Eining - 01.02.1963, Blaðsíða 4

4
EINING
Vitnisburður Sigfúsar Blöndals
Ein af hinum notalegustu bókum,
sem ég hef lesið hin síðari árin, eru
Endurminningar Sigfúsar Blöndals,
sem komu út 1960. Ekki leynir það sér,
að þar er drengskaparmaður, sem
talar um menn og lýsir þeim. Þor-
steinn M. Jónsson, fyrrv. skólastjóri,
skrifaði í Tímann 8. des. 1960 um
bók Sigfúsar og segir þar: „öll er
frásögn hans nákvæm og virðist að
öllu leyti mjög trúverðug og óhlut-
dræg. Það sem helzt mætti setja út á
hana er, að hún væri of nákvæm, því
að sum staðar hefði frásögnin mátt
vera styttri að skaðlausu. En fegurð-
arþrá og góðvild, fjölhæfni og frjáls-
lyndi speglast í allri frásögn hans.“
í endurminningum sínum minnist
Sigfús Blöndal oft á bindindismenn
og góðtemplara, en það er á allt annan
hátt en ýmsir blaðasneplar hafa tamið
sér hér undanfarið. Minnir það á
spekiorðið: „Oft má af máli þekkja
manninn, hver helzt hann er.“
Það verður reynt að kynna hér i
blaðinu nokkru sinnum ýmislegt úr
þessari bók, varðandi drykkjuskap,
bindindismenn og góðtemplara. Að
þessu sinni er hér stuttur kafli af bls.
146 og 147:
„Auk þessara félaga, sem gátu haft
og oftast höfðu nokkur andleg áhrif á
okkur, voru nú hin félögin. Ég skal þá
fyrst nefna Bindindisfélagið. Ég mun
hafa verið í því mesta partinn af
minni skólatíð, en á sumrum og eftir
að ég fluttti úr skólanum í 6 bekk
skoðaði ég mig ekki sem meðlim fél-
agsins. Bindindisfélagið var í raun
réttri mesta þarfa félag, þegar það
var stofnað, sem var mörgum árum
Framh. af 3. bls.
sem mesta þátttöku og skapa jafnrétti,
þurfa þátttakendumir ekki að greiða
nema lítið þátttökugjald, en ferðakostn-
að allra þátttakenda, hvaðan sem þeir
koma af landinu, greiðir sambandið,
sem hefur til þessarar starfsemi árleg-
an fjárstyrk frá stjómarvöldunum.
Síðastliðið ár var t. d. í Danmörku tek-
ið fyrir efnið „Neyzluvenjur æskulýðs-
ins“ og í ár verður viðfangsefnið „Æsk-
an og Evrópusambandið".
Þess má geta, að ÆSl hefur ákveðið
að efna til slíkrar starfsráðstefnu á
næstunni, sem minnzt er á hér að ofan.
Verður umræðuefni hennar um neyzlu-
venjur æskulýðsins.
áður. en ég kom í skóla. Eins og kunn-
ugt er, reið það Sveinbirni Egilssyni
á sínum tíma að fullu, að hann reyndi
að stemma stigu fyrir drykkjuskap í
skólanum. Eftii'maður hans sem var
rektor Bjami Jónsson hélt fram hóf-
drykkju, en tók hart á ofdrykkju, en
bæjarbragurinn í Reykjavík var þá
allt annað en góður á því sviði. Þó
keyrði út yfir á dögum Jens Sigurðs-
sonar og fyrstu árum Jóns Þorkels-
sonar, þegar tvo kennara varð að setja
af fyrir drykkjuskap, Halldór Guðm-
undsson og Benedikt Gröndal. I veizlu,
sem þá var haldin nokkru áður en ég
kom í skóla, til þess að fagna nýjum
kandídat af prestaskólanum, var þá
t.d. flutt kvæði, þar sem menn voru
eggjaðir til drykkj u með þessum kröft-
ugu orðum:
,,Og heiti sá dóni og drullusokkur,
sem drekkur sig ei undir borðið.“
Sá sem kvæðið orti var annars
sómamaður og síðar meir þarfur og
vel látinn embættismaður, óhlífinn og
samvizkusamur, en svona var tíðai’-
andinn hjá menntalýðnum áður en
góðtemplarareglan fékk breytt almenn-
ingsálitinu. I skólanum gekk það nú
treglega að koma á bindindi. Öll þau
ár, sem ég var þar, bar talsvert á
drykkjuskap, og var þó minna en áð-
ur. Bindindisfélagið á mínum skólaár-
um var helzt til dauft, enda voru flest-
ir eldri piltar, sem á annað borð voru
bindindismenn, líka í góðtemplara-
reglunni, sem var miklu fjörugri og
skemmtilegri."
Hér er brugðið upp ofurlítilli mynd
af óreglunni, ,,áður en góðtemplara-
reglcm fékk breytt almenningsálitinu.“
Alþ j óðasamband
ungtemplara
Á undanförnum árum hefur viða farið
vaxandi áhugi á stofnun alþjóðasambands
ungtemplara. Sænskir ungtemplarar hafa
verið áhugasamir í þessu efni, en þeir eru
sem kunnugt er, sterkasti aðilinn að nor-
ræna ungtemplarasambandinu. Sænska
ungtemplarasambandið hefur fyrir nokkru
skrifað samhöndum ungtemplara á Norð-
urlöndum, Þýzkalandi, Sviss, Englandi,
Skotlandi, Bandaríkjunum og ungtemplara-
hópum í Grikklandi, Tyrklandi, Austurríki,
Belgíu og Ástralíu og spurzt fyrir um álit
þeirra á þessu máli. Er gert ráð fyrir því.
að alþjóðasambandið verði stofnað í Osló
dagana, sem Hástúkuþingið stendur þar yf-
ir í sumar. (Var gert sl. sumar).
Það var ekkert smáræðis átak, sem
þurfti til að breyta almenningsálitinu
í þessum efnum í landinu, en þetta
gerði góðtemplarareglan og varð á
skömmum tíma stórveldi í þjóðfélag-
inu. Þá bjargaði hún mörgum mann-
inum frá eymd og jafnvel brennivíns-
dauða, og mörgu heimilinu frá hörm-
ungarástandi.
Var reglan þá laus við aðkast? Svar-
ið kemur bráðum. Fyrir hvað fær hún
aðkast nú? Það er látið heita svo, að
hún geri ekkert gagn. Rógberarnir eru
slíkir mannvinir og þjóðhollustumenn.
Þeir hafa gott orð á vörum um þá,
sem reyna að draga ógæfumennina
upp úr áfengisdýkinu, því að af
þeirra aðgerðum er áfengissölunni og
arðinum af henni engin hætta búin,
en hinir skulu óþurftarmenn heita,
sem reyna að kippa mönnum burt frá
fallgryfjunni. Vitanlega hafa þessir
hælbítar enga minnstu þekkingu á því,
hvað templarar gera og hve mörgum
þeir hafa bjargað og bjarga enn.
En tökum nú aftur upp spuming-
una, var Reglan laus við aðkast á
þeim árum þegar hún var stórveldi í
landinu,, reisti öll asmkomuhús lands-
ins, efldi alls konar félagslíf og menn-
ingarstarf og bjargaði fjölda manna,
og breytti almenningsálitinu? Hvað
segir skáldið Guðmundur Guðmunds-
son?
Templara sveit.
Vertu trú, vertu sterk, vertu trygg
við þín heit!
Berðu ægishjálm prúð
yfir aðköst og nýð,
afli kærleikans knúð
alla komamdi tíð.
Og þú hlýtur, þú hlýtur að sigra
um síð!
Lars Spjuth formaður alþjóðasam-
bands ungtemplara, er sænskur að þjóð-
erni. Hann dvaldizt um skeið í Banda-
ríkjum Nórður-Ameríku og starfaði þá
mjög mikið innan IOGT þar. Eftir
heimkomuna til Svíþjóðar gerðizt hann
mjög starfssanvur félagi innan sænsku
ungtemplarahreyfingarinnar (SGU) og
varð ritari hennar um árabil og rit-
stjóri UNGA TANKAR, tímarits sam-
takanna. Nú er Larz framkvæmdastjóri
Ansvars, tryggingafélags bindindis-
manna í Ástralíu, jafnframt því, sem
hann er stórtemplar í stórstúku IOGT
í Viktoríufylki.