Líf og list - 01.07.1950, Blaðsíða 2

Afskorin cyru.
í HROSSASVEITUNUM norðanlands
var það alvanalegt áður fyrri (og
kannske ekki langt að minnast), að ó-
prúttnir bændur, sem felldu hross sín
úr hor, laumuðust út í hagann og
skæru eyrun af hræunum. Þeim var
nóg að nema mark sitt af hryggðar-
myndinni, þóttust eftir það ekki bera
meiri ábyrgð á henni en aðrir, gengu
keikir manna á meðal, og sá þeim eng-
inn bregða.
Enn er það mikill siður meðal ís-
lendinga að afmarka sjálfs sín skamm-
arstrik. Þau kunna að vera ósaknæm-
ari en að horfella stóðhross, en fínt er
það ekki að læðast burt frá strákapör-
um sínum og þykjast hvergi nærri
koma. Dulnefni er algengt fyrirbrigði
hér á landi nú á dögum. Að rita undir
gervinafni getur að vísu verið af heil-
brigðum rótum runnið, er stundum
jafnvel nauðsynlegt vegna ritverksins
og afstöðu manna til þess. Sá, sem
skrifar drengilega, hefur leyfi til að rita
undir dulnefni, ef hann sjálfur kýs. En
því miður er gervinafn oft notað af
uppburðarleysi og stundum af lubba-
hætti og hugleysi í óaðskiljanlegri ein-
ingu. Menn nota dulnefni til að mann-
skemma borgarana án þess að þurfa
að bera ábyrgð gerða sinna. Auk þess
til þess að gera sér leik að að fella grun
á saklausa menn. Þeir skera eyrun af
horhræi sínu, benda síðan á náunga
sinn og segja: „Það var hann, sem gerði
það.“
„Svona rétt til gamans.“
SAMVIZKA Mánudagsblaðsins, Jón
Reykvíkingur, er einn þessara manna
og sá, sem langmestur gaumur er gef-
inn, af því að hann skrifar vel og er
hnyttinn og fær í ótugtarskap sínum.
Hann hefur þegar skammbitið fjölda
heiðvirðra manna í þessu þjóðfélagi
án þess að nokkrum refsingum verði
fram komið. Það er einkennandi fyrir
öll hans skrif, að það hlakkar í þeim
ánægja höfundarins yfir að geta leynzt
í skúmaskoti og horft óhultur á fómar-
lambið, þegar það kennir sviðans. Ekki
skrifar hann af umvöndunarsemi eða
umbótavilja, heldur líkist hann miklu
fremur pörupilti, sem laumast til að
brjóta rúður í sumarbústað eða klippa
sundur símaþræði „just for the fun of
it“. Hann væri til með að láta mylnu-
stein falla í höfuð einskis uggandi
manni „svona rétt til gamans.“
2
Þessi híðbjörn er nýlega risinn af all-
löngum vetrarsvefni og leggst á menn
sem fyrr. Hann svipast um eftir bráð.
Þama sér hann nýjan mann, Armann
Snævarr prófessor. Rétt að bíta hann
og sjá, hvernig honum verður við. Jón
Reykvíkingur ræðst á málfar og stíl
þessa unga manns og kallar hann
pedant í máli. Látum það vera, vér er-
um ekki heldur alls kostar ánægðir
með stíl prófessorsins og vildum, að
hann gerði betur. En Jón Reykvíkingur
dregur þá ályktun, að af því að Ar-
mann Snævarr ritar tyrfið mál, hljóti
hann líka að vera lélegur prófessor,
jafnvel stórhættulegur maður í um-
gengni við unga menn. Þarna er Reyk-
víkingi rétt lýst. Ekki fór hann upp í
háskóla til að hlera eftir frammistöðu
hins unga manns eða kynnti sér feril
hans. Þá mundi hann hafa orðið þess
vísari, að Snævarr er einn efnilegasti
maður háskólans, í hávegum hafður af
nemendum og samkennurum. Pedanterí
mundi enginn kunnugur bera honum
á brýn. En Reykvíkingur kærir sig
kollóttan. Hann finnur eitt fölnað lauf-
blað, og fyrir það fordæmir hann skóg-
inn. Það var hvort eð var aldrei ætlun
hans að aga til þess að bæta, vanda um
við hinn unga mann með föðurlegri
umhyggju, svo að hann mætti laga sinn
vankant. Hann ætlaði bara að narta,
stinga, glefsa, sjá bráðina kenna til,
„just for the fun of it“.
Lýst eftir grcnjaskyttum.
ÞAÐ er alkunn saga úr íslenzku
sveitalífi bæði fyrr og síðar, að einn
góðan veðurdag berast tíðindi bæja í
milli: Það er kominn dýrbítur á fjallið.
Hann leggst á unglömb og jafnvel full-
orðið. Og röskir menn fara á fjall upp,
leita uppi grenið og sækja rebba með
stáli og blýi og jafnvel eldi og brenni-
steini. Nú er kominn dýrbítur á fjall-
ið, leggst á menn og leikur lausum
hala. Það þarf að finna grenið og svæla
skaufhalann út. Hér er þakklátt verk-
efni fyrir snjallar grenjaskyttur. En
munið, að hér þarf ekki að eyða púðri
og blýi, bara hrekja skolla út á víða-
vang, svo að allir megi sjá, hver hann
er. Þá hættir hann að bíta, því að bak
við bit hans býr mikið hugleysi.
VÉR höfðum hugsað oss að binda
aðra sátu merkta Lofti Guðmundssyni
og bröndurum hans í klyf á móti á-
virðingum Jóns Reykvíkings, en vér
komumst að raun um, að þó að Loftur
eigi þunga sök fyrir alla sína mislukk-
uðu fyndni, þá hefði sú klyf orðið létt-
væg á móti syndaþunga Reykvíkings.
Heldur en að eiga á hættu, að allt snar-
aðist undir kviðinn, hurfum vér því frá
þessu ráði, og er ekki þar með sagt, að
vér höfum gleymt Lofti. Hann á sjálf-
sagt eftir að segja marga lélega brand-
ara.
Til Jóns Eyþórssonar.
ÞAÐ er misviðrasamur kærleikur
milli vor Jóns Eyþórssonar. Nú hef-
ur hann aftur skrifað oss vinarbréf
með smóskömmum í síðustu Landvöm.
Vinur er sá, er til vamms segir. En of-
rausn í þess háttar vinmálum ber þó að
varast. Útúrsnúningar eins og það, að
vér köllum málhreinsunarmenn lær-
dómsheimskingja öðru nafni, eru raun-
Framhald á bls. 23.
LÍF og LIST
Baggamunur.
k