna
komi til með að þróast og sjá fram á að for-
svaranlegt sé að velja sér löggæslu sem starfs-
vettvang, þ.e. að hægt sé að búa við sæmileg
kjör og sjá fyrir fjölskyldu á launum lögreglu-
manns. Þeir sem þegar starfa í lögreglunni
þurfa að sjá framtíð í því að starfa þar áfram
svo að samfélagið fari ekki á mis við þá reynslu
og þekkingu sem reyndir lögregluþjónar hafa
byggt upp.
Lögreglan þarf fjármagn
og framtíðarsýn
Á síðasta þingi lagði þingflokkur framsókn-
armanna fram þingsályktunartillögu um
„grundvallarskilgreiningar löggæslu á Íslandi
og gerð löggæsluáætlunar fyrir Ísland“. Þar
var lagt til að skilgreint yrði 1. öryggisstig á
Íslandi, 2. þjónustustig lögreglu, 3. mannafla-
þörf lögreglu og 4. þörf lögreglunnar fyrir
fjármagn.
Slík vinna hefur lengi verið aðkallandi. En í
stað framtíðarsýnar býr lög-
reglan við endurtekinn niður-
skurð og viðvarandi óvissu. Við
hljótum að spyrja okkur hvort
slíkur niðurskurður feli í sér
raunverulegan sparnað eða hvort
hann valdi jafnvel samfélagslegu
og efnahagslegu tjóni til lengri
tíma litið.
Það hlýtur að vera hægt að
finna fjármagn til að verja
grunnstoðir samfélagsins í ljósi
ýmissa annarra útgjalda sem
stjórnvöld hafa talið forsvar-
anleg á undanförnum árum. Rík-
isstjórnin og ótal álitsgjafar töldu til dæmis að
samfélagið hefði vel efni á að greiða árlega 40
milljarða í vexti af Icesave-samningunum. Það
voru rúmar 100 milljónir á dag sem hefðu farið
út úr landinu í erlendri mynt. Kostnaður ríkis-
ins vegna lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu
nemur 3,1 milljarði á ári. Gera má ráð fyrir að
alla vega helmingur þess skili sér aftur til
ríkisins í beinum og óbeinum sköttum (tekju-
skatti, virðisaukaskatti, tekjuskatti fyrirtækja
o.s.frv.).
Allur nettókostnaður ríkisins vegna lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu er því álíka mikill
og tveggja vikna vaxtakostnaður af Icesave-
samningunum. Fyrir 36 klukkustunda vaxta-
kostnað mætti auka nettóútgjöld til lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu um 20% og bæta
starfskjör og vinnuaðstöðu. Það sama á við um
löggæslu á landsbyggðinni þar sem fólk býr nú
sums staðar í margra klukkutíma fjarlægð frá
lögreglu. Það er því erfitt að halda því fram að
samfélagið hafi ekki efni á að standa sóma-
samlega að því að umbuna undirstöðustéttum
fyrir mikla og erfiða vinnu og verja öryggi íbú-
anna.
Fjármagni sem varið er í að styrkja grunn-
stoðir samfélagsins er vel varið. Með lögum
skal land byggja.
Eftir Sigmund Davíð
Gunnlaugsson
» Það er erfitt að skapa vel-
ferð í samfélagi þar sem
skortur er á öryggi, menntun
og heilbrigðisþjónustu.
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
Höfundur er alþingismaður
og formaður Framsóknarflokksins.
Löggæslumál