Eining - 01.12.1957, Blaðsíða 13

E I NING
13
Hvers vegna hafa bannlög
verið afnumin hér og þar?
Fyrir nokkrum árum sendi undirrit-
aður bréí til vissra ráðamanna í Prince
Edward Island og spurðist fyrir um
bannlögin þar. Svar kom aldrei. Bezt
mun að segja strax, þeim sem ekki vita,
hvar Prince Edward Island er. Það er
eyland í St. Lawrence flóanum við norð-
austurströnd Canada, en St. Lawrence
fljótið er mikil siglingaleið. Ibúar eru
um 90 þúsundir, eða voru fyrir nokkr-
um árum.
Nýlega las ég athyglisverðan kafla í
ensku riti, er gaf mér í skyn, hvers vegna
bréfi mínu var aldrei svarað. Bannlög-
in hafa þá sennilega verið afnumin og
ráðamenn átt erfitt með að greina frá,
hvers vegna þau voru afnumin. Og nú
skulum við heyra furðulega sögu.
Enskur lögfræðingur, H. Cecil Heath,
hefur oft setið ýms alþjóðaþing um
áfengismál, og man ég eftir honum á
slíku þingi í París. Haustið 1956 sat
hann þingið í Istanbul og var einn af
forsetum þess. Árið 1948 flutti hann
erindi á einu slíku þingi í Lucerne í
Sviss og sagði þá meðal annars þetta
um bannið í Prince Edward Island:
,,Árið 1900 var öll áfengissala bönn-
uð á Prince Edward Island. Og árið
1946 var fyrir löngu svo komið' að þar
þekktist ekkert áfengisvandamál, og
atvinnuleysi ekki heldur. Um áratugi
hafði aðeins einn hjónaskilnaður átt sér
stað. Glæpir voru engir og ekkert
fangelsi. Þessar 90 þúsundir íbúa kom-
ust vel af með 13 lögregluþjóna. Spari-
sjóðsfé íbúanna hafði aukizt hlutfalls-
lega meira en í nokkru öðru fylki í
Canada, og miðað við stærðarhlutföll
voru þar fleiri járnbrautir, fleiri pósthús
og meira um símalagnir en í hinum fylkj-
unum.
Island, standi fast og óhagganlega gegn
tilhneigingu stjórnarvaldanna að slaka
til á banninu eða afnema það, og að hún
ekki aðeins fái að búa áfram við þessa
löggjöf, en takizt einnig að bæta úr þeim
hættulegu tilslökunum, sem hnignandi
siðferði styrjaldar- og eftirstríðsáranna
hefur áorkað.“
Hér stingur sannleikurinn upp koll-
inum. Hvers vegna bannlög eru afnum-
in. Það eru stjórnarvöldin, sem vilja
slaka til og láta undan svívirðilegum og
látlausum áróðri og blekkingum áíengis-
auðmagnsins, sem aldrei eygir annað
mark en hagsmuni sína. Stjórnum og
þjóðum er talin trú um, að áfengissalan
létti sköttum af mönnum og sé ríkiskass-
anum ein hans bezta mjólkurkýr.
Mundi fólkinu á Prince Edward Is-
land hafa komið til hugar að afnema
lög, sem um áratugi hafði gert þetta
litla fylki Canada að farsælasta fylkinu
að ýmsu leyti? Nei, alls ekki. Árásin
kom fyrst og fremst utan frá' og þar á,
sem varnirnar voru veikastar, á stjórn-
arvöldin, sem ævinlega skortir tekju-
lindir. Árásirnar á bannlögin koma alls
staðar og ævinlega úr einni átt. Ágirnd-
in er í því máli eins og annars staðar rót
alls hins illa.
Þessu margrædda vandamáli var eitt
sinn svarað á þá leið, að ljósið hafi kom-
ið til mannanna, en þeir veittu því ekki
viðtöku sökum þess, að þeir elskuðu
myrkrið meira en ljósið, af því að verk
þeirra voru vond. Það eru vond áform
sumra manna og aftur meiri ást annarra
á nautnum en velferð bræðra þeirra,
sem enn veldur því, að áfengi er selt
um heim allan, milljónum manna til falls
og öðrum milljónum til armæðu og
kvala, þjóðunum sjálfum til niðurdreps
og ræktunar glæpum, slysum og siðleysi
í öllum myndum. Slíkt er vissulega vont
verk. Engin rök duga, því að menn
elska myrkrið meira en ljósið, lúta frem-
ur blekkingum, rangfærslum og ósann-
indum en hinum augljósa sannleika,
sem reynsla mannanna vitnar bezt um.
Fræðslu geta menn nú fengið nóga um
skaðsemi áfengisneyzlunnar, en elskuna
til sannleikans skortir, af því að enn
stjórnast menn af hinum lágu hvötum,
nautnasýki og ágirnd, og þá hljóta verk
manna einnig að verða vond. Eigin-
girnin blindar og þannig ganga menn í
myrkri.
Enski lögfræðingurinn getur þess í
erindi sínu, sem áður var minnzt á, að
árið 1948 hafi bruggarar í Sydney í
Ástralíu gert verkfall í marzmánuði.
Verkfall þetta jafngilti næstum algeru
banni. Þá skrifaði eitt víðlesnasta tíma-
ritið þar, Sydney Bulletin, stóra fyrir-
sögn: „ENGINN BJÓR“, og dómur rit-
stjórans var þessi: „Ekkert gerðist' eng-
in uppþot. Fólkið komst að raun um, að
það gat vel verið án sopans, sparaði
peninga, kom fyrr heim á kvöldin og
hafði meiri tíma til að stunda gagnleg
störf.“
Fleiri voru orð ritstjórans á þessa leið.
Bruggararnir reyndu að taka einnig gos-
drykki og kóla frá unga fólkinu, en það
kom að engu haldi, engir ókyrrðust.
Undrandi lýsti lögreglan því, hversu
dregið hefði úr glæpum og slysum,
helgihald páskanna var rólegra en
nokkru sinni áður, en einnig fegurra og
hátíðlegra. Seinast gripu bruggararnir
til þess að benda á að ríkið tapaði á
verkfallinu á aðra milljón enskra punda,
en almenningur lét það sig engu skipta,
undi þurrkinum vel og því góða ástandi,
sem áfengisleysið hafði komið til leiðar.
I áberandi fyrirsögn birti Sydney
Morning Herald 31. marz 1948 þessar
setningar: „Þakka má það áfengisþurrð-
inni, að skýrsla lögreglunnar sýnir næst-
um engin afbrot né slys um páskahelg-
Þrátt fyrir mjög bugðótta og hættu-
lega þjóðvegi, og 10 þúsundir bíla á
eynni, voru þar mjög fá umferðar-
slys, sum árin aðeins tvö. Leyndardóm-
urinn við þessa einstöku velgengni fólks-
ins var afstaða þess til áfengisbannsins.
Almenningsálitið var heilhuga með
bannlögunum, og tvær kynslóðir höfðu
lært að meta þá blessun, sem áfengis-
laust samfélag manna verður aðnjót-
andi.“
Getur nú nokkur maður, óblindaður
af hagsmunahyggju eða nautnasýki, tal-
ið sér trú um, að almenningur vilji losna
við löggjöf, sem hefur þau áhrif á lífs-
kjör manna og alla sambúð þeirra, sem
hér hefur verið lýst? Nei' og takið nú
eftir hvað enski lögfræðingurinn segir
enn fremur:
„Þess er fastlega að vænta, að kyn-
slóð sú, sem nú er uppi á Prince Edward
Siðbótarmaðurinn með öxina
veit hvar greiða skal ófreskj-
unni höggið. Oxin er áfeng-
isbannið. Háls ófreskjunnar
er áfengissalan. Þar skal
liöggið falla og þá falla og
allir hausarnir: Glæpir, of-
beldi, siðleysi, betl, úrkynjun
og aðrar fylgjur áfengisneyzl-
unnar.