Birtingur - 01.07.1960, Blaðsíða 20

brotaröðina 1/2. 2/3, 3/5, 5/8, 8/13, 13/21, 21/34 sem er þannig
gerð, að teljari hvers brots er jafn nefnara næsta brots á undan,
en nefnarinn jafn teljara þess og nefnara samanlögðum, þá kemur
j)ví nær gullinsniði sem lengra er farið í röðinni. Fjórða brotið í
röðinni 5/8 nægir nokkurn veginn fyrir augnmál, en sjöunda brotið
21/34 er = 1 og er talið jafngilt réttu gullinsniði.
X6Í9
Þýzkur maður, Adolf Zeising að nafni, gaf út nokkur rit á árunum
1854—1856, þar sem hann reyndi að sýna fram á, að þetta hlutfall
gullinsniðs væri eitthvert merkilegasta hlutfallið í náttúrunnar ríki.
Hann segir um það m. a.:
„Vér berum það hið innra með oss, eins og siðalögmálið, eins og
hugsanalög sannleikans; það er mælikvarði nálega allra dóma um
fegurð hlutanna, já, óbeinlínis einnig fyrir þá dóma er snerta hið
sorglega og hið kýmilega. Það kemur meira eða minna ljóst fram
í nálega hverju formi eða mynd, fullkomnast í fagurri mannsmynd.
Það lifir og starfar í verkstöð náttúrunnar jafnt og 1 sál skapandi
listamanns, húsgerðarmeistarans, líkansmiðsins, málarans, tónskálds-
ins, Ijóðskáldsíns, leikarans. Já, það hefur og vald yfir handverks-
mönnum, er þeir smíða. Það er dulið vald, sem enginn fær með öllu
undan komizt, jafnskjótt sem hann á að skapa eitthvað sem form
er á“.
Zeising benti m. a. á það, að sé vel vaxinn maður mældur frá hvirfli
til mittis, þar sem hann er mjóstur, og þaðan til ilja, þá sé sama
hlutfall milli efra hlutans og neðri hlutans eins og milli neðri hlutans
og hæðár mannsins allrar. Sé neðri hlutinn tekinn sem heild og
honum skipt rétt fyrir neðan hnéskelina, eða efri hlutinn sem heild
og honum skipt um hálsgrófina, þá komi enn sama hlutfall fram,
er einnig gildir fyrir höfuðið og armana. Að vísu séu mörg afvik
frá þessu, en oss þyki maður því betur vaxinn, sem líkamsvöxtur
hans nálgast meira þetta hlutfall, enda sé það einmitt á þeim
líkneskjum, sem taldar hafa verið mælikvarði fagurs líkamsskapn-
aðar.
Þessi kenning Zeising varð til þess, að Gústav Theodor Fechner, hinn
ágæti þýzki heimspekingur, sem lagt hefur grundvöll að vísinda-
legum tilraunum í sálarfræði og fagurfræði, tók gullinsnið til rann-
sóknar. Honum var það ljóst, að öruggasta ráðið til að ganga úr
skugga um það, hvort gullinsnið á hlutum þætti almennt eins fagurt
og af var látið, væri það að prófa það á einföldum hlutum, þar sem
18 Birtingur