Birtingur - 01.09.1954, Blaðsíða 18

að auglýsingastjórinn ætlar ekki að komast
inn. Erfiðast hefur þó reynzt að hafa upp á
atómsprengjuheldri geymslu fyrir öll þau hand-
rit sígildra verka, er ritstj órninni hafa borizt.
Atómskáld sem áttu ekki fyrir molakaffi til
skamms tíma eru farin að veifa um sig með
Ijósbrúnum seðlum fengnum að ritlaunum hjá
oss, og er nú almennt farið að nefna fimm-
hundruðkallana birtinga. Eins og vænta mátti,
hefur fiskisagan flogið, og er undirbúningur
hafinn að útgáfu tíu nýrra menningarrita. Vér
munum ekki kvarta undan samkeppninni: Lifi
einstaklingsframtakið!
HOSPÍTAL FYRIR KARRÍERSJÚKLINGA
En þótt margt verði til að gleðja hugann, er
sannarlega margs að óska. — íslenzk bók-
menntagagnrýni er sennilega sú lélegasta í
heiminum og svo fjarri því sem hugsazt getur
að vera samboðin íslenzkum nútímabókmennt-
um. Ritdómar blaðanna eru undantekningar-
lítið frauðkenndir frasar, væmið kunningjalof,
lágkúrulegt nart í pólitíska andstæðinga eða
flaustursleg flj ótaskrift, sem engum kemur að
notum. Þegar skáld eða rithöfundur hefur efn-
að í bók með margra ára ósíngjörnu starfi, á
hann þá siðferðiskröfu á hendur ábyrgum bók-
menntagagnrýnendum að þeir dæmi um fram-
lag hans af fordómaleysi og samvizkusemi, en
hripi ekki niður nokkur innantóm orð á
skammri kvöldstund jafnvel án þess að hafa
lesið bókina niður í kjölinn eða gert tilraun til
þess. — Ætla mætti að þeir sem lesið hafa ís-
lenzkar bókmenntir við norrænudeild Háskóla
íslands hefðu meiri áhuga á bókmenntum en
allur almenningur og kunnáttu með smekkvísi
til að leiðbeina öðrum. En það hefur orðið mér
sárust raun á skammri ævi að horfa upp á hina
hörmulegu öfugþróun flestra kunningja minna
sem farið hafa í norrrænudeildina. Ég hef
þekkt nokkra brennandi hugsjónamenn, frjóa
anda og góð skáldefni talin, er höfnuðu í norr-
ænudeildinni og komu þaðan kalnir á sálinni,
með sljó augu, andlega dánir menn. Það er eins
og norrænudeildin sé eins konar andleg hrað-
frystistöð, er tekur við spillifandi fögrum fisk-
um úr sjó og skilar þeim aftur stokkfreðnum
líkum. Ef þú ferð á fund þeirra vonglaður og
býst við að fyrirhitta fjörmiklar vakandi sálir,
verðurðu illa svikinn; á móti þér koma litlir
lotnir karlar mæðulegir á svip og segja: Ég er
allur á kafi í kennsiu. Og raddblærinn er gam-
als manns sem mælir: Eg er nú orðinn sá bless-
aður aumingi, að enginn má vænta neins af
mér framar. Kennarar og nemendur norrænu-
deildar ættu að hugleiða í alvöru þetta báglega
ástand. Ranglátt væri að leyna því, að undan-
tekningar eru til: Ég þekki ungan norrænu-
mann, sem skýtur hér upp kollinum á vori
hverju að vetrarönnum loknum, alltaf reifur og
glaður með glóð í augum, tekur mann tali, sezt
hjá manni á grasbala eða gangstéttina í sólskin-
inu og sýnir manni inn í heillandi töfraheima
erlendra skáldverka. Einn hinna ungu rithöf-
unda okkar hefur líka unnið það afrek að kom-
ast lífs af úr norrænudeildinni. En þetta eru
sem sagt u'ndantekningar reglunni til staðfest-
ingar. — Annars þurfa menn ekki að vera norr-
ænufræðingar til þess að vera áhugalausir og
leiðinlegir. Segja má að karríersýkin þjái
meginþorra allra ungra menntamanna á ís-
landi, frá því þeir koma frá prófborði og suma
miklu lengur. Maður hefur þekkt hundruð
ungra menntaskóla- og háskólamanna, sem
fannst sinn dalur þröngur og myrk og meinleg
ævi, en þeir eru næstum því eins margir, sem
maður gat sagt um fyrirfram án þess að vera
gæddur nokkurri spádómsgáfu: Þú minnkar
bráðum sjálfur, og þá er allt við hæfi. Við þurf-
um ekki annað en líta í kringum okkur til að fá
staðfestingar. Fyrsta áhugamál flestra háskóla-
54
BIRTINGUR