Morgunblaðið - 07.10.2011, Qupperneq 12

Ársreikningar Álftaness og Garðabæjar
*Skuldir Álftanessbæjar verða, eftir hugsanlega skuldaleiðréttingu, 3.200.000.000 eða 1.268.331 á hvern íbúa
Garðabær, 10.653 íbúar
Skuldir og skuldbindingar / á íbúa
6.524.610.000 / 612.467
Rekstrartekjur / á íbúa
5.770.850.000 / 541.711
Rekstrargjöld / á íbúa
5.081.758.000 / 477.026
Gróði (eftir fjármunatekjur og -gjöld)
611.346.000
Útsvar 12,46%
Fasteignaskattar 0,22%
Álftanes, 2.523 íbúar
Skuldir og skuldbindingar / á íbúa
6.667.143.000 / 2.642.546*
Rekstrartekjur / á íbúa
1.347.278.000 / 533.998
Rekstrargjöld / á íbúa
1.215.720.000 / 481.855
Tap (eftir fjármunatekjur og -gjöld)
8.813.000
Útsvar 14,61%
Fasteignaskattar 0,40%
FRÉTTASKÝRING
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Á ársreikningum fyrir árið 2010 sést
vel að himinn og haf er á milli fjár-
hagsstöðu Garðabæjar og Álftaness.
Skuldirnar eru um það bil jafn-
miklar en íbúar á Álftanesi voru í
fyrra um 2.500 en Garðbæingar tæp-
lega 11.000.
Fjármál Álftaness eru í ólestri eft-
ir óstjórnina 2006-2009 en með fram-
lagi frá ríkinu og afskriftum lán-
ardrottna er ætlunin að grynnka á
skuldunum þannig að þær verði um
3,2 milljarðar en ekki um sjö millj-
arðar. Gangi þetta eftir verða for-
sendur til að hefja á ný sameining-
arviðræður á milli þessara tveggja
sveitarfélaga. Þær hafa legið niðri
frá því um áramót meðan beðið var
eftir að fjárhaldsstjórnin næði
samningum við ríkið og lánardrottna
þess um endurskipulagningu fjár-
mála og afskriftir skulda.
Helstu lánardrottnar Álftaness
eru Eignarhaldsfélagið Fasteign,
sem á íþróttamannvirkin, Lánasjóð-
ur sveitarfélaga, Húsnæðissam-
vinnufélagið Búmenn og Arion
banki.
Skulda áfram mikið
Skuldir og skuldbindingar Álfta-
ness námu um síðustu áramót 6,7
milljörðum og höfðu lækkað úr 7,2
milljörðum árið 2009, einkum vegna
styrkingar krónunnar á því tímabili.
Síðan þá hefur gengið heldur veikst
og verðbólga verið töluverð og því
líklegt að skuldir Álftaness, eins og
annarra, hafi heldur hækkað.
Í Garðabæ bjuggu í fyrra um
10.600 manns og námu heildar-
skuldir og skuldbindingar rúmlega
6,5 milljörðum, um 612.000 krónum
á hvern íbúa. Skuldir Álftaness voru
um 143 milljónum hærri en þar eru
líka fjórum sinnum færri íbúar.
Skuldir á hvern íbúa voru 2,6 millj-
ónir á Álftanesi.
Jafnvel þótt skuldir Álftaness
verði lækkaðar niður í 3,2 milljarða
verða skuldir á hvern íbúa enn háar
eða tæplega 1,3 milljónir á íbúa og
tæplega 250% af tekjum sveitarfé-
lagsins árið 2010. Í nýjum sveit-
arstjórnarlögum er miðað við að
skuldir fari ekki yfir 150% af reglu-
legum tekjum sveitarfélags.
Sameining við Garðabæ myndi
þýða að skuldir Garðabæjar ykjust
nokkuð. Skuldir á mann í sameinuðu
sveitarfélagi yrðu um 738.000 krón-
ur.
Það vekur nokkra eftirtekt að
rekstrartekjur sveitarsjóðsins í
Garðabæ voru tæplega 542.000
krónur á mann en á Álftanesi voru
þær um 534.000 a mann. Hér hefur
það auðvitað veruleg áhrif að Álft-
nesingar borga 10% álag ofan á
útsvar og fasteignaskattar
eru þar mun hærri en í
Garðabæ, og raunar töluvert
hærri en á höfuðborg-
arsvæðinu að meðaltali. Á
hinn bóginn er útsvar á höf-
uðborgarsvæðinu hvergi
lægra en í Garðabæ og
fasteignaskattar
sömuleiðis lágir.
Kosið um sameiningu
Sameiningu sveitarfélaganna
þarf að samþykkja í báðum
sveitarfélögum, með einföldum
meirihluta í hvoru þeirrra. Verði
sameining samþykkt er mögulegt
að innanríkisráðuneytið boði til
kosninga til sveitarstjórnar þótt
kjörtímabilið verði aðeins u.þ.b.
hálfnað, líkt og m.a. var gert þegar
sex sveitarfélög sameinuðust í Ísa-
fjarðarbæ árið 1996. Einnig geta
stjórnir hvors sveitarfélags fyrir
sig starfað áfram fram að næstu
sveitarstjórnarkosningum. Ef sú
verður raunin er í lögum kveðið á
um að samþykki beggja sveit-
arstjórna þurfi fyrir ákvörðunum í
fjármálum.
Ólík skuldastaða nágranna
 Sveitarstjórn Álftaness safnaði meiri skuldum en Garðabær þótt íbúar á Álftanesi séu fjórfalt færri
 Þótt skuldir lækki um fjóra milljarða munu skuldir á hvern íbúa í Garðabæ aukast við sameiningu
Svört skýrsla
» Skýrsla Ríkisendurskoðunar
um rekstur Álftaness 2006-
2009 var kolsvört.
» Sveitarstjórnin réðst ekki
aðeins í alltof miklar fjárfest-
ingar heldur var reksturinn
einnig í ólestri.
» Í skýrslunni segir að fullyrð-
ingar um að „vandi sveitarfé-
lagsins sé að mestu efnahags-
hruninu að kenna standast
ekki“.
» Reksturinn hafi verið kom-
inn í óefni löngu fyrir hrun.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. OKTÓBER 2011
margir sem svo að ef sveitarfélag
fari í þrot lendi kostnaðurinn óhjá-
kvæmilega á öðrum og að aðstoða
verði íbúana. Einnig hafi það við-
horf komið fram að nýta eigi heim-
ild til að leggja 25% álag á útsvar á
Álftanesi en ekki einungis 10% eins
og nú er. Um leið hafi menn áhyggj-
ur af því að fleiri sveitarfélög sigli í
þetta kjölfar en Halldór telur að
önnur illa stödd sveitarfélög geti
sparað nægilega í rekstri til að
standa undir skuldum.
Kostnaðurinn lendir á öðrum
FÁ FRAMLAG ÚR JÖFNUNARSJÓÐI SVEITARFÉLAGA
Alls er gert ráð fyrir að Jöfn-
unarsjóður sveitarfélaga leggi
Álftanesi til einn milljarð aukalega,
þar af 300 milljónir á þessu ári, að
því gefnu að sveitarfélagið samein-
ist öðru sveitarfélagi. Halldór
Halldórsson, formaður Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga,
segir ljóst að aukaframlagið hefði
einnig farið til annarra illra
staddra sveitarfélaga ef Álftanesi
hefði ekki verið siglt í kaf.
Sveitarstjórnarmenn segiHalldór Halldórsson
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
„Það væri best fyrir alla ef þeir fara
í dómsmál svo fáist dómsniðurstaða
í sem flestum vafamálum,“ segir
Svanborg Sigmarsdóttir, sviðs-
stjóri kynningarsviðs Umboðs-
manns skuldara. Fram kom í Morg-
unblaðinu í gær að Félag áhuga-
manna um réttmætt skuldauppgjör
undirbýr málsókn á hendur bönk-
unum fyrir endurútreikning á geng-
isbundnum lánum. „Það ríkir réttar-
ágreiningur um túlkun á þessu og
úr honum verður ekki skorið nema
fyrir dómstólum,“ segir Svanborg.
„Það þarf að fá niðurstöðu um þessi
mál.“
Sérfræðingar staðfestu
Í svörum frá Íslandsbanka í gær
er lögð áhersla á að farið hafi verið
eftir lögunum um vexti og verð-
tryggingu og breytingum sem á
þeim voru gerðar við endurútreikn-
ing ólögmætra gengisbundinna lána.
„Efnahags- og viðskiptaráðherra
fól Umboðsmanni skuldara að hafa
eftirlit með útreikningum fjármála-
fyrirtækja. Umboðsmaður leitaði til
Raunvísindastofnunar Háskóla Ís-
lands til að fá hlutlaust og faglegt
mat á útreikningum fjármálafyrir-
tækjanna. Í niðurstöðum stofnunar-
innar kom fram að öll fjármálafyr-
irtækin reikna húsnæðislán með
sama hætti,“ segir þar.
Minnt er á að efnahags- og við-
skiptaráðherra hafi sagt í svari við
fyrirspurn á Alþingi að lögin kveði
skýrt á um hvernig beri að end-
urreikna lán hafi þau verið dæmd
ólögmæt og niðurstaða Raunvís-
indastofnunar bendi til að ekki hafi
verið þörf á samræmdum leiðbein-
ingum umfram lögin.
„Þá skal áréttað að Íslandsbanki
hefur í mörgum tilvikum boðið við-
skiptamönnum sínum upp á úrræði
sem ganga lengra en lög kveða á
um, til að mynda með því að gefa
þeim kost á að velja á milli höf-
uðstólslækkunar og endurútreikn-
ings erlendra lána auk þess sem
tímabundinn vaxtaafsláttur hefur
einnig verið í boði.“
Við umræður á Alþingi í gær
um frumvarp um endurútreikn-
ing erlendra lána sagði Guð-
laugur Þór Þórðarson, fyrsti
flutningsmaður þess, að hvergi
væri að finna í lögum heimild
fjármálafyrirtækjanna til að
reikna mánaðarlega vaxta-
vexti á gengislánin.
Sagði hann það brjóta
í bága við langa hefð
þegar ekki væri tekið
tillit til þess að lántakendur greiddu
niður höfuðstól láns. Sagði hann
efnahags- og viðskiptaráðherra
ganga ansi langt í að gæta hags-
muna fjármálafyrirtækja. Árni Páll
Árnason, efnahags- og viðskiptaráð-
herra, neitaði því að hann væri að
gæta hagsmuna fjármálafyrirtækja.
Ástæða þess að gætt hefði verið var-
færni væri sú að ef stjórnvöld
mæltu fyrir um aðferð við uppgjör
lánanna sem stæðist svo ekki fyrir
Hæstarétti gæti ríkið þurft að
greiða fjármálafyrirtækjunum bæt-
ur. „Það er sú niðurstaða sem ég er
ekki tilbúinn að taka áhættuna af.
Ég vil ekki að þetta hörmungarmál
verði til þess að við borgum al-
mannafé inn í banka til þess að bæta
þeim það sem við kunnum mögulega
að skerða réttindi þeirra um. Það
eru bankar sem eiga að borga fólki
allt sem oftekið var,“ sagði ráð-
herrann.
Þarf að fá niðurstöðu dóms
 Talsmaður Umboðsmanns skuldara segir æskilegt að dómsmál verði höfðað vegna ágreinings um
endurútreikning gengislána  Íslandsbanki segir í einu og öllu farið eftir lagasetningu Alþingis
Morgunblaðið/RAX
Ólík sjónarmið
» Félag áhugamanna um rétt-
mætt skuldauppgjör telur að
útreikningar bankanna á
gengislánum standist ekki lög
og óréttmætt sé að endureikna
alla greidda gjalddaga á lán-
unum og setja á þá vexti.
» Tveir sérfræðingar við HÍ
skiluðu skýrslu í maí um
endurútreikning lánanna og
komust að þeirri niðurstöðu að
fjármálafyrirtæki fylgdu fyrir-
mælum laganna. Þau notuðu
þó ekki alltaf sömu aðferð.
Guðlaugur Þór Þórðarson, þing-
maður Sjálfstæðisflokksins,
endurflutti í gær frumvarp á Al-
þingi um endurútreikninga við
uppgjör gengistryggðra lána. Í
frumvarpinu, sem Guðlaugur Þór
og sjö aðrir sjálfstæðismenn
standa að, segir að við
ákvörðun endurgreiðslu eða
útreikning á stöðu skuldar
skuli draga frá upphaflegum
höfuðstól þær fjárhæðir
sem inntar hafa verið af
hendi fram að uppgjörs-
degi í afborganir o.fl.
Tilgangurinn er að
breytt verði um aðferðir við
endurútreikninginn til hagsbóta
fyrir skuldara „þannig að allar
greiðslur sem inntar hafa verið af
hendi fram að uppgjörsdegi komi
þegar til frádráttar upphaflegum
höfuðstól en að sú fjárhæð sem
þá stendur eftir verði vaxta-
reiknuð í samræmi við almennt
vaxtaviðmið laga um vexti og
verðtryggingu frá upphafi samn-
ingstímans. Einnig er lagt til að
ekki skuli leggja vexti við þá fjár-
hæð sem eftir stendur á hverju
tólf mánaða tímabili eins og heim-
ilað er í 12. gr. laganna“.
Tillit til greiðslu á höfuðstól
FRUMVARP GUÐLAUGS ÞÓRS O.FL. UM UPPGJÖR GENGISLÁNA
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Í þoku Margt er enn á huldu um hvernig réttmætt er að endurreikna gengislán sem dæmd voru ólögmæt.